Thị trường TPDN đang có những nhiễu động, gây phản ứng bất lợi nhất định ở một bộ phận nhà đầu tư. Thậm chí theo nhìn nhận của FiinRatings, có cả “thông tin nhiễu loạn được lan truyền” khiến nhà đầu tư có thể bán tháo, cắt lỗ TPDN… mà thiệt hại lợi ích của chính mình.
Trong khi đó, thực tế vẫn có rất nhiều doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt, sở hữu tài sản lớn, đủ khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ; ảnh hưởng rủi ro từ thị trường TPDN đối với hệ thống tín dụng được đánh giá ở mức thấp.
Bóc tách và phân biệt các cấu phần
9 tháng đầu năm 2022, lượng TPDN phát hành mới giảm dần qua từng tháng. Những nhiễu động trên thị trường thời gian qua tạo một phần lực cản, cũng như lực hấp dẫn mới từ mặt bằng lãi suất huy động của các ngân hàng tăng lên đang tạo hướng chia sẻ nguồn. Tính chung 9 tháng, tổng giá trị phát hành TPDN chỉ đạt 246,32 nghìn tỷ đồng, chỉ tương đương 35,87% giá trị năm 2021; trong đó 58% giá trị đến từ tổ chức tín dụng (TCTD) và 21% đến từ ngành bất động sản.
Dữ liệu trên cho thấy các nhà phát hành chính, cũng như tỷ trọng lớn nhất trong phát hành mới đang nghiêng về các TCTD. Đây cũng chính là cấu phần cần bóc tách và phân biệt tính chất rủi ro trong “rổ” chung vẫn được gọi là TPDN. Các TCTD là nhóm các nhà phát hành chính nhiều năm qua. Trái phiếu của nhóm này vẫn được gọi và được xếp vào TPDN. Tuy nhiên TPDN của các TCTD phát hành bản chất là huy động vốn, có hệ số rủi ro thấp khi trước đây Ngân hàng Nhà nước còn cho phép TCTD sở hữu TPDN của TCTD khác phát hành không phải trích lập dự phòng rủi ro, hoặc trích lập với tỷ lệ thấp.
Bên cạnh bản chất như huy động vốn của các ngân hàng, TPDN do TCTD phát hành còn được “đóng dấu” chất lượng bởi các tổ chức xếp hạng quốc tế, định kỳ cập nhật, khi hiện hầu hết các ngân hàng thương mại Việt Nam đều đã được Moody’s, S&P Global Ratings, Fitch đánh giá và xếp hạng, công khai và minh bạch. Theo đó, các ngân hàng nắm giữ TPDN do các TCTD phát hành có khác biệt về mức độ rủi ro so với các TPDN do các tổ chức phi tín dụng phát hành.
Bóc tách và phân biệt cấu phần trên để tránh đánh đồng quan ngại hoặc nhiễu động có trên thị trường thời gian qua, đối với an toàn hệ thống tín dụng. Báo cáo trên của FiinRatings cũng tách bạch rõ về điểm này.
“Rủi ro ảnh hưởng ở mức rất thấp”
Theo FiinRatings, sau dư âm của vụ án Tân Hoàng Minh, thị trường TPDN tiếp tục đón nhận nhiễu động từ Vạn Thịnh Phát (VTP). Sự kiện này đã làm ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý thị trường, nhất là các nhà đầu tư cá nhân về rủi ro an toàn hệ thống tín dụng, nhất là cả sự kiện ngân hàng SCB.
“Mặc dù vậy, chúng tôi cho rằng rủi ro ảnh hưởng từ TPDN đến với hệ thống tín dụng hiện nay là ở mức rất thấp”, báo cáo của FiinRatings nêu nhận định, kèm phân tích các dữ liệu liên qua.
Cụ thể, số liệu FiinRatings cho thấy dư nợ trái phiếu tính đến thời điểm cuối tháng 9.2022 đạt hơn 1,3 triệu tỷ đồng (tương đương với hơn 13% GDP năm 2021), trong đó nếu loại bỏ các trái phiếu ngân hàng/TCTD thì số dư nợ trái phiếu của các doanh nghiệp phi ngân hàng là 908,8 nghìn tỷ đồng và các nhà phát hành bất động sản đóng góp 455 nghìn tỷ đồng.
“Con số này trên thực tế chỉ chiếm khoảng 4% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam, và như các sự kiện đánh giá kết quả xếp hạng tín nhiệm trước đây của chúng tôi về ngành bất động sản, chất lượng tín dụng của ngành này có sự phân hóa cao, và vẫn có rất nhiều doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt, đủ khả năng đáp ứng các nghĩa vụ nợ”, báo cáo của FiinRatings thông tin thêm. Cũng theo tổ chức xếp hạng tín nhiệm này, so sánh với Trung Quốc, dư nợ trái phiếu chiếm đến 44% GDP nhưng tỷ lệ vỡ nợ chỉ chiếm 1,35%, cho thấy rủi ro vỡ nợ tại thị trường Việt Nam có tồn tại nhưng rất thấp. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn xử lý được sau thời gian bất ổn hai năm qua nhờ sự điều tiết của cơ quan quản lý với nhiều chính sách khác nhau.
Ngoài ra, hoạt động mua lại 9 tháng năm nay của khối doanh nghiệp phi ngân hàng cũng tăng 2,34 lần sao với cùng kỳ năm 2021 và đạt 75,5 nghìn tỷ đồng. Điều này đã góp phần làm giảm áp lực nợ TPDN đến hạn tại thị trường Việt Nam, FiinRatings lưu ý về một cấu phần đáng kể đã được xử lý.
Bên cạnh đó, các ngân hàng hiện nay cũng đang nắm giữ danh mục TPDN phi ngân hàng với quy mô vào khoảng 284 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 2,37% trên tổng tài sản sinh lời tại thời điểm 30.6.2022. FiinRatings đánh giá đây không phải là vấn đề lớn đối với chất lượng tín dụng ngân hàng bởi quy mô còn nhỏ và chất lượng trái phiếu có tính phân hóa và cũng được các ngân hàng đánh giá kỹ lưỡng. Mức độ ảnh hưởng chỉ có thể lớn hơn đối với một số ngân hàng có phân bổ tín dụng trái phiếu doanh nghiệp lớn hơn 10% tổng dư nợ tín dụng của họ.
“Chính vì vậy, nhà đầu tư tham gia thị trường TPDN nên giữ bình tĩnh và sự tỉnh táo trước các thông tin nhiễu loạn được lan truyền, tránh việc bán tháo và cắt lỗ TPDN đang nắm giữ mà không đánh giá được sức khỏe tài chính của doanh nghiệp phát hành. Trong trường hợp nhà đầu tư đang sở hữu các trái phiếu mà doanh nghiệp không thể trả lãi và/ hoặc gốc, việc chấp nhận đàm phán và dàn xếp với doanh nghiệp và các tổ chức trung gian sẽ là giải pháp tốt cho các bên”, báo cáo của FiinRatings khuyến nghị.
