Băn khoăn cả 2 phương án
Chiều 2.11, Quốc hội nghe Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày Tờ trình và Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Một trong những vấn đề rất được chú ý ở lần sửa đổi này là các phương án rút bảo hiểm xã hội một lần.
Về nội dung này, dự thảo Luật đề xuất 2 phương án. Phương án 1 quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau. Nhóm 1: Đối với người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần. Nhóm 2: Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1.7.2025) thì không được nhận BHXH một lần.
Phương án 2 là "Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH".
Báo cáo thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết đây là vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất lựa chọn phương án 1 là giữ quy định hiện hành đối với người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày luật này có hiệu lực. Loại ý kiến thứ hai lựa chọn phương án 2, chỉ giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất.
Tuy nhiên, có loại ý kiến thứ ba là chưa đồng ý với cả hai phương án Chính phủ trình, vì cho rằng phương án 1 sẽ tạo sự bất bình đẳng giữa những người tham gia trước và sau khi Luật có hiệu lực, tiềm ẩn gây mất ổn định xã hội, tạo làn sóng ồ ạt rút BHXH một lần. Còn phương án 2 cho rút 50% không hợp lý vì đây là tiền của người lao động theo quy định tại khoản 3 Điều 168 của Bộ luật Lao động và chưa lý giải về tỷ lệ 50%.
Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, đề xuất rõ hơn chính sách về BHXH một lần, đồng thời, cần có quy phạm tương ứng cho từng phương án để làm căn cứ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến theo hướng bảo đảm tốt nhất quyền lợi lâu dài của người lao động tham gia bảo hiểm nhưng cũng hài hòa với nguyên tắc đóng - hưởng, có chia sẻ của BHXH.
Cơ sở nào đề xuất người lao động chỉ được rút tối đa 50%?
Việc người dân được rút bảo hiểm một lần được nhiều đại biểu Quốc hội nhận định là quyền lợi chính đáng khi cần thiết, nhưng tỷ lệ rút bao nhiêu là hợp lý để tránh việc ồ ạt rút bảo hiểm một lần và đảm bảo người lao động có nguồn tài chính hỗ trợ an sinh khi về già là vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau.
Phát biểu tại tổ, ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) đặt câu hỏi cơ sở nào cho con số 50%? Nếu chỉ được chi trả cho 50%, thì 50% còn lại sẽ làm gì và giải quyết như thế nào? Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị, cần làm rõ để người lao động hiểu hơn về vấn đề này.
Đại biểu Ma Thị Thúy đề nghị, Chính phủ cần phân tích ưu điểm của từng phương án để các đại biểu Quốc hội nhìn nhận rõ hơn. Thực tế tại địa phương, khi lấy ý kiến các đơn vị, ngành lao động và ngành bảo hiểm chọn phương án hoàn toàn khác nhau. Ngành lao động nghiêng về lựa chọn phương án 1, tức là giải quyết một lần 100% cho người lao động. Còn ngành bảo hiểm thì nghiêng về lựa chọn phương án 2.
Cùng chung băn khoăn về con số 50%, ĐBQH Quàng Văn Hương (Sơn La) cho rằng, việc không cho người lao động rút hết bảo hiểm xã hội một lần sẽ giải quyết cùng lúc hai bài toán là đảm bảo quyền lợi rút bảo hiểm của người lao động và vẫn bảo lưu được hưu trí về sau. Nhưng căn cứ nào để đưa ra mức 50%, đại biểu Quàng Văn Hương đặt câu hỏi.
