Tham dự có các Ủy viên Trung ương Đảng: Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh - Phó trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát; Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường - Phó trưởng Đoàn giám sát; Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh - Phó trưởng Đoàn giám sát; các thành viên Đoàn giám sát.
Về phía các bộ, ngành có: Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị; đại diện lãnh đạo các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Tư pháp…
Nhìn nhận thẳng thắn, khách quan về thực trạng quản lý bất động sản
Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, tại Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội đã lựa chọn thực hiện chuyên đề giám sát "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023" để đánh giá kết quả đạt được, những khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế, xác định nguyên nhân, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan; từ đó rút ra bài học kinh nghiệm để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của việc thực hiện chính sách, pháp luật về lĩnh vực này.
“Kết quả của giám sát sẽ giúp Quốc hội, Chính phủ có cơ hội nhìn nhận thẳng thắn, khách quan về thực trạng thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển xã hội, từ đó có giải pháp phù hợp. Đồng thời, cũng sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho các cơ quan có thẩm quyền trong việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới, góp phần thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp là những cơ quan có chức năng, nhiệm vụ liên quan trực tiếp đến nội dung giám sát chuyên đề lần này của Quốc hội. Do vậy, cuộc làm việc của Đoàn giám sát với 4 bộ có vai trò quan trọng, góp phần cung cấp thêm cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn, giúp Đoàn giám sát hoàn thiện báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội để báo cáo Ủy ban của Quốc hội tại phiên họp trong tháng 8.2024 và sau đó sẽ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tám.
Kịp thời có giải pháp ứng phó khi thị trường có biến động bất thường
Tiếp đó, Đoàn giám sát đã nghe đại diện lãnh đạo 4 bộ báo cáo về việc ban hành, thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023 thuộc thẩm quyền, chức năng của các bộ.
Cụ thể, trong giai đoạn từ năm 2015 đến hết 2023, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương chủ động, thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình thị trường bất động sản, tăng cường công tác thông tin dự báo, kịp thời có giải pháp ứng phó khi thị trường có biến động bất thường, kịp thời xử lý các vấn đề “nóng” phát sinh.
Công tác quản lý thị trường bất động sản đã được các cấp, các ngành triển khai đồng bộ và khá toàn diện, nhờ đó đã kiểm soát thị trường bất động sản, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo đúng mục tiêu đã đề ra.
Tuy nhiên, nguồn cung sản phẩm nhà ở chủ yếu là phân khúc cao cấp và trung cấp, thiếu sản phẩm bất động sản là nhà ở có giá phù hợp với khả năng chi trả của đa số người dân; giá giao dịch bất động sản có xu hướng tăng dần theo năm, cao so với thu nhập bình quân của số đông người dân…
Đối với phát triển nhà ở xã hội, trong giai đoạn 2015 - 2023, tuy điều kiện nguồn lực Nhà nước còn hạn chế, song việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển nhà ở xã hội đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân nói chung cũng như các nhóm đối tượng được hưởng chính sách nhà ở nói riêng, thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh và bền vững.
Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, đến nay trên địa bàn cả nước có khoảng 800 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai, với quy mô 567.042 căn. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đang triển khai đầu tư xây dựng thí điểm 2 thiết chế công đoàn tại Hà Nam và Tiền Giang.
Tuy nhiên, theo báo cáo của các bộ, các quy định về trình tự, thủ tục, quy trình thẩm định, phê duyệt dự án nhà ở xã hội chưa có quy trình thống nhất, nên thực hiện còn lúng túng, chậm trễ, kéo dài; các ưu đãi với xây dựng nhà ở xã hội chưa đủ sức khuyến khích việc tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội của các thành phần kinh tế; thủ tục mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội qua nhiều khâu xác minh, thẩm duyệt, gặp nhiều vướng mắc, thời gian thẩm định kéo dài.
Các bộ cũng nhận định, Luật Đất đai năm 2024, Luật Nhà ở năm 2023 và Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023 vừa được Quốc hội điều chỉnh thời gian có hiệu lực bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan sẽ giúp tạo hành lang pháp lý đủ rõ ràng, minh bạch, khơi thông những vướng mắc về pháp lý của các dự án bất động sản và nhà ở. Nhờ vậy, nguồn cung bất động sản sẽ dồi dào, giá bất động sản sẽ ổn định, chấm dứt hiện tượng "bong bóng", "sốt giá".
Tại cuộc làm việc, các thành viên Đoàn giám sát nêu hiện trạng hiện nay tại nhiều địa phương, doanh nghiệp phản ánh về việc thực hiện các thủ tục liên quan đến trình tự, thủ tục đầu tư tốn kém thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Việc kéo dài trình tự, thủ tục đầu tư dự án dẫn đến chi phí tài chính, chi phí tuân thủ của các doanh nghiệp ngày càng tăng, mà cuối cùng chi phí này được tính vào giá bán và tạo gánh nặng cho người mua.
Do vậy, các ý kiến đề nghị, các bộ, ngành báo cáo quy trình, trình tự, thủ tục mẫu để xin cấp phép đầu tư một dự án bất động sản, nhà ở xã hội, làm rõ phải qua bao nhiêu bước, cần xin bao nhiêu dấu, chữ ký…?
Các thành viên Đoàn giám sát cũng đề nghị, các bộ, ngành cần làm rõ giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu với căn hộ du lịch (condohotel); sớm ban hành hướng dẫn về việc thực hiện các phương án xác định giá đất, nhất là quy định thống nhất các giả thiết được áp dụng trong tính theo phương pháp thặng dư; quy định điều kiện với đối tượng được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội cần đúng và trúng hơn…
