Những biến số nổi bật
Vài năm qua đã chỉ ra rằng lạm phát có thể bị ảnh hưởng nặng nề bởi tính thiếu chắc chắn và những yếu tố không thể lường trước, chẳng hạn như thời gian qua là đại dịch Covid-19 hay cuộc chiến ở Ukraine. Một cuộc tranh luận sôi nổi về xu hướng lạm phát đang nổ ra giữa các nhà kinh tế. Một số doanh nhân có uy tín và giàu kinh nghiệm bày tỏ nghi ngờ về việc các ngân hàng trung ương đã kiểm soát được vấn đề. Dữ liệu giá tiêu dùng mới nhất của khu vực đồng euro, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh đưa đến một số tin tức đáng khích lệ về xu hướng lạm phát chung; nhưng lạm phát cơ bản (không bao gồm giá năng lượng và lương thực dễ biến động) vẫn cao hơn mức mục tiêu của các ngân hàng Trung ương.
Tất nhiên, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là Trung Quốc dường như không gặp phải vấn đề này. Ngược lại, dữ liệu giá tiêu dùng gần đây nhất cho thấy nước này đang trải qua tình trạng giảm phát, với chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi giảm 0,5% vào tháng 11 (so với cùng kỳ năm trước). Đã có lúc nhiều nhà phân tích nghi ngờ rằng Trung Quốc đang truyền áp lực giảm phát đến phần còn lại của thế giới, chủ yếu thông qua xuất khẩu sản xuất chi phí thấp và thị phần ngày càng tăng ở thị trường nước ngoài.
Quy mô của những thách thức kinh tế trong nước của Trung Quốc - bao gồm cả giảm phát - là một câu hỏi lớn đáng được bình luận riêng. Với những vấn đề mà thị trường bất động sản nước này đang phải đối mặt, dựa trên kinh nghiệm tương tự ở các quốc gia, có thể cho rằng những khó khăn của nền kinh tế Trung Quốc sẽ còn kéo dài. Nhưng một quan điểm ít bi quan hơn là các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc hoàn toàn nhận thức được những vấn đề đó và họ đã có kế hoạch để xử lý.
Ngoài các yếu tố nội bộ của Trung Quốc, người ta cũng phải xem xét xu hướng giá cả hàng hóa toàn cầu, trong đó nhu cầu của Trung Quốc đối với hàng hóa nước ngoài vẫn có sự ảnh hưởng lớn. Ở đây, tin tức trong cuối năm 2023 đáng khích lệ hơn nhiều người mong đợi và cho thấy lạm phát chung ở nhiều quốc gia có thể giảm thêm trong những tháng tới. Bất chấp sự hỗn loạn ở Trung Đông và chiến tranh ở Ukraine, giá dầu thô vẫn ở mức thấp, khiến nhiều nhà phân tích không khỏi ngạc nhiên.
Bên cạnh đó, tăng trưởng tiền tệ đã suy yếu mạnh ở nhiều nền kinh tế, điều này khá yên tâm khi kết hợp với xu hướng giá cả hàng hóa hiện nay. Mặc dù đã lâu rồi không có ai khác ngoài những người theo chủ nghĩa tiền tệ nhiệt thành nhất tuyên bố rằng cung tiền luôn ảnh hưởng trực tiếp đến lạm phát, nhưng thực tế những năm qua đã chỉ ra rằng nếu tăng trưởng tiền tệ tăng tốc đáng kể (như đã xảy ra vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021 ở Mỹ), lạm phát có thể tăng lên.
Ngoài ra, các thước đo gần đây về kỳ vọng lạm phát ở các nước chủ chốt đang mang lại sự yên tâm. Đặc biệt, cuộc khảo sát mới nhất của Đại học Michigan về triển vọng 5 năm của người tiêu dùng cho thấy mức tiêu dùng giảm mạnh, xuống 2,8%, từ mức 3,2% của tháng trước.
Xu hướng của các ngân hàng Trung ương
Câu hỏi cuối cùng và có lẽ khó nhất là các ngân hàng Trung ương sẽ phản ứng như thế nào. Trong hướng dẫn mới nhất dành cho thị trường, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ gợi ý rằng lãi suất sẽ giảm 75 điểm cơ bản vào năm 2024. Tuy nhiên, các ngân hàng Trung ương khác, đặc biệt là ở châu Âu, đang lật ngược sự đặt cược của thị trường tài chính khi cho biết lãi suất sẽ chưa bị cắt giảm trong năm nay. Với lạm phát cơ bản vẫn cao hơn mục tiêu, tiền lương thực tế (đã điều chỉnh theo lạm phát) ngày càng tăng và không có bằng chứng rõ ràng về tăng trưởng năng suất, các ngân hàng Trung ương này sẽ không muốn sớm cắt giảm lãi suất. Nhưng khi họ tiếp tục cố gắng gây ảnh hưởng đến thị trường bằng những hướng dẫn và tuyên bố công khai của mình, họ sẽ phải chấp nhận rằng thị trường - theo trí tuệ tập thể của họ - có thể nhìn thấy điều gì đó mà bản thân họ không thấy. Nếu dữ liệu có chiều hướng thuận lợi rõ ràng, các ngân hàng trung ương có thể sẽ thay đổi quan điểm của mình.
Tăng trưởng tiền lương vẫn là một biến số quan trọng. Ở một số nước, đặc biệt là ở Anh, tốc độ tăng trưởng giá tiêu dùng cuối cùng đã nhanh hơn. Theo bản năng, các nhà hoạch định chính sách sẽ lo lắng rằng xu hướng này sẽ gây ra vòng xoáy lương - giá. Nhưng chẳng phải sẽ tốt hơn nếu mức tăng lương thực tế gần đây được chứng minh bằng sự tái cân bằng lợi nhuận tài chính và lợi nhuận được chờ đợi từ lâu của tăng trưởng năng suất dương? Một năm mới đang đến cùng với hy vọng mới.
