Yêu cầu cao, cạnh tranh lớn
Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ cho biết, với dân số trên 330 triệu người, sức tiêu thụ lớn, Hoa Kỳ là thị trường trọng điểm cho các loại nông sản, thực phẩm trong đó có trái cây mùa vụ. 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu rau quả sang Hoa Kỳ đã đạt gần 150 triệu USD, tăng 32,4% so với cùng kỳ năm trước.
Việt Nam hiện có 8 loại trái cây tươi được phép nhập khẩu vào Hoa Kỳ gồm: thanh long, xoài, nhãn, vải, chôm chôm, vú sữa, bưởi, dừa. Các loại trái cây phải được cấp mã số vùng trồng, nhà đóng gói, phải qua xử lý chiếu xạ được Bộ Nông nghiệp (APHIS - Cục Kiểm dịch động thực vật) xác nhận và kèm theo chứng thư kiểm dịch thực vật xác nhận đáp ứng các yêu cầu kiểm dịch thực vật của Hoa Kỳ. Đồng thời, trái cây nhập khẩu vào Hoa Kỳ chịu sự điều chỉnh của nhiều quy định và đạo luật khác nhau, như: Đạo luật bảo vệ thực vật, đạo luật hiện đại hóa an toàn thực phẩm, đạo luật bảo vệ chất lượng thực phẩm, Chương trình Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật.
Hoa Kỳ cũng yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu nông sản thực phẩm phải đăng ký cơ sở sản xuất và đăng ký đại diện tại Hoa Kỳ làm đầu mối liên lạc. Cứ sau 2 năm, doanh nghiệp nước ngoài đang xuất hàng thực phẩm vào Hoa Kỳ sẽ phải đăng ký lại cơ sở sản xuất và người đại diện được cấp mã số kinh doanh hợp lệ với mặt hàng. Vùng trồng và chế biến trái cây phải tuân thủ các tiêu chuẩn như: GlobalGAP, chứng chỉ môi trường, ISO, HACCP, USDA và không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật không được đăng ký tại Hoa Kỳ, không nhiễm các loại vi sinh vật, vi khuẩn, nấm mốc. Quá trình thu hoạch phải không ảnh hưởng đến chất lượng trái cây.
Bên cạnh việc phải đáp ứng các yêu cầu trên, nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ còn gặp một số khó khăn như: khoảng cách địa lý xa, chi phí vận chuyển cao trong khi trái cây tươi thường có thời gian bảo quản ngắn, dễ bị hỏng trong quá trình vận chuyển dài ngày. Đồng thời, các sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh với các thị trường Nam Mỹ, châu Á có cùng sản phẩm. Trong khi đó, công nghệ bảo quản còn hạn chế, sản phẩm qua quá trình chiếu xạ bị thay đổi nhiệt độ nên không giữ được chất lượng ban đầu, độ tươi ngon giảm nhiều sau khi hàng cập cảng.
Đặc biệt, hiện quy mô sản xuất trái cây ở Việt Nam còn nhỏ lẻ, manh mún, khó đáp ứng được yêu cầu số lượng lớn và chất lượng đồng nhất từ phía nhà nhập khẩu Hoa Kỳ. Các tiêu chuẩn như GlobalGAP, HACCP, và USDA đòi hỏi một mức độ đồng nhất và quản lý chất lượng cao mà các nông trại nhỏ lẻ khó có thể đạt được.
Ứng dụng công nghệ mới, bổ sung sản phẩm chế biến khô
Để nâng cao giá trị gia tăng của trái cây Việt Nam và tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường này, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ đề xuất ứng dụng công nghệ bảo quản mới như công nghệ đưa trái cây vào trạng thái ngủ đông, bảo quản tế bào sống, sử dụng chế phẩm sinh học và màng bọc bảo quản có thể kéo dài tuổi thọ trái cây.
Các doanh nghiệp xuất khẩu cần xây dựng kế hoạch tổng thể để quảng bá, xúc tiến thương mại, và tổ chức gian hàng giới thiệu sản phẩm tại các khu chợ người Việt và người châu Á tại Hoa Kỳ. Đặc biệt, cần mời các doanh nghiệp nhập khẩu Hoa Kỳ thăm vùng trồng và cơ sở chế biến tại Việt Nam để tăng cường quan hệ hợp tác. Vai trò của các doanh nghiệp Việt Kiều tại Hoa Kỳ cũng cần được phát huy để tiêu thụ hàng hóa tại các chuỗi chợ và trung tâm thương mại châu Á.
Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ cũng đề nghị Cục Bảo vệ thực vật trao đổi, đàm phán với cơ quan chức năng Hoa Kỳ về việc áp dụng thêm các biện pháp xử lý kiểm dịch khác như: xử lý hơi nước nóng để tiết giảm chi phí và tận dụng trang thiết bị hiện có.
Để đưa sản phẩm vào Hoa Kỳ, đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khuyến nghị các địa phương và doanh nghiệp nâng cao giá trị gia tăng của trái cây mùa vụ theo hướng bổ sung sản phẩm chế biến như trái cây khô, bột trái cây, sản phẩm đóng hộp để có thể tiêu thụ quanh năm. Hơn nữa, các cơ sở chế biến và bảo quản trái cây cần được nâng cấp để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Hiện tại, sản lượng trái cây tươi được chế biến chỉ chiếm tỷ trọng thấp chỉ khoảng 14% sản lượng thu hoạch hàng năm. Việc ứng dụng công nghệ mới sẽ giúp kéo dài thời gian bảo quản, giảm thiểu tổn thất trong quá trình vận chuyển xa và bảo đảm chất lượng sản phẩm khi đến tay người tiêu dùng Mỹ.
Cùng với đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng chiến lược quảng bá bài bản, tổ chức gian hàng giới thiệu sản phẩm tại các khu chợ người Việt, người châu Á và tối ưu hóa mô hình logistics chuyên dụng cho nông sản.
