ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) cho biết, qua theo dõi trên các phương tiện truyền thông và thực tế ở địa phương, hiện tại nhiều địa phương đang hết một số loại vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng.
“Theo tính toán thì đến tháng 7 năm 2023 các địa phương trên toàn quốc sẽ không còn vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng để tiêm cho trẻ. Như vậy nguy cơ bùng phát một số dịch bệnh mà chúng ta đã kiểm soát và khống chế được là hiện hữu, kết quả to lớn của chương trình tiêm chủng mở rộng của hơn 40 năm qua có thể bị phá vỡ”, ĐBQH Lò Thị Luyến bày tỏ.
Nguyên nhân thiếu vaccine là do vướng mắc về mua sắm. Giai đoạn từ năm 2020 trở về trước, kinh phí mua vaccine tiêm chủng mở rộng được bố trí từ ngân sách Trung ương trong chương trình mục tiêu quốc gia về y tế, đến năm 2020 hết giai đoạn thực hiện, chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên. Ngày 3.4.2023, Bộ Y tế đã ban hành văn bản số 1810/BYT-KH-TC, theo đó từ năm 2023 các địa phương sẽ bố trí ngân sách và tự triển khai đấu thầu, mua sắm, cung ứng vaccine cho tiêm chủng mở rộng.
Đại biểu cho biết, nhận được văn bản này, hầu hết các địa phương ngay lập tức có ý kiến phản hồi về Bộ Y tế và Chính phủ những vướng mắc về cơ sở pháp lý, ví dụ: vaccine thuộc danh mục đấu thầu cấp quốc gia, kinh phí bồi thường cho người bị thiệt hại khi tham gia tiêm chủng...
Bên cạnh đó, những khó khăn từ thực tiễn như: sẽ có nhiều loại vaccine khác nhau giữa các địa phương, người dân khó tiếp cận kịp thời cùng một loại vaccine đối với những loại vaccine phải tiêm mũi nhắc lại khi họ có thay đổi về địa điểm cư trú; tình trạng thừa thiếu vaccine cục bộ, Bộ Y tế khó đảm bảo việc cân đối và điều phối nguồn cung ứng vaccine khi dịch xảy ra cục bộ hoặc xảy ra diện rộng; các địa phương không có kho lạnh đúng quy chuẩn để bảo quản vaccine (vì chưa được đầu tư) mà chỉ có dây chuyền bảo quản lạnh tạm thời khi mang vaccine từ kho của Trung ương về để thực hiện kế hoạch tiêm chủng trên địa bàn, hoặc nếu xảy ra sự cố mất điện không khắc phục được nhanh thì chất lượng vaccine sẽ bị ảnh hưởng…Vậy các địa phương cần được bố trí vốn để đầu tư hệ thống kho lạnh, máy nổ công suất lớn để khắc phục sự cố mất điện, trong khi hệ thống kho lạnh đúng quy chuẩn để bảo quản vaccine đã được đầu tư ở các đơn vị thuộc tuyến Trung ương sẽ không được sử dụng. Đây là sự lãng phí rất lớn về tiền của đã và sẽ phải bỏ ra.
“Từ trước đến nay nguồn ngân sách nhà nước đảm bảo việc mua sắm vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng, Bộ Y tế tổ chức mua sắm và cung ứng cho địa phương không có vướng mắc gì và cũng không có tình trạng thiếu vaccine như hiện nay. Bây giờ chỉ vì cơ chế bố trí kinh phí từ chương trình mục tiêu quốc gia đã hết, phải chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên và đều là ngân sách nhà nước đảm bảo nhưng do vướng mắc cơ chế mà để dẫn đến tình trạng này là điều rất đáng buồn”, ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) nêu ý kiến.
Dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề đã quy định, tiếp tục thực hiện chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, điều này thể hiện tầm quan trọng và sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ đến vấn đề này. Để đảm bảo tính ổn định, lâu dài và hiệu quả, đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục cân đối ngân sách Trung ương và giao Bộ Y tế mua, cung ứng vaccine cho các địa phương như trước đây và bổ sung nội dung này vào dự thảo Nghị quyết, tạo cơ sở pháp lý cụ thể, rõ ràng trong tổ chức thực hiện.
