Tiềm năng lớn về địa lý, kinh tế
Chia sẻ tại Tọa đàm “Thị trường tín chỉ carbon – đường đến Net Zero” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức, Tổng giám đốc công ty Tư vấn & Dịch vụ Đổi mới khí hậu KLINOVA TS. Nguyễn Phương Nam cho biết, thị trường tín chỉ carbon có hai phần: thứ nhất là hạ giảm phát thải khí nhà kính, thứ hai là tín chỉ carbon.
Theo Nghị định số 06/2022 của Chính phủ, phần mua bán tín chỉ carbon chỉ chiếm tối đa 10%, còn phần thị trường lớn nhất vẫn là hạ giảm phát thải hiệu ứng nhà kính. Với đánh giá của thế giới cũng như vị trí địa lý của Việt Nam thì nước ta có hai tiềm năng rất lớn để tạo thành tín chỉ carbon.
Việt Nam là nước nằm ở khu vực nhiệt đới, tiềm năng về năng lực tái tạo, về sinh khối là rất lớn. Do đó, có tiềm năng hấp thụ carbon rất cao và hiện nay không có khu vực nào trên thế giới là nhiệt đới, nóng ẩm, gần xích đạo tiềm năng như Việt Nam.
Tiềm năng thứ hai đến từ hoạt động phát triển kinh tế - xã hội. Việt Nam là nước đang phát triển, sản xuất ra rất nhiều hàng hóa thì hạ giảm phát thải khí nhà kính liên quan đến sản xuất hàng hoá đặc biệt là những hàng hóa mang tính hữu hình, vật chất thì đây là thứ tài sản của doanh nghiệp nói riêng và của Việt Nam nói chung.
Việc hạ giảm phát thải khí nhà kính không chỉ thể hiện quyền phát thải của doanh nghiệp mà việc xanh hoá quá trình sản xuất sẽ tạo ra được những sản phẩm tốt hơn sản phẩm thông thường vì giá trị bảo vệ môi trường nên người tiêu dùng và các thị trường khó tính như châu Âu, châu Mỹ hoàn toàn chấp nhận được.
Với tiềm năng đó, cái quan trọng là các văn bản pháp luật và chính sách. Về mặt chủ trương thì dần đã có đầy đủ, tuy nhiên, ở cấp triển khai còn rất thiếu. Đặc biệt, quyền carbon rất quan trọng để xác định đâu là hàng hóa, đâu là những thứ có thể mua bán được. Tín chỉ carbon không phải là phần thưởng mà còn là giá trị mang tính đầu tư.
Còn để tạo thành được hạ giảm phát thải dư ra để bán hoặc là tín chỉ carbon để bán thì phải có đăng ký, có sự thẩm định của bên thứ ba và có sự chấp nhận của người mua. Vì vậy, tín chỉ carbon hoặc hạ giảm phát thải là một hàng hóa thì phải phụ thuộc rất nhiều yếu tố và đây không phải là cuộc chơi cho những người nghiệp dư, nó là sản phẩm thị trường tài chính, mang tính kỹ thuật, là tinh túy của thị trường tài chính.
Nhanh chóng hoàn thiện cơ chế, chính sách
Theo nhận định của ông Nguyễn Phương Nam, chuyển đổi xanh vẫn là bài toán khó. Ở đây không phải là vấn đề tiền bạc mà còn về năng lực công ty, đặc biệt khi mà các văn bản vẫn chưa rõ ràng.
Như việc tín chỉ carbon hoặc quyền carbon là tài sản của doanh nghiệp hay là tài sản của người lao động, tài sản pháp nhân thương mại, tài khoản của từng cá nhân một thì luật pháp Việt Nam chưa làm rõ dẫn đến nhiều cái khó.
Trên thực tế, doanh nghiệp còn lo sợ đầu tư vào thì thu hồi lại gì, trong khi đây là cuộc chơi chung nhưng phải ra lợi nhuận, không trước mắt thì lợi nhuận lâu dài. Theo lộ trình, năm 2025 có thị trường mua bán thí điểm, nhưng hiện nay khâu quản lý nhà nước cũng chưa ra được phân bổ hạn ngạch.
Ngoài ra, thị trường tự nguyện hiện nay chủ yếu là thị trường nước ngoài, việc mua bán ở nước ngoài đòi hỏi có sự minh bạch. Sau khi được cho bán, cần thuê bên thứ 3 kiểm định nên phải cân nhắc kỹ và cần được bảo đảm.
Nếu được chính quyền địa phương công nhận được phép mua bán tự nguyện thì giá tín chỉ cao hơn và doanh nghiệp sẽ có năng lực hơn để tham gia. Đấy là những vấn đề từ góc nhìn của doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có tiềm năng đang rất quan tâm. "Đặc biệt, khi chúng ta đang hướng tới hội nhập quốc tế và có được tài sản, thu nhập cho người dân, doanh nghiệp, cần tháo gỡ về mặt văn bản pháp luật phù hợp với giai đoạn thí điểm."- Ông Nguyễn Phương Nam nhấn mạnh.
