Góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả của hoạt động quản lý thuế
Trình bày Tờ trình dự án luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được, qua 15 năm thực hiện, Luật Thuế giá trị gia tăng hiện đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế. Đó là, số lượng nhóm hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế còn nhiều (26 nhóm). Việc áp dụng các mức thuế suất (hiện nay gồm 3 mức: 0%, 5% và 10%) đối với các nhóm mặt hàng còn chưa phù hợp; đối tượng áp dụng mức thuế suất 5% còn nhiều…
Do đó, cần thiết phải ban hành Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) nhằm hoàn thiện quy định về chính sách thuế giá trị gia tăng, bảo đảm tính minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện, góp phần nâng cao năng lực và hiệu quả của hoạt động quản lý thuế trong phòng, chống trốn thuế, thất thu và nợ thuế; bảo đảm thu đúng, thu đủ vào ngân sách nhà nước, bảo đảm ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước. Đồng thời, đổi mới các nội dung và các điều luật theo hướng gia tăng các quy định, luật hóa các quy định đã thực hiện ổn định tại văn bản dưới luật nhằm cải cách thủ tục hành chính; cải cách thủ tục quản lý thuế theo hướng đơn giản, rõ ràng, thống nhất, ổn định chính sách, thực hiện quản lý thuế điện tử, bảo vệ quyền lợi người nộp thuế, tạo môi trường thuận lợi cho người nộp thuế tuân thủ pháp luật về thuế, tự giác nộp đúng, đủ, kịp thời tiền thuế vào ngân sách nhà nước…
Dự thảo Luật gồm 4 chương, 16 điều, về cơ bản vẫn được kế thừa từ luật hiện hành nhưng có chỉnh lý, bổ sung cho phù hợp với nội dung chính sách. Những nội dung sửa đổi, bổ sung, dự thảo luật đã bám sát theo 5 nhóm chính sách: (1) hoàn thiện các quy định về đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng; (2) hoàn thiện các quy định về giá tính thuế giá trị gia tăng; (3) hoàn thiện các quy định về thuế suất thuế giá trị gia tăng; (4) hoàn thiện các quy định về khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào; (5) hoàn thiện các quy định về hoàn thuế giá trị gia tăng.
Phạm vi các nội dung chính sách sửa đổi cần bảo đảm tính bao quát
Báo cáo thẩm tra dự án luật do Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh trình bày. Theo đó, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng để giải quyết các bất cập trong thực tiễn cũng như hoàn thiện chính sách thu, phù hợp với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng nêu rõ, Tờ trình của Chính phủ đã xác định quan điểm, mục đích sửa đổi mang tính định hướng chung cho mọi dự án luật thuế, chưa thật bám sát các mục tiêu cụ thể của Chiến lược cải cách thuế đối với thuế giá trị gia tăng. Theo đó, một số định hướng cụ thể trong Chiến lược cải cách thuế liên quan đến thuế giá trị gia tăng chưa được triển khai như: định hướng bao quát, mở rộng cơ sở thu; tiến tới cơ bản áp dụng một mức thuế suất và thực hiện tăng thuế suất theo lộ trình. Có thể thấy nhóm hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế và nhóm chịu thuế suất 5% chưa được thu hẹp đáng kể.
Bên cạnh đó, nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung là những nội dung đã được quy định tại các văn bản dưới Luật hoặc để đồng bộ với quy định của các luật chuyên ngành; số lượng các điều, khoản sửa đổi, bổ sung có nội hàm mới so với quy định hiện hành về thuế giá trị gia tăng chưa nhiều nên chưa thật tương xứng với quy mô của Luật sửa đổi toàn diện sau một thời gian dài thực hiện.
Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ bám sát các mục tiêu, định hướng đã được xác định trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 để cân nhắc bổ sung phạm vi các nội dung chính sách được sửa đổi, bảo đảm tính bao quát, tổng thể đối với các nguồn thu, ít nhất là trong trung hạn của hệ thống chính sách thuế giá trị gia tăng.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, về cơ bản, dự thảo luật đã tập trung khắc phục được những mâu thuẫn, thiếu thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật khác. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, như: Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, Luật Hải quan năm 2014, Luật Thủy sản năm 2017… Đồng thời, nghiên cứu bổ sung một số quy định đối với hành vi vi phạm, hành vi bị cấm và chế tài răn đe ngoài những điều cấm đã quy định trong Luật Quản lý thuế, bởi với tính chất đặc thù của thuế giá trị gia tăng có thể phát sinh nhiều hành vi vi phạm, như: gian lận hóa đơn chứng từ, vi phạm về thời gian nộp thuế, khấu trừ thuế, hoàn thuế, lừa đảo chiếm đoạt thuế…
Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị, cơ quan soạn thảo cần tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, đáp ứng chiến lược cải cách thuế. Đặc biệt lưu ý quan điểm sửa đổi, bổ sung các luật về thuế, phí theo nguyên tắc thị trường, phù hợp với thông lệ quốc tế, gắn với cơ cấu lại nguồn thu, mở rộng cơ sở thuế và nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế và áp dụng mức thuế suất hợp lý, định hướng tiến tới cơ bản áp dụng một mức thuế suất và thực hiện tăng thuế theo lộ trình.
Cùng với đó, cần tiếp tục rà soát phạm vi, đối tượng điều chỉnh của dự án Luật để đáp ứng quan điểm, mục tiêu, yêu cầu của sửa đổi; hoàn thiện các quy định để bảo đảm bao quát trong trung hạn hệ thống chính sách thuế giá trị gia tăng… Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các cơ quan thẩm tra để hoàn chỉnh hồ sơ dự án luật; Ủy ban Tài chính - Ngân sách hoàn chỉnh Báo cáo thẩm tra trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XV.
