Chính bản thân doanh nghiệp, người tiêu dùng còn e ngại
Vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ đã ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế, quyền lợi của người tiêu dùng và tác động tới giá trị thương hiệu của các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Thời gian qua, lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc làm hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, tuy vậy, thực trạng này vẫn diễn biến phức tạp, với nhiều hình thức ngày càng tinh vi hơn. Cùng với sự phát triển của công nghệ, các vụ việc vi phạm còn xuất hiện và phổ biến trên các kênh thương mại điện tử với tốc độ, quy mô ngày càng lớn, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng.
Theo Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương, tốc độ phát triển của thương mại điện tử càng ngày càng tăng lên. Thương mại điện tử trên các nền tảng mạng xã hội và các sàn giao dịch thương mại điện tử hiện nay là kênh tiêu thụ chính hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. 6 tháng đầu năm, Tổng cục Quản lý thị trường đã kiểm tra gần 3.000 vụ liên quan đến hàng giả và xử phạt gần 30 tỷ đồng. Tuy nhiên, những vụ việc đó vẫn chưa đủ minh họa hết được vấn nạn hàng giả, hàng nhái hiện nay.
Chia sẻ vấn đề này, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường Trần Hữu Linh cho rằng, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại đầu tiên chính là người tiêu dùng, tiếp theo là các doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI, việc hàng giả, hàng nhái quá nhiều ở thị trường trong nước khiến các nhà đầu tư cảm thấy không yên tâm đối với môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam. Còn đối với các doanh nghiệp trong nước, thương hiệu sản phẩm của doanh nghiệp đang bị chịu nhiều thiệt thòi đối với vấn đề hàng giả hiện nay. Thương hiệu bị làm giả, làm nhái khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn khi phải cạnh tranh với hàng giả giá thành rẻ.
Ngoài ra, theo Tổng Cục trưởng Trần Hữu Linh, chính bản thân doanh nghiệp, người tiêu dùng nhiều khi còn tâm lý e ngại, không phối hợp với các lực lượng chức năng. Ngay cả các chủ thể quyền của các nhãn hiệu, khi lực lượng chức năng kiểm tra, thu giữ sản phẩm thì e ngại, tránh né, không hợp tác do có tâm lý sẽ ảnh hưởng đến thương hiệu của mình. Một vấn đề nữa là chế tài xử phạt, mặc dù đã tương đối đầy đủ nhưng ở những nội dung cụ thể, theo ông Linh chưa đủ sức răn đe, đặc biệt là việc xử lý hình sự. Bởi vì hàng giả, nhất là những mặt hàng ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân rất nguy hiểm.
Ưu tiên hoạt động phòng ngừa
Theo Luật sư Nguyễn Tiến Lập - Trọng tài viên, Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam thì quan trọng là năng lực thực thi, cơ chế thực thi. Hiện vấn đề thực thi ở Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn, trong khi các văn bản pháp luật khá hoàn chỉnh. Chúng ta có một hệ thống luật như Luật Bảo vệ người tiêu dùng, các văn bản về xử phạt hành chính, nhưng về cơ chế thực thi nếu chỉ trông cậy vào cơ quan nhà nước rất khó giải quyết được vấn đề. Do đó, cần sự vào cuộc tất cả các bên trong cuộc chiến chống hàng giả này.
Đồng tình với quan điểm này, Tổng cục trưởng Trần Hữu Linh cho rằng, việc kiểm tra của lực lượng quản lý thị trường hay các lực lượng chức năng như công an hay hải quan… chỉ là phần ngọn. Để chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cần sự tham gia từ người sản xuất, người bán, người tiêu dùng cùng phải có trách nhiệm trong cuộc chiến chống hàng giả. Đồng thời, phải ưu tiên những hoạt động mang tính phòng ngừa; tuyên truyền để làm sao thay đổi được suy nghĩ, hành vi của người tiêu dùng; cung cấp cho người tiêu dùng những dấu hiệu để nhận biết hàng giả, hàng nhái. Cùng với đó, doanh nghiệp phải chủ động phối hợp với cơ quan chức năng trong phát hiện vi phạm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.
Về phía doanh nghiệp, đại diện Bộ phận Pháp lý (Công ty TNHH URC Việt Nam), Bùi Thị Thu Hiền cho biết, doanh nghiệp luôn chủ động khuyến khích người tiêu dùng kiểm tra các logo, các nhãn sản phẩm cũng như tem sản phẩm. Đồng thời, công ty cũng thực hiện những chiến lược truyền thông thông qua các kênh truyền thông chính thức như tivi, báo chí để làm sao cho người tiêu dùng có thể lựa chọn đúng các sản phẩm chính hãng của công ty. Đồng thời, cần đẩy nhanh được quá trình xử lý vi phạm và nâng cao mức hình phạt đối với các vi phạm về xâm phạm sở hữu trí tuệ, đặc biệt là những hành vi vi phạm nhiều lần để nhằm tăng tính răn đe, bà Hiền đề xuất.
