Trong võ có văn
Tại tọa đàm vừa diễn ra cuối tuần qua tại Hà Nội, võ sư Huỳnh Ngọc Bình, Ủy viên BCH Liên đoàn Võ thuật Bình Định, thành viên Trọng tài quốc gia Việt Nam dẫn lời người xưa: “Tập võ chi Đạo có thể được cường thân, mẫn trí. Một người tập võ thì được cường thân, một nhà tập võ thì được cường tộc. Đường lối võ thuật trước tiên là phải trọng võ đức, muốn có võ đức phải hiểu rõ công lý, muốn hiểu rõ công lý thì phải có học vấn”. Từ thuở dựng nước, dân tộc Việt đã phải thường xuyên gánh chịu nhiều thiên tai, luôn bị các đế quốc lớn tìm cách gây hấn, chèn ép, đe dọa và xâm lấn. Đứng trước sự tồn vong, người Việt buộc phải chung lưng đấu cật, sáng tạo một hệ thống chiến đấu đặc dị: Lấy đoản binh thắng trường trận, lấy ít thắng nhiều, lấy yếu thắng mạnh.
 Bình Định là một trong những cái nôi của võ thuật cổ truyền Việt Nam |
Một trong những yếu tố làm nên thắng lợi đó là tinh thần thượng võ. “Tinh thần thượng võ được hiểu là chuộng nghiệp võ, nghề võ. Hiểu rộng ra trong ứng xử là thái độ và khí phách hào hiệp. Trong quá khứ, cha ông ta khi đánh thắng kẻ thù, không bao giờ giết tù binh. Sử sách còn ghi chép bao lần tù binh được “trải thảm” thả về để giữ sự hòa hiếu với lân bang. Điều ấy còn có thể hiểu dân tộc Việt có đức hiếu sinh, có văn hóa thượng võ không đánh người ngã ngựa” - võ sư Huỳnh Ngọc Bình nói.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Võ học Việt Nam, TS. Phạm Đình Phong, tác giả công trình Lịch sử Võ học Việt Nam, sinh ra lớn lên ở miền đất võ Bình Định, từ thuở niên thiếu đã đam mê võ và được thầy cô dạy rằng, võ thuật không chỉ là loại hình văn hóa vận động mà còn là một hiện tượng văn hóa thần kỳ với những công phu đặc dị, công năng khí công tuyệt kỹ, một hệ thống triết học uyên thâm gắn liền với thuyết âm dương, ngũ hành và dịch lý. Theo TS. Phạm Đình Phong, võ thuật trường tồn qua bao thời kỳ, chống lại binh đao, khói lửa do trong võ có văn, có chính khí. Để được chính khí người học võ tinh tấn rèn luyện, sửa thân tâm chính trực, có ý chí và lý tưởng. Võ học ngoài rèn luyện sức khỏe, còn tích trí đức, học tính thiện - đạo đức con người. Võ không văn, võ trở bạo tàn. Văn không võ, văn thành nhu nhược.
Làm sống lại tinh thần thượng võ
| “Võ thuật Việt Nam tạo nên bản sắc dân tộc Việt Nam. Võ công rèn luyện người học biết kìm chế cảm xúc bản năng, biết đối nhân xử thế. Chúng ta không nhìn võ ở một môn thể thao mà nhìn nó ở việc rèn luyện nhân cách, đạo đức, tinh thần võ học”. Nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trần Chiến Thắng |
Cũng theo TS. Phạm Phong, trên thế giới hiếm quốc gia nào có nền võ học lâu đời, độc đáo, hiệu quả, mang đậm tính chiến đấu, tính nhân văn cao cả như nước ta. Để trở thành quốc gia có nền võ học, các bậc tiên tổ đã xây dựng hệ thống võ học Việt Nam trên các nền tảng vững chắc, bao gồm: Võ lý, võ lễ, võ đạo, võ kinh, võ cử, võ trận, võ thuật, võ y (y học cổ truyền kết hợp với các pháp thuật về võ học để chữa bệnh), võ nhạc, võ miếu và võ phục. Tuy nhiên, kể từ khi thực dân Pháp xâm lược, võ học đã bị nghiêm cấm, xóa bỏ và bị mai một, thất truyền. Điều này được các chuyên gia phân tích, kể từ khi xuất hiện hỏa khí (súng ống) của người phương Tây, bạch khí (gươm đao) đã bị đánh bại. Lại thêm dưới thời thuộc Pháp, võ bị cấm ngặt nghèo. Việc chuyển sang dùng chữ quốc ngữ cũng khiến nhiều kinh sách võ học bị thất tán.
Nhưng võ dân tộc không mất hẳn, vẫn âm thầm chảy trong mạch sống của nhiều dòng tộc và được lưu giữ đến ngày hôm nay. Theo Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam Dương Trung Quốc, sự phục hưng của võ cổ truyền mấy mươi năm qua chính là nhờ tinh thần thượng võ của biết bao người âm thầm cống hiến công sức. Chính vì vậy, từng bước hoàn thiện di sản võ học Việt Nam là để tôn vinh, làm sống lại tinh thần thượng võ trong mọi tầng lớp. Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Lê Doãn Hợp cũng cho rằng, con người có 3 giá trị cao đẹp nhất là sức khỏe, trí tuệ và đạo đức, thì võ Việt Nam mang đầy đủ các giá trị ấy. Thông thường, dùng võ không chỉ đơn thuần để tấn công hay tự vệ, mà là bảo vệ, giữ gìn văn hóa làng quê, dân tộc… Vì vậy, cần tăng cường tuyên truyền, tôn vinh, giáo dục thế hệ trẻ về võ học dân tộc. Đặc biệt, tiếp tục đưa võ cổ truyền dân tộc vào giảng dạy trong trường học, trở thành hệ thống thi đấu đỉnh cao quốc gia và thế giới; từng bước nghiên cứu hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
