Mong muốn sớm có cơ chế cho nạo vét lòng hồ thuỷ điện

Hoạt động nằm trong khuôn khổ chương trình giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 – 2021.

Theo báo cáo của UBND huyện Xín Mần, việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021 trên địa bàn huyện đã được quan tâm và thực hiện đúng quy hoạch và quy định. Huyện đã phối hợp với các ngành của tỉnh khai thác thế mạnh về năng lượng tái tạo (thủy điện). Trên địa bàn hiện có 6 dự án thủy điện đã hoàn thành xây dựng đưa vào vận hành, phát điện vào lưới điện quốc gia với tổng công suất lắp máy là 57,1 MW; 1 dự án  đang triển khai thi công với tổng công suất là 3 MW; 3 dự án đang triển khai các thủ tục đầu tư với tổng công suất là 22 MW. Các dự án thuỷ điện cơ bản đã đáp ứng được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, góp phần bảo đảm an ninh năng quốc gia; đóng góp quan trọng vào thu ngân và tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương.

Bên cạnh kết quả đạt được, việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng trên địa bàn huyện Xín Mần còn gặp một số khó khăn. Cụ thể: Hạ tầng giao thông không thuận lợi; trạm biến áp và đường dây truyền tải chưa đáp ứng yêu cầu dẫn đến khó khăn trong thu hút đầu tư thủy điện vừa và nhỏ. Công tác giải phóng mặt bằng, thu hồi đất, cho thuê đất, cấp đất còn quá nhiều thủ tục, còn chậm, kéo dài đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ và tăng đáng kể về chi phí, mất nhiều cơ hội trong đầu tư, các khoản thu từ thuế.

Ngoài ra, quy hoạch và xây dựng hạ tầng giao thông, hạ tầng truyền tải điện chưa  đồng bộ với quy hoạch phát triển thủy điện nên khó thu hút nhà đầu tư thực hiện các dự án thủy điện. Một bộ phận cán bộ, công chức cơ quan chuyên môn cấp huyện chưa được đào tạo, bồi dương về lĩnh vực kiểm tra hoạt động xây dựng và khai thác thủy điện, nên gặp khó khăn trong công tác kiểm tra, theo dõi triển khai xây dựng và hoạt động của dự án.

UBND huyện đề nghị, các ngành liên quan của tỉnh tăng cường công tác kiểm tra và tập huấn, hướng dẫn cơ quan chuyên môn cấp huyện về công tác quản lý nhà nước đối với các dự án thủy điện trên địa bàn để huyện có đủ điều kiện kiểm tra, bảo đảm các nhà máy, công trình thủy điện theo quy định, các dự án vận hành ổn định, an toàn, khai thác hiệu quả.

Tại cuộc giám sát, thông tin tới đoàn, chủ đầu tư các nhà máy thuỷ điện trên địa bàn huyện cho biết một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình vận hành, phát điện. Đơn cử như phản ánh của nhà máy Thuỷ điện Sông Chảy 6, từ năm 2020 đến nay, tình trạng hạn chế công suất của điện lực Hà Giang thường xuyên xảy ra, dẫn đến nhà máy không phát hết công suất làm thiệt hại mỗi năm hàng tỷ đồng. Bởi vậy, đơn vị này đề nghị được phát hết công suất lắp máy, không lãng phí tài nguyên nước và thiệt hại đến hiệu quả đầu tư của công ty.

Bên cạnh đó, các nhà máy thuỷ điện đều phản ánh, tình trạng cát bồi lắng lòng hồ với khối lượng khá nhiều, mỗi khi thủy điện bậc trên dừng phát điện thì khoảng 2 - 3 km lòng hồ là bãi cát trắng và trở thành nơi để trẻ em vui chơi. Tình trạng này rất nguy hiểm, ảnh hưởng đường giao thông, thiệt hại tài sản và hoa màu của dân; lâu ngày cát trôi về gần đập sẽ ảnh hưởng đến thiết bị máy móc, đồng thời làm giảm dung tích hồ chứa ảnh hưởng đến sản lượng và doanh thu. Công ty mong muốn sớm có cơ chế cho nạo vét lòng hồ thuỷ điện, bảo đảm an toàn cho lòng hồ và nhà máy, nhất mùa mưa lũ đã cận kề. Đồng thời, đề nghị được tăng giá bán điện đối với các nhà máy thủy điện nhỏ và vừa.

Trước những trăn trở, băn khoăn của các công ty, đại diện các sở, ngành liên quan đã làm rõ một số vấn đề, cụ thể: Liên quan đế việc nạo vét lòng hồ thủy điện, hiện nay chưa có quy định cụ thể về việc cho phép nạo vét lòng hồ thủy điện, song thực tế trong quá trình vận hành một số công trình có phát sinh bồi lắng, do đó đang còn nhiều khó khăn trong việc tổ chức thực hiện nạo vét. Đối với đề nghị được phát hết công suất lắp máy, hiện Tổng công ty truyền tải điện Quốc gia đang thực hiện đầu tư xây dựng trạm biến áp 220 KV và tuyến đường dây 220 KV. Dự kiến trong tháng 4.2023 sau khi hoàn thành sẽ truyền tải hết công suất lắp máy các dự án thủy điện trong khu vực…

Tham gia ý kiến tại buổi giám sát, các thành viên trong đoàn đề nghị các chủ đầu tư nhà máy thuỷ điện làm rõ hơn về những thuận lợi, khó khăn trong vấn đề bảo vệ môi trường, an toàn trong khu vực triển khai dự án; vận hành hệ thống khoan trắc khí tượng thuỷ văn; sản lượng, doanh thu, thuế. Đồng thời, cũng làm rõ vướng mắc, khó khăn trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng để triển khai các dự án thuỷ điện; UBND huyện Xín Mần đánh giá thêm về công tác chuyển đổi số trong các nhà máy thuỷ điện hiện nay. Các thành viên trong đoàn cũng gợi mở về những định hướng để các các nhà đầu tư, huyện Xín Mần tham gia ý kiến nhằm góp phần hoàn thiện các cơ chế chính sách thu hút đầu tư của tỉnh cũng như chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng trong tương lai.

Tiếp tục tuân thủ, chấp hành nghiêm quy định của pháp luật

Phát biểu kết luận tại buổi giám sát, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Lý Thị Lan ghi nhận và đánh giá cao những đóng góp quan trọng, hiệu quả của các nhà máy thuỷ điện về đóng góp ngân sách và các hoạt động xã hội trên địa bàn tỉnh thời gian qua. Qua khảo sát thực tế, Đoàn cũng thấy một số vấn đề bất cập về chính sách, trùng chéo liên quan đến phát triển, xây dựng các nhà máy thuỷ điện. Do đó, nội dung kiến nghị của huyện, các chủ đầu tư nhà máy thuỷ điện, Đoàn sẽ tổng hợp kiến nghị, đề xuất trình Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành xem xét, giải quyết.

Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Lý Thị Lan đề nghị UBND có kế hoạch, định hướng để khai thác, tận dụng mặt nước hồ chứa các thuỷ điện trên địa bàn để phát triển du lịch, chăn nuôi thuỷ sản. Đồng thời, kêu gọi chủ đầu tư các dự án thuỷ điện trên địa bàn thực hiện tốt hơn nữa công tác an sinh xã hội; đề nghị các chủ tư ngoài hỗ trợ xây dựng các công trình phúc lợi, cần giúp đỡ các hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn vươn lên thoát nghèo; có kế hoạch, giải pháp quản lý, sử dụng và phát triển năng lượng mặt trời trên địa bàn huyện; bảo đảm công tác an ninh trật tự trên địa bàn, nhất là những nơi có đông dân cư, nơi có cán bộ, công nhân nhà máy thuỷ điện cư trú.

Đối với chủ đầu tư các dự án thuỷ điện đã đi vào hoạt động cần thực hiện đúng quy trình vận hành hồ chứa và các phương án phòng chống lụt bão bảo đảm an toàn đập, phương án phòng chống lũ lụt vùng hạ du, chủ động ứng phó với thời tiết bất thường xảy ra. Chấp hành đầy đủ các quy định của địa phương, bảo đảm an ninh, trật tự trên địa bàn; tích cực tham gia công tác an sinh xã hội; thường xuyên giúp đỡ, đỡ đầu một số hộ nghèo để chung tay với tỉnh trong công cuộc xoá đói giảm nghèo.

+ Trước đó, Đoàn đã đi khảo sát thực tế nhà máy Thuỷ điện Nậm Yên và Thuỷ điện Sông Chảy. Tại đây, các thành viên trong đoàn đã mục sở thị hoạt động của 2 nhà máy. Qua khảo sát, đánh giá cao việc thực hiện nghiêm túc, đầy đủ kịp thời các quy định của nhà nước và địa phương về lĩnh vực môi trường, lĩnh vực phát điện, lĩnh vực tài nguyên nước, lĩnh vực khí tượng thủy văn, lĩnh vực an toàn đập, hồ chứa, quy trình vận hành, kiểm định an toàn đập, kiểm định các thiết bị, lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy… của 2 nhà máy thuỷ điện này.  

Dưới đây là một số hình ảnh khảo sát thực tế của Đoàn: