Dự Tọa đàm có: Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục Tạ Văn Hạ; Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hồng Ngọc; Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Quỳnh Liên...
Không có loại thuốc lá nào là an toàn, vô hại với sức khỏe
Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Tổng Biên tập Báo Pháp Luật Việt Nam, TS. Vũ Hoài Nam cho biết: thuốc lá thế hệ mới dưới góc độ nghiên cứu khoa học cho thấy có rất nhiều tác hại của nó đối với sức khoẻ con người, và điều này đã được chứng minh. Do tác hại của nó, tại Việt Nam chưa chấp nhận việc lưu hành thuốc lá thế hệ mới. Tuy nhiên, có thực trạng đáng lo ngại khi việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới đang diễn ra rất nhanh, trẻ hoá đối tượng sử dụng, tác động xấu đến tâm lực, thể lực, trí lực của thế hệ trẻ, đã len vào trường học cấp 2, cấp 3.
Theo ông Nam, việc chưa cho phép lưu hành nhưng vẫn tồn tại ở Việt Nam đã kéo theo hệ luỵ sản phẩm được buôn lậu, nhập lậu, và không kiểm soát được chất lượng. Nó không chỉ ảnh hưởng tới sức khoẻ, kinh tế mà còn quản lý xã hội, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, phương thức quản lý của các cơ quan vẫn còn nhiều lúng túng. “Vậy cấm sẽ ban hành hành lang pháp lý như thế nào để quản lý?, hoặc cho phép ở mức độ nào đó thì phải quản lý như thế nào? Đây là vấn đề cần nhanh chóng ban hành cơ chế để quản lý kể cả pháp lý và mặt thực tiễn đối với các loại thuốc lá thế hệ mới”- ông Nam nêu vấn đề.
Dưới góc độ khoa học, tại Tọa đàm, các chuyên gia y tế đầu ngành đã thông tin và đưa ra các bằng chứng nghiên cứu đã được công bố trên toàn cầu về thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác. Theo đó, PGS.TS.BS Trần Khánh Toàn, Giảng viên cao cấp Bộ môn Y học Gia đình, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết: Thuốc lá mới hiện nay có 2 nhóm chính là thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử, hai loại này vốn khác nhau cả về bản chất nguyên liệu. Hiện nay có nhiều người vẫn nghĩ nicotine là chất gây hại trong thuốc lá, song thực tế trong thuốc lá có khoảng 8.000 hợp chất khác nhau, nếu đốt nóng sẽ có tác nhân gây ung thư cùng nhiều bệnh nguy hiểm khác. Còn nicotine chủ yếu có vai trò gây nghiện khiến cho người hút tiếp tục hút thuốc và chịu tác hại của khói thuốc.
PGS.TS.BS Trần Khánh Toàn cũng thông tin: hiện đã có nhiều nghiên cứu thực nghiệm chứng minh so với thuốc lá truyền thống thì độc tính của thuốc lá nung nóng, đánh giá thông qua các chỉ điểm sinh học phơi nhiễm, giảm đáng kể so với thuốc lá truyền thống. Dù vậy, BS Toàn nhận định: thuốc lá nung nóng vẫn là một loại thuốc lá và thực tế không có loại thuốc lá nào an toàn, vô hại đối với sức khỏe.
Dẫn chứng thêm về những tác hại của thuốc lá thế hệ mới, Trưởng Khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K Trung ương, TS.BS. Phạm Tuấn Anh cũng nhìn nhận: Nguyên lý của thuốc lá mới là thay vì đốt cháy sẽ làm nóng, để giảm sự phơi nhiễm tiếp xúc với số lượng và hàm lượng độc chất. "Thuốc lá mới vẫn là sản phẩm có hại, lý tưởng nhất là cai hoàn toàn"- BS Tuấn nêu quan điểm.
Phải có giải pháp về quản lý lẫn thay đổi nhận thức của người dùng
Về các bất cập liên quan đến quyền lợi của người dùng nếu cấm thuốc lá mới, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Quỳnh Liên nêu quan điểm: Đứng về phía người dân, tôi cho rằng đây là một nhu cầu của xã hội. Đã là nhu cầu của con người, chắc chắn là phải có nguồn cung. Do đó, phải có giải pháp về quản lý Nhà nước, lẫn thay đổi nhận thức của người dùng. Nếu quản lý, thì phải quản lý chặt chẽ có định hướng, lấy người tiêu dùng làm trung tâm, lấy sức khỏe người tiêu dùng làm mục tiêu. Dưới góc độ phản biện từ Nhân dân, cần tổng rà soát mặt hàng này, nghiên cứu, khảo cứu, xem xét các công ty sản xuất uy tín, kiểm soát được nó dưới tác hại của con người.
Theo Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hồng Ngọc cũng nêu thực tế: Vấn đề thuốc lá mới đã xuất hiện nhiều năm nay và tất cả đều là hàng nhập lậu. Mặt hàng này đang tồn tại khoảng trống pháp lý, được đề cập đến rất nhiều. Hiện nay tỷ lệ giới trẻ sử dụng các sản phẩm này đã tăng rất nhanh, nhiều kết quả điều tra khảo sát đã cho số liệu về vấn đề này. Đối với thuốc lá điện tử có thành phần chính là dung dịch hóa lỏng, tinh dầu, đối tượng phạm tội đã lợi dụng trộn các chất chất ma túy, gây ra hệ lụy cho người sử dụng và giới trẻ.
Ông Ngọc cũng cho rằng: việc mua bán chủ yếu thông qua mạng xã hội hoặc các điểm bán lẻ công khai cùng với các mặt hàng khác. Trong khi đó, việc quản lý hoạt động trên nền tảng mạng xã hội còn rất hạn chế, không có chế tài quản lý, chưa đủ sức răn đe. Do đó, cần tiếp tục theo dõi, giám sát đẩy mạnh các công tác tuyên truyền, phòng chống buôn lậu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. "Theo ghi nhận ý kiến của đại diện địa phương kiến nghị về giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Trong đó quan trọng là cần hoàn thiện thể chế, chính sách về vấn đề này. Từ đó, ban hành các quy định, chế tài cụ thể về quản lý, xử phạt những hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”- ông Ngọc nhấn mạnh.
