Trình bày Tờ trình dự án Luật, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Nguyễn Tân Cương cho biết, mục đích ban hành Luật này nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống pháp luật về tình trạng khẩn cấp; tạo lập cơ sở pháp lý cho thi hành pháp luật nhằm tăng cường tính chủ động trong việc ứng phó, khắc phục kịp thời, hiệu quả trường hợp xảy ra tình huống khẩn cấp, góp phần bảo vệ Nhà nước và Nhân dân, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cũng cho biết, dự thảo Luật gồm 6 chương, 42 điều, với nội dung cơ bản tập trung vào 2 chính sách đã được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 118/NQ-CP và báo cáo Quốc hội bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh tại Nghị quyết số 55/2024/QH15, gồm: Chính sách 1 về biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp, thẩm quyền tổ chức, chỉ đạo, điều hành và quyết định áp dụng các biện pháp đặc biệt của một số chủ thể trong tình trạng khẩn cấp; chính sách 2 về các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp; cứu trợ, hỗ trợ người dân ứng phó trong và sau tình trạng khẩn cấp.
Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết, Thường trực Ủy ban nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật với những căn cứ chính trị, pháp lý, thực tiễn như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp là nhằm thể chế hóa đường lối chủ trương của Đảng về hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố; đảm bảo phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân; kịp thời khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn thi hành pháp luật về tình trạng khẩn cấp, nhất là từ khi diễn ra đại dịch Covid - 19.
Về hồ sơ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cho rằng, hồ sơ dự án Luật đã được Cơ quan soạn thảo chuẩn bị kỹ lưỡng theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhiều tài liệu chuẩn bị công phu, chi tiết, có chất lượng; đủ điều kiện báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và trình Quốc hội cho ý kiến. Có ý kiến đề nghị bổ sung đánh giá tác động của dự thảo Luật đến đồng bào dân tộc thiểu số, vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nơi có nguy cơ cao dễ xảy ra tình trạng khẩn cấp; ý kiến khác đề nghị rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định chi tiết.
Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tập trung cho ý kiến về căn cứ chính trị, pháp lý, thực tiễn xây dựng dự án Luật; hồ sơ dự án Luật; bố cục và nội dung dự thảo Luật; giải thích từ ngữ; áp dụng Luật Tình trạng khẩn cấp với các luật liên quan; việc áp dụng các biện pháp trong tình trạng khẩn cấp…
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với sự cần thiết xây dựng và ban hành dự án Luật; nhất trí với nhiều nội dung dự thảo Luật và thấy rằng hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Chín.
Nhằm hoàn thiện dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến tình trạng khẩn cấp và các điều ước quốc tế để bảo đảm tính thống nhất, tương thích, khả thi, xử lý hài hòa các nội dung quy định có liên quan mà các luật khác quy định; bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Tiếp tục thể chế hoá quan điểm về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, nhất là các nội dung quy định về trách nhiệm quản lý của Nhà nước, phân cấp, phần quyền, giao quyền cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ và các cơ quan ngang bộ; đơn giản hoá thủ tục hành chính…
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật cho phù hợp với tên gọi và nội hàm của dự thảo Luật; không thay thế các luật chuyên ngành khác đang điều chỉnh nội dung về tình trạng khẩn cấp. Chỉ nên tập trung quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục, thẩm quyền ban bố, công bố, bãi bỏ và các biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp đã chín, đã rõ, được thực tế kiểm nghiệm.
Cùng với đó, cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện khái niệm “tình trạng khẩn cấp”, “tình trạng khẩn cấp quốc phòng”, “tình trạng khẩn cấp an ninh trật tự”, “tình trạng khẩn cấp thảm hoạ lớn”; rà soát, hoàn thiện các quy định về các biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp bảo đảm không mâu thuẫn, chồng chéo với các biện pháp áp dụng trong phòng thủ dân sự cấp độ 1, 2, 3…
