Sẽ không xảy ra “được mùa mất giá, được giá mất mùa”
- Ngành dừa đã có bước chân vào câu lạc bộ "tỷ đô" trong năm 2024. Đâu là những động lực giúp ngành tăng trưởng tốt như vậy, thưa ông?
- Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa của nước ta đạt gần 1,1 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu được chia thành 4 nhóm sản phẩm chính gồm: sản phẩm ngành thực phẩm, mỹ phẩm và y dược; sản phẩm ngành thủ công mỹ nghệ, gỗ và giá thể nông nghiệp; các sản phẩm nguyên liệu như dầu dừa thô, nước cốt dừa cấp đông, bột béo từ dừa; và trái dừa tươi.
Trong năm 2024, có rất nhiều sự kiện tốt cho ngành dừa. Đầu tiên là làn sóng đầu tư, thương mại nước ngoài và trong nước quan tâm đầu tư các ngành liên quan đến dừa, đặc biệt là đầu tư chế biến sâu. Ở nhóm doanh nghiệp thương mại đã tăng lên 100 doanh nghiệp, trên 60% doanh nghiệp kinh doanh dừa tươi. Cùng với đó là trợ lực từ hai Nghị định thư với Mỹ và Trung Quốc, thúc đẩy doanh nghiệp quan tâm đầu tư đẩy mạnh xuất khẩu. Các doanh nghiệp chế biến sâu như nước dừa cấp đông, nước cốt dừa cấp đông, dừa khô tăng lên 40 doanh nghiệp; doanh nghiệp Trung Quốc, Ấn Độ… cũng đã đầu tư vào Việt Nam.
Từ những tháng cuối năm 2024, Thái Lan bỏ bớt dừa nguyên liệu do mất nhiều thời gian trồng (4 năm mới cho trái) và chuyển sang trồng dừa tươi chỉ khoảng 2 năm rưỡi là cho ra trái. Do đó, các nhà máy sản xuất, chế biến sâu từ dừa như nước dừa đóng hộp, sữa dừa, nước cốt dừa… tại Thái Lan khan hiếm nguồn nguyên liệu trầm trọng và chuyển sang thu mua dừa nguyên liệu từ Việt Nam.
Bên cạnh đó, Chính phủ Indonesia - quốc gia được mệnh danh là thủ phủ dừa của thế giới - đã áp thuế xuất khẩu đối với dừa nguyên liệu (từ 1.1.2025) và đang định hướng cấm xuất khẩu dừa nguyên liệu hoàn toàn trong thời gian tới. Điều này khiến giá thu mua dừa nguyên liệu tại Việt Nam tăng lên rất cao trong thời gian vừa qua, kéo theo vùng nguyên liệu của Việt Nam cũng tăng lên theo.
Những lý do trên giúp kim ngạch xuất khẩu của ngành dừa tăng cao trong năm 2024; dần khẳng định vị thế của ngành trên bản đồ nông sản Việt Nam.
- Năm nay, ngành đặt mục tiêu xuất khẩu như thế nào?
- Kỳ vọng của ngành sẽ giữ vững kim ngạch xuất khẩu 1 - 1,1 tỷ USD hoặc có thể tăng nhẹ từ 10 - 15%; trong đó chủ yếu xuất khẩu các sản phẩm chế biến sâu, hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô.
Trong 3 tháng đầu năm nay đã có những tín hiệu chuyển dịch mạnh của doanh nghiệp qua thị trường Mỹ, châu Âu thay vì thị trường truyền thống là Trung Quốc. Nguyên nhân là chính sách di dân của Tổng thống Donald Trump làm cho giá cả sản phẩm ở thị trường Mỹ tăng cao, điều đó tạo ra sức hấp dẫn cho các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam.
Hiện nay, Hiệp hội đang cùng các cơ quan xúc tiến thương mại lên kế hoạch đưa doanh nghiệp đi tiếp cận thị trường, mở rộng thị trường ở các nước châu Âu (dự kiến đầu tháng 5.2025) và tháng 6.2025 sẽ có đoàn do Bộ Công Thương tổ chức đi Mỹ; cùng nhiều chương trình xúc tiến thương mại quốc gia khác.
Nhìn chung, doanh nghiệp ngành dừa hiện đã đầu tư, hoạt động bài bản; khẳng định được vị trí và năng lực cạnh tranh của mình. Chúng tôi tự tin ngành sẽ không rơi vào tình trạng “được mùa mất giá, được giá mất mùa”, giá trị vẫn giữ vững và lợi nhuận tiếp tục tăng cao.
Nâng cao năng lực cạnh tranh
- Bên cạnh cơ hội, ngành đang phải đối mặt với những nỗi lo nào, thưa ông?
- Ngành dừa nước ta vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức từ xây dựng thương hiệu, đầu tư chế biến sâu, xây dựng chuỗi liên kết bền vững đến phát triển cơ sở hạ tầng vùng nguyên liệu.
Thực tế, dừa được định hướng phát triển là cây công nghiệp, tuy nhiên những chương trình tập huấn giới thiệu, kỹ thuật chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh chưa đáp ứng kịp thời để hướng dẫn cho bà con nông dân; làm cho cây dừa nhiễm sâu bệnh, giảm khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm năng suất rất nhiều. Bên cạnh đó, vẫn còn lúng túng trong quá trình điều hành, hỗ trợ tham mưu xuất khẩu cái gì, xuất khẩu sản phẩm ra sao, chế biến sâu ở mức độ nào…
- Để hướng tới phát triển bền vững, đạt được mục tiêu đề ra, ngành dừa có hướng đi cụ thể như thế nào, thưa ông?
- Hiện nay, diện tích trồng dừa đã vượt 200.000ha, tập trung ở đồng bằng sông Cửu Long. Trái dừa Việt Nam đang có giá trị lớn vì chất lượng được quan tâm, chăm sóc và cho sản lượng lớn gấp đôi các "đối thủ" như Indonesia, Philippines.
Để giữ vững sự ổn định, cần triển khai các giải pháp hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô, thay vào đó là các mặt hàng chế biến sâu. Mục tiêu trọng tâm mà Hiệp hội hướng đến là đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài và tận dụng nguồn lực trong nước để phát triển thêm nhiều nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ dừa, xây dựng thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm từ dừa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Hiệp hội cũng sẽ hỗ trợ người dân trồng dừa và doanh nghiệp sản xuất trong nước tiếp cận nguồn vốn tín dụng bằng chương trình hỗ trợ tín dụng cho ngành dừa. Thời điểm hiện tại, đã triển khai thí điểm ở 5 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, mục tiêu sẽ thí điểm trên 10.000 hộ nông dân, trên 300 điểm thu mua hợp tác xã.
Thời gian qua, khi nhắc đến doanh nghiệp ngành dừa, chúng ta chỉ biết đến doanh nghiệp sản xuất dừa mà bỏ quên doanh nghiệp sản xuất cơ khí. Hiệp hội đang thống kê danh sách các doanh nghiệp sản xuất máy móc, thiết bị để có sự hỗ trợ tốt hơn, tạo ra các máy móc tiên tiến hỗ trợ sản phẩm dừa chế biến sâu.
Về truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý, chúng tôi đã có chủ trương xin Bộ Nông nghiệp và Môi trường phê duyệt xây dựng bản đồ dừa, bản đồ số nhằm tích hợp các thông tin như vùng nguyên liệu, thông tin giá cả... Về xây dựng thương hiệu, Hiệp hội đang đồng hành với Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương để xây dựng thương hiệu quốc gia cho các thương hiệu ngành dừa đạt, phấn đấu 20% các doanh nghiệp dừa đạt được thương hiệu quốc gia trong thời gian tới.
- Xin cảm ơn ông!
