Từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp
Tiếp tục khẳng định vai trò "trụ đỡ" của nền kinh tế
- Thưa Bộ trưởng, năm 2023, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản có nhiều kỷ lục được xác nhận, tiếp tục khẳng định vị thế “trụ đỡ” của nền kinh tế?
- Năm 2023, tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành 3,83%, cao nhất trong nhiều năm gần đây, đóng góp lớn vào mức tăng trưởng 5,05% của nền kinh tế.Theo đó, nông nghiệp tiếp tục khẳng định vai trò là “trụ đỡ" của nền kinh tế, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực, các cân đối lớn và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Dù có nhiều khó khăn, nhất là về thị trường, nhưng tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tiếp tục duy trì mức cao, trên 53 tỷ USD; thặng dư thương mại cao nhất từ trước tới nay, đạt 12,07 tỷ USD, tăng 43,7%. Có 6 nhóm mặt hàng kim ngạch xuất khẩu đạt trên 3 tỷ USD là: gạo, hàng rau quả, cà phê, hạt điều, tôm, gỗ và sản phẩm gỗ. Trong đó, một số mặt hàng tăng cao kỷ lục như: rau quả 5,69 tỷ USD, tăng 69,2%; gạo 4,78 tỷ USD, tăng 38,4%...
Để đạt được những kết quả ấn tượng trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp như: phối hợp chặt chẽ với Bộ Công thương, Ngoại giao đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đàm phán phát triển thị trường, giải quyết kịp thời các vướng mắc thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản; tiếp đón nhiều đoàn hợp tác về nông nghiệp; tổ chức nhiều sự kiện lớn mang tầm quốc gia, quốc tế như: Festival quốc tế ngành hàng lúa gạo, Festival Bảo tồn và phát triển làng nghề...
Bên cạnh đó, phối hợp với Hiệp hội Gỗ và lâm sản, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam báo cáo Thủ tướng Chính phủ tổ chức Hội nghị bàn, triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu lâm sản và thủy sản. Trong đó, thống nhất triển khai “Gói tín dụng 15 nghìn tỷ đồng”; phê duyệt và triển khai Đề án thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang các thị trường: Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ và EU... đẩy mạnh quảng bá hình ảnh, thương hiệu, thúc đẩy tiêu thụ nông, lâm, thủy sản.
- Từ thực tiễn sinh động, những bài học kinh nghiệm nào được ngành nông nghiệp đúc kết để tiếp tục phát huy trong thời gian tới, thưa Bộ trưởng ?
- Trước hết, phải nhất quán quan điểm “Nông thôn là nền tảng”,“Nông nghiệp là động lực”,“Nông dân là trung tâm, chủ thể”. Theo đó, chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Tranh thủ tối đa sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng; giúp đỡ, hỗ trợ của cả hệ thống chính trị, nỗ lực vượt khó, bứt phá của cộng đồng doanh nghiệp và nông dân trong thực hiện cơ cấu lại nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Bên cạnh đó, thực thi những giải pháp linh hoạt để định hướng sản xuất kinh doanh, mở cửa thị trường, đồng thời gia tăng thị trường nội địa, áp dụng quy trình sản xuất tốt, an toàn, chất lượng.
Cùng với đó, phối hợp với các địa phương kết nối cung cầu và tìm giải pháp thúc đẩy tiêu thụ nông sản vào vụ thu hoạch, hỗ trợ kết nối đưa nông sản vào các hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng, tham gia các sàn thương mại điện tử. Đồng thời, tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư; khơi dậy niềm tin và khích lệ tinh thần đổi mới, sáng tạo khởi nghiệp.
Phát triển nông nghiệp xanh, bền vững
- Mở cửa thị trường cho hàng loạt nông sản là một trong những điểm sáng của ngành trong năm 2023. Bộ trưởng có những chia sẻ gì đối với các địa phương, doanh nghiệp và nông dân để tiếp tục có những thành quả tốt hơn trong thời gian tới?
- Trước bối cảnh kinh tế thế giới năm 2024 được dự báo còn gặp nhiều khó khăn, biến chuyển khó đoán định, để đạt mục tiêu tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2024 đạt 54 - 55 tỷ USD, ngành nông, lâm, thủy sản cần tiếp tục nhất quán từ nhận thức đến hành động về chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Nói ngắn gọn là bán những thứ thị trường cần, không bán những thứ mình có.
Cùng với đó, làm tốt công tác dự báo, xúc tiến thương mại; đẩy mạnh liên kết theo chuỗi ngành hàng… Tiếp tục đồng hành cùng các bộ, ngành, cơ quan liên quan, các hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp và nông dân trong cả nước triển khai đồng bộ các giải pháp, như: chuyển mạnh sangchế biến sâu, chế biến tinh; thực hiện hiệu quả Kế hoạch hành động triển khai công tác ngoại giao Kinh tế thúc đẩy phát triển ngành nông nghiệp, phát triển nông nghiệp xanh, bền vững, bảo đảm an ninh lương thực; triển khai hiệu quả các Đề án thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang các thị trường lớn; tăng cường xúc tiến thương mại, đàm phán tháo gỡ rào cản kỹ thuật và mở cửa thị trường xuất khẩu, kể cả các thị trường mới (thực phẩm Halal); hỗ trợ các địa phương kết nối, thúc đẩy chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông sản.
- Thưa Bộ trưởng, bước sang năm 2024, trong bối cảnh kinh tế thế giới dự báo còn nhiều biến động khó lường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có những định hướng gì để vượt qua những khó khăn, thách thức?
- Năm 2024 có ý nghĩa quan trọng, bứt phá, tăng tốc để hoàn thành Kế hoạch 5 năm (2021 - 2025) phát triển kinh tế - xã hội của cả nước và của ngành nông nghiệp. Để đạt được các chỉ tiêu phát triển chủ yếu của năm, ngành tiếp tục thực hiện hiệu quả, đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 19/NQ-TW ngày 16.6.2022 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2021 - 2025; Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025...
Đặc biệt, ngành tiếp tục chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp; từ phát triển đơn ngành sang hợp tác, phát triển đa ngành; thúc đẩy tích hợp đa giá trị trong sản phẩm nông, lâm, thủy sản; chuyển từ chuỗi cung ứng nông sản sang phát triển các chuỗi ngành hàng. Theo đó, ngành tập trung tổ chức lại sản xuất theo vùng chuyên canh, gắn với chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc và xây dựng mã số vùng trồng, vùng nuôi. Đổi mới và phát triển kinh tế hợp tác, hỗ trợ liên kết theo chuỗi; tổ chức triển khai và thu hút các nguồn lực thực hiện Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.
Bên cạnh đó, định hướng kế hoạch sản xuất phù hợp với thị trường; bảo đảm nguồn cung phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu; xây dựng nông thôn mới thực chất, hiệu quả, gắn với phát triển kinh tế nông thôn. Ngành cũng định hướng chuyển mạnh sangchế biến sâu, chế biến tinh;thực hiện hiệu quả Kế hoạch công tác“Ngoại giao nông nghiệp” phát triển nông nghiệp xanh, bền vững, bảo đảm an ninh lương thực, cân bằng dinh dưỡng vàtăng cường xúc tiến thương mại, và mở cửa thị trường xuất khẩu; hỗ trợ các địa phương kết nối, thúc đẩy chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông sản.
Mặt khác, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thông qua tháo gỡ rào cản, nút thắt cơ chế, chính sách, gắn với chuyển đổi số trong nông nghiệp, nông thôn. Đồng thời, nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho nông dân, đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường.
- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
