Thiếu các chính sách riêng cho thanh niên
Là thành phần lao động chính với khoảng 10,8 triệu người (21,4% lực lượng lao động cả nước), tuy nhiên quý I năm 2023 ghi nhận tình trạng lao động trẻ thất nghiệp đang là một thách thức lớn với nền kinh tế.
Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết, hàng năm, thông qua các chương trình, đề án, dự án hỗ trợ việc làm đã góp phần tư vấn, định hướng nghề nghiệp, giới thiệu việc làm cho hàng triệu thanh niên; hỗ trợ hàng trăm ngàn thanh niên tạo việc làm qua các nguồn tín dụng ưu đãi. 70% lao động đi làm việc ở nước ngoài là thanh niên, tập trung ở các thị trường có thu nhập cao, ổn định như Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản. 4.000 chỉ tiêu lao động cho thanh niên
Tuy nhiên, ông Thanh cũng chỉ ra những thách thức đang đối mặt như còn thiếu các chính sách riêng cho thanh niên, nhất là các nhóm đặc thù, yếu thế trong khi nguồn lực cho các chương trình, dự án hỗ trợ tạo việc làm còn hạn chế. Tỉ lệ lao động thanh niên qua đào tạo có cao hơn tỉ lệ chung của cả nước nhưng không đáng kể (chỉ hơn 3%); một bộ phận thanh niên ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp yếu, nhiều sinh viên thiếu các kỹ năng mềm, kỹ năng làm việc.
Ông Thanh cũng nhắc đến tình trạng thất nghiệp của thanh niên, nhất là nhóm tuổi 15 - 24 tiếp tục là thách thức đối với nền kinh tế Việt Nam (quý 1.2023 là 7,61%, cao gấp 3,38 lần tỉ lệ thất nghiệp chung của cả nước (2,25%)
Trao đổi về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Hà, Văn phòng Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cũng nhận định đại dịch Covid -19 đã tác động lớn đến thế hệ trẻ. Một "thế hệ bị phong tỏa" không chỉ giảm việc làm, giảm tỉ lệ tham gia vào thị trường lao động mà còn là vấn đề sức khỏe, tinh thần. Việc phát triển kinh tế xanh, kinh tế số là đích đến trong tương lai nhưng cũng tạo ra không ít thách thức. "Đó là vấn đề kỹ năng của thanh niên để tham gia vào thị trường lao động, thích ứng điều kiện mới" - ông Hà nói.
Do đó, vai trò của các cơ quan liên quan chính là tạo cơ chế để thanh niên "vừa là chủ thể tham gia, vừa hiến kế chính sách", trang bị công cụ và kỹ năng, cung cấp nguồn lực để thanh niên nắm bắt xu hướng kinh tế xanh, kinh tế số.
Ông nói thế hệ trẻ cần nhanh nhạy trong nắm bắt công nghệ, làm chủ các kỹ năng (làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, lập kế hoạch…), tăng nhận thức về bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng hiệu quả.
Cần học, đào tạo nghề trước thay vì kiếm tiền
Các chuyên gia cho rằng, cùng với "nhiệt tình, sôi nổi, nhiệt huyết, cống hiến", thanh niên cũng phải nhìn nhận mình đang ở đâu để trau dồi các kỹ năng, kỹ năng số đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.
Thứ trưởng Lê Văn Thanh nêu quan điểm rằng thanh niên cần phải học trước, đào tạo nghề trước thay vì kiếm tiền trước. Như vậy, mới có việc làm bền vững, thu nhập cao hơn. Tuy vậy, có tâm lý chung là thanh niên chỉ muốn học nghề nhanh, 1 - 2 tháng, như vậy sẽ khó mà làm việc bền vững.
Trao đổi về những chính sách đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho bộ đội xuất ngũ, đại tá Nguyễn Quốc Hải, trưởng Phòng Quân số, Chính sách (Cục Quân lực, Bộ Tổng tham mưu) cho biết, bộ đội sau khi xuất ngũ được cấp một thẻ học nghề tối đa bằng 12 tháng tiền lương cơ sở tại thời điểm học nghề.
Ông Hải cũng đề nghị cơ quan chức năng rà soát, kịp thời sửa đổi cơ chế, chính sách hỗ trợ tạo việc làm cho bộ đội xuất ngũ, kéo dài thời hạn thẻ học nghề từ 12 lên 24 tháng. Cùng với đó, cần bảo đảm tốt ngân sách thanh toán thẻ học nghề cho thanh niên xuất ngũ. Các cấp ủy, chính quyền, doanh nghiệp cần kết nối, giới thiệu việc làm cho bộ đội xuất ngũ ngay tại địa phương.
Tham mưu cho ngành lao động, Ông Đinh Ngọc Quý, Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội nhận định, chính sách, quản lý đang đi chậm hơn so với thị trường lao động, nhu cầu của thanh niên, người lao động.
Ông cho rằng trước sự bùng nổ của cách mạng 4.0, mọi thứ đều có thể xuất hiện trên app, website. Nhiều công ty đăng tuyển lao động trên mạng nhưng có không ít băn khoăn về độ xác thực để họ tin tưởng, nên rất cần rõ ràng trong quản lý để doanh nghiệp, thanh niên yên tâm.
Ông Quý chỉ ra, hiện 63 tỉnh, thành đã có sàn giao dịch việc làm nhưng chưa có kiểu sàn nào như sàn chứng khoán ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, và điều này đặt ra vai trò của các cơ quan quản lý.
Trong Quý I.2023 cả nước có hơn 149 nghìn lao động bị mất việc làm (tăng 39 nghìn người so với cuối năm trước), tập trung trong ngành dệt may, da giày, điện tử và linh kiện điện tử... lao động bị mất việc tập trung chủ yếu ở các địa phương có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, như: Đồng Nai (trên 32 nghìn người), Bình Dương (trên 21 nghìn người), Bắc Ninh (14 nghìn người), Bắc Giang (hơn 7 nghìn người)...
Cũng trong quý 1.2023, cả nước có hơn 205 nghìn người nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp (giảm hơn 1% so với cùng kỳ năm trước). Bên cạnh đó, các doanh nghiệp vẫn có nhu cầu tuyển khoảng 377 nghìn lao động mới trong giai đoạn đầu năm; dự kiến nhu cầu tuyển dụng cả năm khoảng 1 triệu lao động...
