 Ảnh: ITN |
Sách là sản phẩm của xã hội văn minh, sự ra đời của sách là một bước tiến quan trọng của xã hội loại người. Khi chữ viết, giấy và nhất là kỹ thuật in ra đời, con người ghi lại những suy nghĩ, thành quả lao động sản xuất, đời sống văn hóa tinh thần... và truyền tải cho nhau và đến các thế hệ khác nhau. Có thể nói từ khi sách ra đời thì trên mỗi bước đi của con người luôn có dấu ấn của sách. Tất nhiên trong quá trình phát triển của lịch sử, sách không phải là phương tiện duy nhất để ghi lại và truyền đạt thông tin từ người này sang người khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nhưng khi những tri thức ấy được ghi lại bằng văn bản và được gìn giữ một cách có ý thức thì người đời sau sẽ nhận được những tri thức chính xác do thế hệ trước truyền lại mà không bị sai lệnh hay mai một như hình thức truyền miệng. Có thể thấy, sách có vai trò vô cùng quan trọng trong tiến trình phát triển của lịch sử và đời sống của con người.
Câu hỏi đặt ra, với trình độ khoa học công nghệ phát triển nhanh và mạnh, ngày càng có nhiều phương tiện truyền thông tin như truyền thanh, truyền hình, internet… như hiện nay liệu sách có "chết"? Về vấn đề này, Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội Phạm Xuân Nguyên cho rằng, sách hay internet cũng đều là công cụ để bảo tồn và truyền tải tri thức. Do vậy, dù được thể hiện dưới bất kỳ hình thức nào thì sách cũng vì một mục đích là phục vụ độc giả, theo thời gian sách chỉ chuyển đổi phương tiện truyền tải thông tin mà thôi.
Thực tế chứng minh, trong lịch sử văn hóa có những thứ đã dần biến mất theo thời gian dưới sự tác động của công nghệ số như viết thư tay, in ảnh, mua báo giấy hay sở hữu một cuốn bách khoa toàn thư… nên việc sách có mất hay không là vấn đề chúng ta cần phải bàn tới. Với một người ham đọc sách, nhà văn Nguyên Ngọc đã chia sẻ, ngày xưa lúc đi mua sách, chỉ cần nhìn nhà xuất bản để mua mà chưa cần biết tác giả là ai, nội dung sách như thế nào cũng biết đó là biết sách hay. Nhưng bây giờ, trong kinh tế thị trường, khoa học công nghệ phát triển đã không còn giữ được điều này nữa. Phải chăng, chính việc công nghệ thông tin phát triển quá nhanh, con người ngày càng ỷ lại và phụ thuộc vào các thiết bị hiện đại nên sách đang dần bị bị thu hẹp phạm vi và rơi vào lãng quên, những chức năng trước đây của sách đang được chuyển dần sang cho các thiết bị tin học, phương tiện lưu giữ bằng cách in trên giấy cũng dần teo lại.
Sách có vai trò rất quan trọng trong đời sống của con người, đây là điều không thể phủ nhận, nhưng không có nghĩa các phương tiện truyền thông tin hiện đại không quan trọng. Việc con người phát minh ra giấy và kỹ thuật in là để phục vụ cho nhu cầu trao đổi, chia sẻ thông tin, thì việc phát minh ra các phương tiện truyền thông hiện đại cũng vậy. Mỗi phương tiện truyền thông tin có những ưu, nhược điểm riêng và chúng không thể thay thế nhau - Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội Phạm Xuân Nguyên nhấn mạnh.
Trước đây, khi truyền hình ra đời có ý kiến cho rằng điện ảnh sẽ "chết" và khi internet xuất hiện thì truyền hình sẽ "chết". Nhưng cho đến hiện nay điện ảnh, truyền hình và internet đang cùng nhau phát triển. Đối với sách cũng vậy, có thể cùng một nội dung cốt truyện nhưng xem phim và đọc tiểu thuyết lại mang lại hai kết quả cảm nhận khác nhau. Đối diện với trang sách, người đọc được độc lập và tự do phát huy trí tưởng tượng và suy luận. Trong khi đó, các phương tiện truyền thông hiện đại lại có ưu thế là có thể tích chứa được dung lượng lớn trong một đơn vị kích thước nhỏ, khả năng sử dụng linh động, có thể sử dụng mọi lúc mọi nơi và dễ dàng hơn trong việc chia sẻ, truyền tải cho nhau. Sách cùng với các phương tiện truyền tải thông tin khác sẽ mang đến cho con người cảm nhận những khía cạnh khác nhau của cuộc sống thông qua phương thức của các phương tiện truyền tải. Có thể sách không còn được thế “độc tôn” như trước đây, nhưng việc tồn tại cùng với các phương tiện truyền tải thông tin trong thời kỳ công nghệ số của sách là điều không thể phủ nhận.
Sách là nơi kết nối tâm hồn, trí tuệ và tâm huyết của bao thế hệ, là sự tiếp nối của ký ức và sự tưởng tượng. Nhà văn Nguyên Ngọc chia sẻ, dù xã hội có phát triển đến đâu, có thêm nhiều hơn nữa các phương tiện truyền tải thông tin hiện đại, nhưng sách vẫn giữ vai trò vô cùng quan trọng và khó có thể thay thế trong đời sống con người.
