Tạo điều kiện cho TP. Hồ Chí Minh khơi thông nguồn lực, tạo đà phát triển
Tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày cho biết, sau 10 năm thực hiện Nghị quyết số 16-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XI và 5 năm thực hiện thí điểm Nghị quyết số 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, thành phố đã tiếp tục phát huy vị trí đầu tàu của cả nước; cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng…
Tuy nhiên, qua tổng kết, nhiều nội dung triển khai Nghị quyết số 54/2017/QH14 còn chậm so với kế hoạch, hiệu quả chưa cao.
Trong khi đó, Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7.10.2022 về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Bộ Chính trị đã xác định mục tiêu phát triển của TP. Hồ Chí Minh đến năm 2030 là thành phố văn minh, hiện đại, năng động sáng tạo, là nơi thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học… Mục tiêu đến năm 2045, TP. Hồ Chí Minh là hạt nhân, cực tăng trưởng của vùng… Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30.12.2022 về phương hướng phát triển TP. Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Bộ Chính trị đã xác định TP. Hồ Chí Minh có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng đối với vùng Đông Nam bộ và cả nước…
Để đạt được các mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, phải có một Nghị quyết mới của Quốc hội thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 nhằm tạo điều kiện cho TP. Hồ Chí Minh khơi thông nguồn lực, tạo đà phát triển, khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh để tương xứng với vị trí đầu tàu về kinh tế - xã hội của Vùng Đông Nam Bộ và cả nước.
Dự thảo Nghị quyết bao gồm 12 điều, quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh về quản lý đầu tư; tài chính, ngân sách nhà nước; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào thành phố; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy của chính quyền thành phố và TP. Thủ Đức.
Dự thảo Nghị quyết thí điểm 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù về: quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy của thành phố; tổ chức bộ máy TP. Thủ Đức, thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
Trình bày Báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Vũ Thị Lưu Mai nêu rõ, Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành dự thảo Nghị quyết để có chính sách vượt trội tạo bước đột phá theo đúng tinh thần Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị là cần thiết và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với thành phố mà cả Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả đất nước.
Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, việc ban hành Nghị quyết cần lưu ý một số quan điểm và tuân thủ các nguyên tắc cơ bản. Đó là các quy định cần mang tính thiết thực, góp phần tháo gỡ kịp thời những vướng mắc về thể chế, chính sách, pháp luật đã và đang cản trở tiến trình phát triển; chính sách mới cần “mang tính đột phá” mạnh mẽ, “vượt trội về chính sách” theo đúng tinh thần Nghị quyết số 24-NQ/TW, Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị…; phải thực sự mang tính lan tỏa, tác động sâu rộng không chỉ đối với thành phố mà cần mang lại hiệu ứng tích cực đối với vùng miền và cả đất nước…
Về cơ bản, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với những chính sách được đánh giá là hiệu quả và cần tiếp tục kế thừa tại Nghị quyết 54/2017/QH14 của Quốc hội. Tuy nhiên, qua tổng kết 5 năm triển khai cho thấy, không phải tất cả các chính sách đều hiệu quả và đi vào cuộc sống. Vì vậy, đề nghị cần phân tích tính phù hợp của chính sách với đặc thù của thành phố, đã phát huy tác dụng ở mức độ nào? Có thật sự cần thiết áp dụng tiếp hay không để có căn cứ thuyết phục trình Quốc hội cho phép tiếp tục áp dụng và nhân rộng?
Thí điểm phải có kiểm soát và quản lý
Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cơ bản thống nhất và ủng hộ Tờ trình của Chính phủ, đánh giá cao công tác chuẩn bị của Chính phủ và TP. Hồ Chí Minh với việc tổ chức nhiều hội thảo, hội nghị, lấy ý kiến chuyên gia, các nhà khoa học; nêu rõ, cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý hoàn toàn thỏa đáng khi Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 31-NQ/TW và Nghị quyết 76/2022/QH15 của Quốc hội cũng đã yêu cầu Chính phủ sớm trình Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết thay thế Nghị quyết 54/2017/QH14 trong thời hạn sớm nhất.
Nêu vấn đề thí điểm sẽ khác với luật định ở chỗ phải có không gian, thời gian, địa điểm cụ thể, thử nghiệm phải có kiểm soát, có quản lý, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các cơ quan tiếp tục nghiên cứu với tinh thần trên để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết.
Về các chính sách cụ thể, Chủ tịch Quốc hội cho biết, đối với chính sách kế thừa từ Nghị quyết số 54/2017/QH14 cơ bản đã có đầy đủ cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý và cả điều kiện thực tiễn áp dụng cho cả thành phố. Đối với những chính sách mới, chưa có trong Nghị quyết số 54/2017/QH14, Quốc hội đã cho phép áp dụng ở một số địa phương cơ bản nhận được sự thống nhất cao. Ngoài ra, còn khoảng 6 chính sách dự kiến sẽ quy định trong các luật sửa đổi tới đây thì đề xuất cho thành phố áp dụng trước. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, quá trình thành phố tổ chức thực hiện cũng là cơ sở thực tiễn để khi Chính phủ xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành có mô hình, có mẫu để đánh giá, tạo thuận lợi trong quá trình tổ chức thực hiện; đề nghị, tiếp tục rà soát kỹ lưỡng nhằm bảo đảm tính tương thích.
Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành dự thảo Nghị quyết; cho rằng, cần tiếp tục rà soát để bảo đảm các chính sách không trái với Hiến pháp, tương thích với các điều ước quốc tế, để phát triển kinh tế gắn liền với giữ vững quốc phòng, an ninh.
Bên cạnh đó, cần rà soát, nghiên cứu để tránh trùng lặp giữa các chính sách, bảo đảm các chính sách phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, trường hợp khác với đường lối cần báo cáo xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền. Đồng thời, cần báo cáo rõ mô hình, hiệu quả hoạt động của các công ty đầu tư tài chính, cân nhắc nghiên cứu mô hình chuyển thành quỹ đầu tư phát triển thành phố, đánh giá kỹ tác động để bảo đảm công khai, minh bạch, hợp lý. Các chính sách mới cần được đánh giá kỹ tác động, tránh dàn trải, thiếu trọng tâm. Cần rà soát lại các chính sách đã được quy định nhưng chưa được thực thi hiệu quả, trường hợp mở rộng thêm chính sách cần đánh giá kỹ tác động để bảo đảm tính thuyết phục…
