Bảo đảm tiếng nói độc lập cho cán bộ công đoàn
Trong bối cảnh đẩy mạnh hội nhập quốc tế và sự phát triển nhanh về số lượng doanh nghiệp, người lao động, đoàn viên công đoàn, nhiệm vụ của công đoàn đặc thù ngày càng nặng nề nhưng biên chế công đoàn lại rất thấp so với các tổ chức chính trị - xã hội khác. Thực tế, tổng số biên chế công đoàn địa phương được các tỉnh, thành ủy giao đến hết tháng 3.2024 là 5.119 biên chế, con số này chỉ bằng một phần ba các tổ chức chính trị - xã hội khác.
Dẫn chứng thực tiễn vấn đề thiếu hụt cán bộ công đoàn để chăm lo cho đời sống đoàn viên, người lao động tại thành phố Tân Uyên (Bình Dương), Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu cho biết: Do sự bùng nổ của công nghiệp và các khu công nghiệp, trên địa bàn thành phố có khoảng 96.000 đoàn viên, 554 công đoàn cơ sở nhưng chỉ có 4 cán bộ công đoàn. Do vậy, khối lượng công việc mà mỗi cán bộ công đoàn phải đảm nhận rất lớn.
Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, hiện nay, cơ chế cấp ủy địa phương giao biên chế cho tổ chức công đoàn địa phương trong gói biên chế được cấp trên giao cho khối Đảng, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội đã bộc lộ nhiều bất cập, dẫn đến sự không đồng bộ về biên chế trong cùng một cấp công đoàn. Bên cạnh đó, còn có sự chênh lệch giữa công tác cán bộ với việc bảo đảm nguồn tài chính khi cấp ủy phân bổ biên chế nhưng công đoàn lại phải bảo đảm lương. Việc không thể điều tiết được từ nơi thừa sang nơi thiếu cũng đang là vấn đề bất cập trong quản lý biên chế cán bộ công đoàn.
“Biên chế ít, lại thêm việc phân công về các tỉnh, thành ủy theo nguyên tắc số lượng đảng viên và dân số - tức là nơi nào đông dân, đông đảng viên thì nơi đó sẽ có nhiều biên chế. Những nơi đông dân không có nghĩa là nơi ấy đông công nhân. Dẫn đến việc nơi có rất nhiều công nhân nhưng biên chế lại ít”, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu nêu thực trạng.
Một thực tế khác là cán bộ công đoàn cơ sở hiện đa số hoạt động kiêm nhiệm, chịu sự chi phối từ chủ doanh nghiệp do họ là người lao động được chủ doanh nghiệp tuyển dụng và trả lương. Do đó, yêu cầu cán bộ công đoàn tại doanh nghiệp có tiếng nói độc lập, mạnh mẽ, quyết liệt là khó. Bởi vậy, Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất ở những doanh nghiệp có từ 1.000 lao động trở lên cần bố trí cán bộ công đoàn chuyên trách do tổ chức công đoàn trả lương. Đối tượng này nên là hợp đồng lao động để thuận lợi xử lý các vấn đề về cán bộ và trả lương, phù hợp với mặt bằng tiền lương trong doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc cơ cấu cán bộ công đoàn chuyên trách tại doanh nghiệp có đông công nhân do công đoàn quản lý, trả lương sẽ bảo đảm tiếng nói độc lập, mạnh mẽ của cán bộ công đoàn trong việc đại diện, bảo vệ quyền lợi người lao động…
Trao quyền chủ động cho tổ chức công đoàn trong công tác cán bộ
Trên cơ sở kế thừa Luật Công đoàn 2012, Dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) hiện được xây dựng có bố cục gồm 6 chương, 36 điều và có một số nội dung thay đổi nhằm hoàn thiện quy định về tổ chức bộ máy công đoàn, cơ chế quản lý cán bộ công đoàn và tăng cường vai trò của Công đoàn Việt Nam trong bối cảnh mới. Theo Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu, sửa đổi Luật Công đoàn nhằm đáp ứng các yêu cầu của tình hình mới. Không chỉ bảo đảm quyền lợi cho người lao động Việt Nam, mà còn góp phần giúp Công đoàn Việt Nam phát triển vững mạnh trong môi trường cạnh tranh quốc tế.
Để thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 02 ngày 12.6.2021 của Bộ Chính trị; trong đó, có quy định nghiên cứu, đề xuất cơ chế giao biên chế cho công đoàn hợp lý, bảo đảm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ và tình hình thực tế, Dự thảo đã quy định theo hướng công đoàn các cấp được bảo đảm về tổ chức và số lượng cán bộ công đoàn để thực hiện được đầy đủ chức năng, quyền và trách nhiệm. Đồng thời, cho phép Tổng LĐLĐ Việt Nam quyết định số lượng cán bộ chuyên trách là người làm việc theo hợp đồng lao động trong các cơ quan chuyên trách của công đoàn và công đoàn cơ sở. Điều này nhằm bảo đảm sự chủ động, linh hoạt trong bố trí cán bộ công đoàn, đáp ứng yêu cầu phát triển đoàn viên trong từng thời điểm, giai đoạn, góp phần nâng cao năng lực hoạt động của tổ chức công đoàn.
Trước đó, vấn đề biên chế công đoàn đã nhận được nhiều ý kiến thảo luận tại Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XV. Nhiều ĐBQH cho rằng, số lượng biên chế cho công đoàn không nên phụ thuộc vào số dân của tỉnh, thành, ngành mà phải phụ thuộc số lượng đoàn viên, người lao động, doanh nghiệp và sự phát triển kinh tế của từng ngành, từng địa phương. Có như vậy mới bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa Tổng LĐLĐ Việt Nam và các cơ quan quản lý biên chế, nhằm xác định tính hợp lý trong việc phân bổ biên chế.
