Ngày 19.10, Báo Tuổi Trẻ tổ chức Hội thảo “Phát triển thị trường dược phẩm trong nước - Giải pháp từ chuyển đổi số”, nhằm góp thêm tiếng nói, tìm kiếm giải pháp phát triển thị trường dược phẩm trong nước bằng công cụ chuyển đổi số.

Hội thảo có sự tham dự của 80 đại biểu đến từ Ủy ban Về các vấn đề xã hội Quốc hội, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), Hiệp Hội sản xuất kinh doanh dược, Bộ Công Thương, các chuyên gia ngành dược, chuyên gia về tin học y tế, các doanh nghiệp sản xuất, phân phối dược, các nhà thuốc và người tiêu dùng.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã có những đóng góp, nhìn nhận từ thực tiễn trong việc thực hiện kê khai giá thuốc, quản lý giá thuốc thống nhất và minh bạch, duy trì bình ổn giá, đáp ứng đủ thuốc phục vụ công tác điều trị và nâng cao khả năng tiếp cận thuốc của người dân. Hướng đến mục tiêu kết nối bác sĩ - nhà thuốc - bệnh viện, để thuận tiện trong việc kiểm soát mua bán thuốc cho người dân.

5 điểm mới của dự thảo sửa đổi bổ sung Luật Dược 2016

Thông tin về những điểm chính trong dự thảo sửa đổi bổ sung Luật Dược 2016, Trưởng phòng Pháp chế - Hội nhập, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) Chu Đăng Trung đã nêu rõ 5 điểm mới của dự thảo.

Thứ nhất, thể chế toàn bộ các cơ chế chính sách đặc biệt, đặc thù trong giai đoạn Covid-19. Thứ hai, đẩy mạnh phát triển công nghiệp dược mang tính đột phá so với Luật Dược 2016. Thứ ba, đa dạng hóa hệ thống và phương thức kinh doanh, phân phối thuốc, nguyên liệu làm thuốc. Thứ tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính về trình tự, thủ tục cấp giấy đăng ký lưu hành thuốc; tăng cường việc thừa nhận, công nhận nhằm tạo điều kiện thông thoáng, tăng tính chủ động cho doanh nghiệp.

Điểm mới thứ năm là quản lý chặt chẽ giá thuốc nhằm bình ổn thị trường thuốc theo quy định của Luật Giá 2023 và đảm bảo tính đặc thù của Luật Dược.

Trong đó, đối với đa dạng hóa hệ thống và phương thức kinh doanh, phân phối thuốc, nguyên liệu làm thuốc, ông Trung nêu rõ dự thảo bổ sung một số loại hình và phương thức kinh doanh mới như cơ sở tổ chức chuỗi nhà thuốc.

Theo ông Trung, việc kinh doanh theo phương thức thương mại điện tử song song với kinh doanh truyền thống sẽ được thực hiện qua các sàn giao dịch thương mại điện tử; website thương mại điện tử bán hàng có chức năng đặt hàng trực tuyến; ứng dụng thương mại điện tử bán hàng có chức năng đặt hàng trực tuyến.

"Luật tạo hành lang pháp lý để quản lý các loại hình và phương thức kinh doanh mới phát sinh trong thực tiễn. Phù hợp với xu thế hội nhập, phát triển kinh tế xã hội trong tình hình mới", ông Trung nêu rõ.

Cũng theo Trưởng phòng Pháp chế - Hội nhập, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), một trong những điểm nhấn của dự thảo sửa đổi luật lần này là quản lý chặt chẽ giá thuốc nhằm bình ổn thị trường thuốc theo quy định của Luật Giá 2023 và đảm bảo tính đặc thù của Luật Dược.

Thực hiện kê khai giá cần tính toán để phù hợp với thực tiễn

Chia sẻ tại Hội thảo về vấn đề quản lý giá thuốc, TS.BS Trần Thị Nhị Hà, Phó trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay đây là vấn đề cực kỳ khó khăn và nội dung rất lớn của dự luật. Đồng thời, cũng là vấn đề được dư luận, các doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất nóng lòng chờ đợi.

Theo TS.BS Trần Thị Nhị Hà, ban soạn thảo đã đáp ứng được yêu cầu của các đối tượng chịu tác động của luật. Dự luật đã có các khái niệm mới như công bố, công bố lại giá bán buôn dự kiến, hay các biện pháp về quản lý giá như kê khai giá, niêm yết giá đã đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Riêng về quản lý giá, dự luật đã dành 1 điều về các biện pháp quản lý giá thuốc. Đó là nội dung liên quan quản lý giá thuốc đặc thù của Luật Dược, các nội dung còn lại tuân thủ theo Luật Giá.

Bà Hà nêu rõ, việc công bố giá và công bố giá dự kiến là rất chính xác. Bà cho rằng đã là công bố thì doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu sẽ công bố giá với thuốc kê đơn. Các doanh nghiệp không được bán cao hơn doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu công bố.

"Đây là biện pháp quản lý giá nhưng với lĩnh vực cạnh tranh thị trường sẽ có doanh nghiệp nêu ý kiến tại sao không được bán cao hơn. Bởi cùng là doanh nghiệp, sự bình đẳng về cạnh tranh thị trường. Tuy nhiên, đây là biện pháp Bộ Y tế đưa ra được luật hóa và là biện pháp kế thừa quy định trước đây, thay bằng kê khai giá thì thực hiện công bố giá", TS.BS Trần Thị Nhị Hà nhấn mạnh.

Cũng theo TS.BS Trần Thị Nhị Hà, theo Luật Giá, việc kê khai giá theo dự thảo sẽ được thực hiện với doanh nghiệp bán buôn, bán lẻ. Nội dung này sẽ giao cho UBND tỉnh thành phố trên địa bàn tiếp nhận kê khai và không có rà soát. Tuy nhiên, đơn cử ở Hà Nội có gần 10.000 cơ sở bán lẻ, gần 1.000 cơ sở bán buôn, với TP. Hồ Chí Minh sẽ nhiều hơn nữa. Đây là khối lượng công việc nặng nề với một số tỉnh như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, khi khối lượng cơ sở quá lớn cần tiếp nhận kê khai.

"Với danh mục phải thực hiện kê khai thuộc thẩm quyền quyết định của UBND thành phố như cơ sở nào phải kê khai, cơ sở nào không phải thực hiện kê khai. Nhưng tôi vẫn băn khoăn là tiêu chí thực hiện kê khai chưa quy định tại luật, nên mỗi tỉnh sẽ có tiêu chí khác nhau và dẫn đến tình trạng không ai giống ai.

63 tỉnh thành sẽ có tiêu chí khác nhau và có thể dẫn tới bao nhiêu doanh nghiệp phải kê khai để đảm bảo sự yên tâm, tránh thắc mắc người này phải kê khai, người kia không. Do vậy, tôi rất mong muốn trong khi chúng ta đang cởi mở, thông thoáng trong quy định, nên phần tổ chức thực hiện cần tính toán cho phù hợp với thực tiễn", bà Hà nêu quan điểm.

Một vấn đề khác được đề cập là trước đây, với bán lẻ thuốc (nhà thuốc) không có khái niệm kê khai giá bán lẻ nhưng trong dự luật mới sẽ phải kê khai giá bán lẻ với cơ quan quản lý trên địa bàn và niêm yết giá trên sản phẩm.

"Đây là thủ tục hành chính sẽ vất vả. Chúng ta nêu sẽ tùy UBND tỉnh, thành quyết định để thực hiện kê khai nhưng như Hà Nội có 10.000 cơ sở thì biết chọn ai trong đó để thực hiện kê khai. Bộ Y tế đang giải trình Luật Giá quy định kê khai, niêm yết giá nên thực hiện, nhưng Luật Giá cũng quy định với các Luật chuyên ngành ban hành sau Luật Giá thì Bộ chuyên ngành có thẩm quyền quy định thực hiện theo Luật Giá hay Luật chuyên ngành. Vì vậy, với chức năng quản lý Nhà nước về giá thuốc của Bộ Y tế, tôi mong có biện pháp quản lý giá thực sự chặt chẽ, hiệu quả, tránh các thủ tục hành chính mà cuối cùng không quản lý được", bà Hà nói.

Hoàn thiện hệ thống sinh thái dịch vụ khám chữa bệnh từ xa

Ông Vũ Thái Hà, Giám đốc vận hành eDoctor, thành viên nhóm nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (World Bank) về ứng dụng khám bệnh từ xa cho rằng, y khoa luôn là cốt lõi để chăm sóc sức khỏe người dân và công nghệ sẽ giúp hoàn thiện tính năng.

Với một ứng dụng công nghệ, sự đứt gãy thông tin giữa người bệnh và người điều trị không còn. Nhờ công nghệ, người bệnh ở mức nào đó có thể điều trị tại nhà, quá trình điều trị không bị đứt gãy. Công nghệ góp phần hoàn thiện hệ sinh thái dịch vụ khám chữa bệnh từ xa.

Tuy nhiên, ông Vũ Thái Hà cũng cho rằng để hình thành hệ sinh thái này, không chỉ phụ thuộc vào các doanh nghiệp mà các cơ quan quản lý nhà nước không thể đứng ngoài cuộc.

Trình bày tham luận về hệ thống thông tin quốc gia về quản lý kê đơn thuốc và bán thuốc theo đơn, Tổng thư ký Hội Tin học y tế Việt Nam Nguyễn Hữu Trọng nhấn mạnh, tại Việt Nam hiện nay, tình trạng bán, mua thuốc không đơn rất phổ biến, kể cả các loại thuốc kê đơn, thuốc kháng sinh. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam.

Theo ông Trọng, vấn đề cần đặt ra hiện nay là tình trạng mua thuốc kê đơn quá dễ dàng. Thực tế, việc sử dụng đơn thuốc giấy không thể quản lý được bán thuốc theo đơn. Đơn thuốc giấy không xác minh được đơn thuốc có đúng không, người kê đơn có đủ thẩm quyền kê đơn hay không; cũng không thể xác nhận được cập nhật trạng thái đơn, dẫn đến tình trạng người dân sử dụng đơn thuốc nhiều lần, cơ sở bán lẻ bán thuốc nhiều lần cùng một đơn. Bên cạnh đó, đơn thuốc giấy sẽ không quản lý được thời hạn đơn, trong khi quy định hiện nay thuốc kê đơn là 5 ngày nhưng nhiều người dân vẫn mua được thuốc dù cầm đơn thuốc cả năm trước.

Vì vậy, ông Trọng cho rằng việc xây dựng hệ thống bán thuốc và quản lý đơn thuốc theo quốc gia là cần thiết, giúp đảm bảo minh bạch đơn thuốc, thuốc bán theo đơn, để sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả giúp người dân tránh "đại dịch kháng thuốc" đang là hiểm họa toàn cầu.

Hiện nay, Bộ Y tế đã triển khai hệ thống đơn thuốc quốc gia giúp việc quản lý đơn thuốc minh bạch, rõ ràng. Trong đó, hệ thống quản lý thuốc kê đơn có đầy đủ mã cơ sở khám chữa bệnh, mã bác sĩ, mã đơn thuốc - những dữ liệu này được liên thông, tập trung trên hệ thống quản lý thuốc kê đơn

"Hệ thống chúng ta đã có, tuy nhiên chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Tôi cho rằng cần giám sát việc bán thuốc điện tử theo quy định, đồng thời tuyên truyền người dân mua thuốc theo đơn. Chính phủ cần ban hành hoặc sửa đổi bổ sung các chế tài xử phạt để đủ cơ sở khám chữa bệnh và bán thuốc phải thực hiện", Tổng thư ký Hội Tin học y tế Việt Nam Nguyễn Hữu Trọng cho hay.

Về bán thuốc online, ông Trọng nhận định việc này hoàn toàn có thể triển khai việc bán thuốc trên sàn thương mại điện tử một cách hợp lệ, vấn đề là quy trình ra sao, nhà cung cấp nào có thể được bán thuốc kê đơn trên đó.

“Thực tế hiện nay, luật chưa quy định nhưng việc bán thuốc online vẫn đang diễn ra bằng các tên gọi khác nhau. Vậy chúng ta lo lắng điều gì? Vấn đề là khi đưa vào hoạt động chúng ta cần phải quản lý làm sao đơn thuốc đó hợp pháp, cơ sở bán thuốc đủ tiêu chuẩn, hợp pháp,… Vì vậy, việc bán thuốc online hoàn toàn có thể xem xét để thực hiện", ông Trọng nhận định.

Tổng thư ký Hội Tin học y tế Việt Nam Nguyễn Hữu Trọng cũng lưu ý về vấn đề "ship" thuốc. Với những đơn thuốc đặc thù, thời gian giao hàng, cũng như việc bảo quản có thể ảnh hưởng tới chất lượng thuốc, làm sai lệch thuốc. Do đó, các sàn thương mại điện tử cũng phải chứng minh được giao dịch đó chỉ cách người bệnh trong khoảng thời gian giao hàng cho phép.