Phản biện càng cao, tính kiến tạo phát triển càng tốt
Với mục tiêu không ngừng đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, tại phiên thảo luận về dự kiến Chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2024, các đại biểu Quốc hội đều thống nhất cho rằng, đẩy mạnh giám sát của Quốc hội là khâu trọng tâm, then chốt.
ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Vĩnh Phúc) và Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) nhất trí quan điểm, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Quốc hội Khóa XV đã chú trọng công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, góp phần tạo cơ sở pháp lý và định hướng hoạt động giám sát cho cả nhiệm kỳ. Đặc biệt, Đảng đoàn Quốc hội đã lãnh đạo các cơ quan xây dựng Đề án tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội và đã ban hành Kết luận về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát. Cùng với đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về hướng dẫn giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; Nghị quyết hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND các cấp.
Một điểm mới của nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV được đại biểu Nguyễn Văn Mạnh chỉ ra là, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội theo hình thức trực tuyến, kết nối tới điểm cầu các tỉnh, thành phố với sự tham gia của Thường trực Tỉnh ủy, Thành ủy, Thường trực HĐND, UBND, các Đoàn đại biểu Quốc hội do Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì. Cách làm này đã tạo sự thống nhất, đồng bộ từ công tác lãnh đạo, chỉ đạo đến việc tổ chức thực hiện từ trung ương tới địa phương, tránh sự chồng chéo giữa nội dung giám sát của Quốc hội với giám sát ở địa phương.
ĐBQH Trần Văn Khải (Hà Nam) đánh giá cao tính phản biện của các báo cáo giám sát. Đoàn giám sát đã cá thể hóa trách nhiệm của từng thành viên Đoàn giám sát. Tất cả thành viên tham gia Đoàn giám sát đều có những báo cáo độc lập, nêu quan điểm, chính kiến rõ ràng, chịu trách nhiệm về chất lượng của báo cáo. Nhờ vậy, báo cáo của Đoàn giám sát ngày càng chất lượng hơn, tính phản biện cao hơn, như Chủ tịch Quốc hội đã từng phát biểu, tính phản biện của giám sát càng cao thì sự kiến tạo phát triển, đồng hành cùng Chính phủ càng tốt.
Từ thực tế tham gia các Đoàn giám sát, đại biểu Trần Văn Khải cho biết, một điểm sáng của nhiệm kỳ Khóa XV là Đoàn giám sát đã tổ chức các Tổ công tác làm việc trước với cơ quan chức năng, bộ ngành, địa phương để làm rõ nội dung thuộc phạm vi giám sát, giúp giám sát đi sâu, tường tỏ, tận gốc vấn đề. Tổ công tác làm việc hết sức độc lập, trực tiếp với đầu mối các sở, ngành, nhằm làm rõ những vấn đề trong báo cáo gửi tới Đoàn giám sát, từ đó tổng hợp, báo cáo lại với Đoàn giám sát.
Nâng mức kinh phí cho hoạt động giám sát tại địa phương
Bên cạnh những kết quả đạt được, tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội chia sẻ băn khoăn về việc bố trí kinh phí để Đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương và các đại biểu Quốc hội thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát, khảo sát theo quy định của pháp luật.
ĐBQH Phạm Đình Thanh (Kon Tum) thẳng thắn, vừa qua kinh phí cấp cho công tác giám sát ở địa phương mới chỉ bảo đảm phục vụ cho giám sát theo Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc Đoàn đại biểu Quốc hội tổ chức giám sát chuyên đề, giám sát, khảo sát theo cá nhân đại biểu Quốc hội chưa được quan tâm bố trí kinh phí phù hợp để đại biểu Quốc hội có thể triển khai các hoạt động này.
Cùng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) nêu rõ, kinh phí dành cho hoạt động giám sát tại các Đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương còn quá ít. Để tổ chức được các hoạt động giám sát trực tiếp tại cơ sở thì ngoài các thành viên Đoàn giám sát là các đại biểu Quốc hội của Đoàn, thì Đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương phải có sự phối hợp hết sức chặt chẽ với nhiều cơ quan, ban, ngành khác nhau của địa phương và mời các thành viên khác, các chuyên gia cùng tham gia giám sát. Với kinh phí như hiện nay, việc mời các thành viên của các cơ quan tham gia Đoàn giám sát chưa được thuận lợi. Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến hoạt động giám sát cả về chất lượng lẫn khâu tổ chức. Nêu thực tế này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, Quốc hội rà soát, xem xét để nâng mức kinh phí phục vụ hoạt động giám sát cho phù hợp với thực tế.
Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội cũng kiến nghị nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội. Nhiều đại biểu đề nghị, cần tiếp tục quan tâm, thực hiện hiệu quả hoạt động giám sát lại với mục đích đánh giá toàn diện việc thực hiện một số Nghị quyết của Quốc hội về chất vấn và nội dung giám sát chuyên đề, từ đó nâng cao hơn nữa nữa chất lượng, hiệu quả thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, trách nhiệm của người đứng đầu chịu sự giám sát.
Theo đại biểu Nguyễn Đại Thắng, cần quan tâm đến giám sát việc thực hiện lời hứa của các bộ trưởng, trưởng ngành, thể hiện rõ trách nhiệm của Quốc hội trong việc theo dõi, giám sát đến cũng những nội dung được giám sát, những vấn đề cử tri và nhân dân quan tâm.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương ghi nhận những kiến nghị về tăng kinh phí, chế độ cho hoạt động giám sát tại địa phương và cho biết thêm, nhiều đại biểu Quốc hội chuyên trách cũng phản ánh thực tế hỗ trợ cho hoạt động giám sát còn ít, sự tham gia hoạt động giám sát của một số đại biểu Quốc hội còn thấp.
Bước sang năm 2024, năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, đây cũng là năm Quốc hội tiến hành thảo luận, xem xét sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, Phó Chủ tịch Quốc hội tin tưởng, với nhiều nội dung tiếp tục được đổi mới, cải tiến sẽ là cơ sở quan trọng để sửa đổi các quy định về hoạt động giám sát nói riêng, hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung, bảo đảm đúng tinh thần, giám sát phải là khâu trọng tâm, then chốt trong hoạt động của Quốc hội.
