Chùa Tản Viên với tên hiệu đầy đủ là “Tản Viên Sơn Quốc Tự” là ngôi chùa cổ có niên đại lịch sử từ thời An Dương Vương, trải qua những biến đổi thăng trầm của lịch sử, ngôi chùa đã trở thành phế tích. Đến năm 1993, Phật tử Vương Thị Nhật đã xin phép các cấp chính quyền và vận động nhân dân cho tu sửa lại chùa.
Đầu năm 2008, nhận lời thỉnh mời của nhân dân và tín đồ Phật tử địa phương, Ban Trị Sự Giáo Hội Phật Giáo tỉnh Hà Tây (nay thuộc TP. Hà Nội) đã bổ nhiệm Thượng Tọa Thích Đạo Thịnh về trông nom, trụ trì và hoằng dương Phật Pháp tại vùng đất được coi là tổ sơn, một trong những nơi linh thiêng bậc nhất của nước ta. Sau khi tiếp nhận quyết định trụ trì, Thượng Tọa đã bắt tay ngay vào việc xây dựng khuôn viên chùa trở thành nơi Hoằng pháp và tu học của đông đảo tín đồ Phật tử và đông đảo nhân dân thập phương.
Trải qua gần 20 năm xây dựng, hiện nay khuôn viên chùa đã được xây dựng bề thế với nhiều hạng mục: Tòa Tam Bảo, nhà tổ, Điện Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn, nhà Pháp hội, tượng Đại Thông Trí Thắng, Động - Giếng Quán Âm,... tọa lạc sừng sững giữa núi rừng, góp phần làm tôn lên vẻ đẹp giữa chốn thiên nhiên hùng vĩ.
Với hạnh nguyện Hoằng Pháp độ sinh của Thầy trụ trì Thượng Tọa Thích Đạo Thịnh cùng quý Chư Tôn Đức Tăng Ni, nhiều năm nay chùa đã tổ chức nhiều những hoạt động tu học dành cho quý Phật tử thập phương nói chung và đặc biệt tại xã Minh Quang nói riêng. Tiêu biểu là khóa chuyên tu Phật thất dành cho các Phật tử được tổ chức thường kỳ với các thời khóa: Tụng kinh, giảng dạy giáo lý Phật Đà nhằm lan tỏa những thông điệp từ bi, trí tuệ của Đức Phật hướng mỗi con người tới những giá trị đạo đức, bỏ ác làm lành, lánh dữ hành thiện, sống đời an lạc ngay trong giây phút thực tại.
Ngoài những khóa tu dành cho Phật tử, nhà chùa còn chú trọng lan tỏa Phật Pháp đến với những bạn trẻ - Thế hệ tương lai của đất nước. Những khóa tu hàng năm dành cho các bạn trẻ với nhiều hoạt động ý nghĩa thiết thực: Thực tập ngồi thiền tĩnh tâm để hướng dẫn mỗi bạn biết cách cân bằng với những cảm xúc xảy ra trong cuộc sống, lắng nghe những bài pháp thoại về các chủ đề: Lòng tri ân, cách báo hiếu cha mẹ, trách nhiệm sống với xã hội và thiên nhiên, tham gia các trò chơi dân gian...
Bên cạnh đó, trong thời đại công nghệ phát triển để có thể lan tỏa Phật Pháp gần gũi đến với đại chúng, chùa Tản Viên còn thành lập kênh truyền thông mang tên “Phật Sự Tản Viên” dưới sự hướng dẫn của Thượng Tọa Thích Đạo Thịnh - Ủy viên Hội đồng trị sự, Phó chánh văn phòng I Trung ương Giáo hội Phật Giáo Việt Nam (GHPGVN), Phó Trưởng ban Thông Tin Truyền Thông Trung ương GHPGVN, trụ trì chùa Tản Viên. Kênh truyền thông Phật Giáo với nhiều chuyên mục nội dung đa dạng: Tuổi trẻ hướng Phật, Phật Pháp nhiệm màu, vấn đáp Phật Pháp, danh lam thánh tích,... đã đem đến nhiều thông tin về Giáo lý Phật Pháp lan tỏa mạnh mẽ tới đại chúng cùng tìm hiểu và tu học Phật Pháp trong nhiều năm qua.
Với vị trí tọa lạc trên ngọn núi tổ nước Việt Nam, tuy có những khó khăn về mặt địa hình nhưng với hạnh nguyện lớn lao của quý Thầy trong việc “Hoằng Pháp Lợi Sinh”, Chùa Tản Viên đã lan tỏa tinh thần từ bi của Đạo Phật đến với đông đảo Phật tử và nhân dân thập phương.
Với những công trình kiến trúc độc đáo, ngôi chùa cũng trở thành địa điểm tâm linh đặc biệt. Từ đó, chùa Tản Viên đã có những đóng góp không nhỏ về mặt văn hóa, xã hội, tại khu vực xã Minh Quang, huyện Ba Vì nói riêng và khu vực phía Bắc nói chung.
