Tiếp tục phiên họp chiều 23.10, Quốc hội đã nghe Báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về kết quả thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. 

Nhiều kết quả tích cực, cổ vũ tinh thần người dân, doanh nghiệp

Trình bày Báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, sau gần 2 năm triển khai cho thấy, việc ban hành Nghị quyết số 43 là quyết sách đúng đắn, kịp thời của Quốc hội trong hoàn cảnh tình hình kinh tế - xã hội của đất nước đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19.

Việc thực hiện Nghị quyết đã đạt được nhiều kết quả tích cực, cổ vũ tinh thần cho người dân, doanh nghiệp và bổ sung một nguồn lực lớn từ ngân sách nhà nước và các nguồn huy động khác để hỗ trợ nền kinh tế phục hồi và phát triển nhanh sau dịch, được sự đồng thuận, hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân, thành phần kinh tế.

Trong đó, việc thực hiện chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí, thì đã thực hiện giảm 2% thuế giá trị gia tăng đạt 90% kế hoạch. Về chính sách hỗ trợ 2% lãi suất cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, đến cuối tháng 8.2023, số tiền hỗ trợ lãi suất tương đương khoảng 1,95% nguồn lực được Quốc hội quyết định, dư nợ đạt gần 57.000 tỷ đồng cho hơn 2.100 khách hàng. Về chính sách ưu đãi tín dụng qua Ngân hàng Chính sách xã hội thì đến nay đã giải ngân đạt hơn 21.000 tỷ đồng cho hơn 366.000 lượt khách hàng. Đồng thời, đã giải ngân khoảng 3.679,3 tỷ đồng hỗ trợ tiền thuê nhà cho 128.746 lượt người sử dụng lao động và 5.194.162 lượt lao động.

Từ thực tế triển khai Nghị quyết số 43, Chính phủ đề xuất, trong thời gian tới, tiếp tục giao Chính phủ triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh theo Nghị quyết. Về sử dụng số vốn từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2021 còn dư sau khi thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép bổ sung đối tượng vào Nghị quyết số 43 và bố trí số vốn gần 3.000 tỷ đồng còn dư sau khi thực hiện chính sách nêu trên cho 5 dự án thuộc ngành y tế.

Đồng thời, Chính phủ kiến nghị cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình đến hết năm 2024. Giao Chính phủ rà soát, xác định rõ số vốn cần kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân của từng dự án, trên cơ sở đó báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Bảo đảm thực hiện ở mức cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu của Nghị quyết

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Kinh tế đánh giá cao những nỗ lực và sự chỉ đạo quyết liệt, tích cực, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, vai trò đầu mối của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như sự tham gia vào cuộc của các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương có liên quan, UBND các tỉnh, thành phố, đã ban hành đầy đủ 17/17 văn bản theo thẩm quyền để cụ thể hóa các chính sách theo yêu cầu tại Nghị quyết này, tổ chức phối hợp, thực hiện và hoàn thành khối lượng lớn công việc, cơ bản đáp ứng yêu cầu.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng việc ban hành một số văn bản hướng dẫn, chuẩn bị các dự án chưa kịp thời, làm ảnh hưởng đến tiến độ, tính hiệu lực, hiệu quả, ý nghĩa của Nghị quyết; chưa quyết liệt trong việc hoàn thiện, chủ trương đầu tư, đề nghị cắt giảm, không thực hiện một số dự án thuộc Chương trình, làm chậm tiến độ triển khai dự án, ảnh hưởng tiến độ giải ngân và hiệu quả nguồn vốn đầu tư. Việc xác định danh mục các dự án thuộc Chương trình chưa bảo đảm tính chặt chẽ, sát thực, có nhiều điều chỉnh so với danh mục đã báo cáo Quốc hội… Một số chính sách có nguồn lực lớn nhưng kết quả thực hiện còn hạn chế, chưa đạt yêu cầu đề ra.

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ, làm rõ trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân trong việc không hoặc chậm triển khai chính sách, kết quả thấp, không khả thi và đánh giá tác động tới kết quả, hiệu quả triển khai thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý, đa số các gói hỗ trợ thuộc chính sách tài khóa giải ngân chậm, có trường hợp rất chậm như giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình đạt khoảng 28,9%; cho vay cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập đạt 10,8%; cho vay phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi đạt 21,9%... Do vậy, Chính phủ cần tập trung phân tích, làm rõ nguyên nhân chủ quan, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc triển khai thực hiện chậm; ngoài những nguyên nhân đã chỉ ra trong báo cáo, cần đánh giá việc bám sát thực tiễn trong công tác dự báo, tính toán nhu cầu, trình tự thủ tục hỗ trợ trước khi ban hành chính sách; bổ sung đánh giá việc triển khai các chính sách chậm tác động tới đối tượng thụ hưởng và hiệu quả tổng thể của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Về chính sách tiền tệ, một số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cho rằng, nền kinh tế hiện nay khát vốn nhưng khó hấp thụ vốn, mặc dù mặt bằng lãi suất huy động và cho vay giảm xuống, dư nợ tín dụng đến 29.9 chỉ tăng 6,92%, cho thấy nhu cầu và khả năng hấp thụ vốn tín dụng còn rất yếu. Ủy ban Kinh tế đề nghị, Chính phủ bổ sung phân tích, đánh giá hiệu quả, tác động của các chính sách tới đối tượng thụ hưởng và khả năng phục hồi doanh nghiệp và nền kinh tế; tập trung nguồn lực, nhân lực để tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách theo Nghị quyết số 43 trong thời gian còn lại của Nghị quyết (đến hết 31.12.2023), bảo đảm thực hiện ở mức cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu Nghị quyết đã đặt ra.

Về các nội dung Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét, quyết định, Ủy ban Kinh tế đề nghị, Chính phủ tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thực hiện chính sách hỗ trợ 2% lãi suất cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Đối với số vốn không giải ngân hết kế hoạch sau khi kết thúc thời gian giải ngân của Chương trình, Ủy ban Kinh tế tán thành trình Quốc hội hủy dự toán, kế hoạch vốn theo quy định tại Nghị quyết số 43 và Luật Ngân sách nhà nước.

Ủy ban Kinh tế cũng thống nhất về chủ trương báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định về sử dụng 2.920,7 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2021 còn dư sau khi thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động để phân bổ cho 5 dự án của ngành y tế. Song, Ủy ban Kinh tế đề nghị, Chính phủ cần chịu trách nhiệm về tính hiệu quả, kết quả triển khai dự án được đề nghị phân bổ; bảo đảm việc triển khai thực hiện phân bổ vốn theo đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công và các Nghị quyết của Quốc hội.

Từ thực tế triển khai các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và để giảm áp lực cân đối vốn cho các năm sau, tránh tình trạng dự án dở dang, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản, Ủy ban Kinh tế thống nhất về chủ trương cho phép trình Quốc hội kéo dài thời gian giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển bố trí cho các dự án đầu tư của Chương trình đến hết năm 2024.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện tối đa việc điều hòa vốn cho các nhiệm vụ, dự án theo quy định tại Nghị quyết số 93/2023/QH15 về phân bổ vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; phân bổ, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 và phân bổ kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2023 của các Chương trình mục tiêu quốc gia, để bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn và tăng cường tính kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công.