Đóng góp nhiều giải pháp bảo đảm hiệu quả hơn khi ban hành chính sách trong tình hình khẩn cấp

Vay để làm gì và có khả năng trả nợ vay không? 

Về việc thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 2% thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại, ĐBQH Vũ Anh Tuấn (Phú Thọ) cho rằng, đây là giải pháp rất quan trọng để giảm giá thành, hỗ trợ trực tiếp cho sản xuất kinh doanh, đóng góp quan trọng vào phục hồi phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, kết quả thực hiện từ đầu chương trình đến hết năm 2023 mới đạt được khoảng 3,05% quy mô chính sách. "Có thể thấy, chính sách này hầu như không đi vào cuộc sống, ảnh hưởng đến thực hiện mục tiêu của Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội đã đề ra", đại biểu Vũ Anh Tuấn nhấn mạnh.

Theo đại biểu, bên cạnh các nguyên nhân dẫn đến chính sách này không đi vào cuộc sống như Đoàn giám sát đã nêu thì còn do các doanh nghiệp, hợp tác xã gặp khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 dẫn tới các khoản tín dụng phát sinh thuộc đối tượng của chính sách không lớn.

Thực tiễn cũng cho thấy, nguyên tắc thực hiện chính sách theo Nghị định 31 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh chưa phù hợp, chưa rõ ràng. Hướng dẫn của các cơ quan chức năng cũng chưa đầy đủ, chưa rõ ràng, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên dư nợ tín dụng đang ở mức cao, trong khi điều kiện vay vốn được hỗ trợ lãi suất rất chặt chẽ. Điều này dẫn đến nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh không bảo đảm điều kiện để vay hỗ trợ lãi suất.

Ngoài ra, không ít doanh nghiệp có tâm lý e ngại thanh tra, kiểm tra, kiểm toán nên khi được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, mặc dù đủ điều kiện cũng không đề nghị được hỗ trợ lãi suất.

Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ cần đánh giá kỹ hơn về nguyên nhân để rút ra bài học kinh nghiệm khi đưa ra chính sách tương tự.  

Giải trình về vấn đề này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, sau khi có Nghị quyết 43/2022/QH15, Chính phủ đã giao cho Ngân hàng Nhà nước chủ trì phối hợp với các bộ, ngành để xây dựng và tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 31.

"Ngay từ đầu, Ngân hàng Nhà nước đã xác định đây là chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp có khả năng phục hồi, tức là có khả năng trả nợ vay, không phải là chính sách để giải quyết cho tất cả các doanh nghiệp trong bối cảnh nền kinh tế còn khó khăn", Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết. 

Cũng theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, vốn cho vay của chương trình là vốn của các tổ chức tín dụng huy động của người dân và chỉ có phần hỗ trợ lãi suất 2% là nguồn từ ngân sách nhà nước. Do đó, các tổ chức tín dụng phải thực hiện cho vay theo các quy định của pháp luật hiện hành và bảo đảm khả năng thu hồi được nợ; việc giải ngân nhiều hay ít phụ thuộc nhiều vào quyết định của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng. 

Trao đổi làm rõ thêm về đánh giá về công tác thông tin truyền thông chưa sâu rộng đến từng khách hàng đủ điều kiện hỗ trợ lãi suất, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, để triển khai chương trình, ngoài việc tổ chức các hội nghị, Ngân hàng nhà nước còn yêu cầu chi nhánh các tỉnh, thành phố phối hợp với các sở, ban, ngành ở các tỉnh, thành địa phương tổ chức các hội nghị kết nối doanh nghiệp và ngân hàng, có sự tham gia của hiệp hội doanh nghiệp. Cùng với đó, các cơ quan báo chí cũng đã rất tích cực đăng tải các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước; các tổ chức tín dụng đăng tải thông tin trên website để khách hàng nắm được.

"Trong bối cảnh phức tạp, chưa từng có tiền lệ thì các chính sách có thể chưa sát với thực tiễn nhưng điều quan trọng là qua đây chúng ta rút ra được bài học kinh nghiệm gì về cách thức hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân. Không phải vì được hỗ trợ lãi suất mà doanh nghiệp mới đi vay, mà quyết định của doanh nghiệp vay để làm gì và có khả năng trả nợ nay không", Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh. 

Cải thiện đáng kể hạ tầng giao thông, mở ra không gian phát triển mới

Phát biểu kết thúc phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao kết quả giám sát và nỗ lực của Đoàn giám sát chuyên đề “việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11.1.2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”; sự chỉ đạo sâu sát, thường xuyên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Chính phủ; và sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan liên quan để Đoàn giám sát hoàn thành nhiệm vụ, kết quả giám sát cơ bản đạt được các mục tiêu đã đặt ra.

Nhiều ý kiến thống nhất Nghị quyết số 43 là quyết sách đúng đắn, kịp thời, góp phần quan trọng trong phòng, chống dịch Covid-19 và phục hồi phát triển kinh tế - xã hội. Các Nghị quyết về dự án quan trọng quốc gia đã cải thiện đáng kể hạ tầng giao thông, mở ra không gian phát triển mới, tăng cường liên kết vùng, nội vùng, tạo động lực, sức lan tỏa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương, các vùng trong cả nước và mở rộng đầu tư, thu hút vốn trong nước và quốc tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, bằng kinh nghiệm công tác ở các bộ, ngành, địa phương và từ thực tiễn, từ lắng nghe ý kiến của cử tri, của Nhân dân, các đại biểu Quốc hội đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng đối với việc thực hiện Nghị quyết số 43 và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia.

Các ý kiến đã tập trung phân tích kết quả đạt được, bất cập, hạn chế và nguyên nhân, trách nhiệm trong việc thực hiện Nghị quyết, đóng góp nhiều giải pháp để bảo đảm kết quả, hiệu quả hơn khi ban hành chính sách trong tình hình khẩn cấp, cấp bách hoặc khi có những biến động bất ngờ về kinh tế - xã hội do các yếu tố khách quan. Bên cạnh đó, còn đưa ra những giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án quan trọng quốc gia và thực hiện có hiệu quả các chính sách của Nghị quyết 43 còn chưa kết thúc.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo Đoàn giám sát và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết xem xét trình Quốc hội xem xét thông qua kết quả giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia.