Tổ chức, cá nhân đầu tư hệ thống này không dùng hết sẽ được bán lên lưới không quá 20% công suất lắp đặt với mức giá không vượt quá giá điện năng thị trường bình quân trong năm trước liền kề. Đồng thời mở rộng quy định cho phép giao dịch, mua bán điện mặt trời mái nhà tự dùng tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao...
Trước đó, tại dự thảo Nghị định về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, loại hình điện mặt trời mái nhà không nối lưới quốc gia sẽ được phát triển không giới hạn. Trường hợp có nối lưới quốc gia, người dân được quyền phát hoặc không phát sản lượng dư vào hệ thống nhưng thanh toán 0 đồng.
Bộ Công Thương cho rằng, vì mục đích tự sản, tự tiêu nên Bộ đã đề xuất Chính phủ cho phép điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu được đấu nối với hệ thống điện quốc gia, miễn trừ giấy phép hoạt động điện lực. Không phải thực hiện điều chỉnh, bổ sung đất năng lượng và công năng theo quy định của pháp luật. Thủ tục thực hiện cũng đơn giản, không phải đáp ứng các quy định của Luật Quy hoạch, Luật Điện lực, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng… và một số quy định pháp luật chuyên ngành khác.
Phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu cũng được miễn giảm thực hiện một số quy định, tiêu chí khắt khe của pháp luật và có nhiều ưu đãi về chính sách nên nếu bán điện sẽ xảy ra tình huống vỡ quy hoạch điện của quốc gia và khó kiểm soát hệ thống lưới điện, làm mất an toàn, trục lợi chính sách của Nhà nước.
Hơn nữa, cơ sở hạ tầng lưới điện của nước ta những năm qua dù đã được đầu tư, nâng cấp, từng bước hiện đại hóa nhưng không có nghĩa là có thể hoàn toàn đáp ứng được mọi nguồn điện với đủ các mức công suất khác nhau. Để làm được điều đó, phải có công nghệ lưu trữ, vận hành điều độ hệ thống lưới điện, nguồn điện nền có thể kịp thời phát khi điện gió, điện mặt trời sụt giảm.
Bởi vậy, Bộ Công Thương cho rằng, nếu khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu và cho phép nối lưới không giới hạn công suất, công tác vận hành lưới điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) gặp rất nhiều khó khăn và nguy cơ cao mất an toàn hệ thống điện quốc gia ở mức rất cao…
Những lập luận này của Bộ Công Thương là có cơ sở. Tuy nhiên, trong báo cáo hồi giữa tháng 7 vừa qua, Bộ Công Thương lại đề xuất trước mắt tạm áp dụng giá mua điện dư phát lên lưới từ 600 - 700 đồng/1kWh, cụ thể là 671 đồng/1kWh…
Từ những dự kiến thay đổi về giá bán đối với điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu vừa qua cho thấy, hướng đi cho điện mái nhà vẫn trong tình trạng lúng túng. Trong khi Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII) nhấn mạnh ưu tiên, khuyến khích phát triển điện gió, điện mặt trời tự sản, tự tiêu.
Ưu tiên và có chính sách đột phá để thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà của người dân và mái công trình xây dựng, nhất là các khu vực có nguy cơ thiếu điện như miền Bắc và điện mặt trời tự sản, tự tiêu. Mục tiêu từ nay đến năm 2030, công suất các nguồn điện loại hình này ước tính tăng thêm 2.600MW. Loại hình nguồn điện này được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất, với điều kiện giá thành hợp lý và tận dụng lưới điện sẵn có, không phải nâng cấp…
Đặc biệt, mới đây, Bộ Công Thương đã có công văn gửi các bộ, ngành, tập đoàn năng lượng nhà nước và các đơn vị liên quan đề nghị tham gia ý kiến với dự thảo báo cáo Thủ tướng về chủ trương điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Lý do là bởi việc cung ứng điện trong các năm 2025 - 2030 hết sức khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ thiếu hụt công suất đỉnh vào thời điểm mùa khô. Các nguồn điện được phê duyệt cũng không đáp ứng tiến độ theo kế hoạch, nguy cơ thiếu điện năng sử dụng trong tương lai…
Có thể thấy, chú trọng ưu tiên phát triển nguồn năng lượng tái tạo là xu hướng tất yếu. Vậy nên đã đến lúc cần rành mạch, rõ ràng, cụ thể hơn với điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Và cốt lõi để giải quyết vấn đề chính là khi xây dựng các cơ chế phải thực tế, chi tiết cả về khía cạnh kinh tế và kỹ thuật.
