“Tranh độc bản đem lại cảm hứng khá đặc biệt cho những họa sĩ vốn quen với các chất liệu khác như sơn mài, sơn dầu, acrylic... Ban đầu khi đến với trại sáng tác này, họ đem theo thói quen của mình, nhưng sau đó đã tự thay đổi để có thể bắt nhập với chất liệu mới. Các tác phẩm trưng bày trong triển lãm lần này cho thấy đó là sự thay đổi đầy cảm xúc và đầy hứng khởi từ mỗi nghệ sĩ”.
Họa sĩ Trang Thanh Hiền
Đa dạng và bất ngờ
Được tổ chức thường niên trong hơn chục năm trở lại đây, các trại sáng tác đồ họa của Hội Mỹ thuật Việt Nam là dịp để các nghệ sĩ có thể trao đổi, học hỏi thêm kiến thức mới từ đồng nghiệp. Trong số đó, trại sáng tác đồ họa độc bản thường đem lại kết quả bất ngờ cho chính nhà tổ chức cũng như các họa sĩ tham dự.
Điểm đặc biệt của trại sáng tác đồ họa độc bản năm nay là sự hội tụ của đa số nghệ sĩ không thuộc ngành đồ họa, nên việc sáng tác tranh in là khá bỡ ngỡ. Một số là nghệ sĩ khá thành đạt với các thể loại hội họa như họa sĩ Đoàn Thị Thu Hương với chất liệu sơn mài, Đỗ Thúy Hằng, Trần Thị Doanh, Lê Thị Thu Dung, Nguyễn Hồng Phương, Doãn Hoàng Kiên với chất liệu sơn dầu, phấn màu Acrylic; các họa sĩ vẽ truyện tranh như Tạ Huy Long; họa sĩ - nhà báo như Nguyễn Mạnh Hà, Nguyễn Thu Thủy; các họa sĩ trẻ như Vương Linh, Phạm Duy Quỳnh, Nguyễn Hán Anh; và cả những nghệ sĩ thuộc ngành nghiên cứu phê bình nghệ thuật như Vũ Mai Thơ, Trang Thanh Hiền.
Nhưng có lẽ chính sự bỡ ngỡ “lần đầu của những lần đầu” này đã đưa kết quả sáng tác của trại đến một thái cực khác. Ở đó là sự đa dạng về cá tính, phong cách, hình thức tạo hình kết hợp với những hiệu ứng bất ngờ trong xử lý chất liệu và kỹ thuật in ấn. Như họa sĩ Vương Linh chia sẻ: “Vốn mắt người có thể cảm thụ, nhận biết tới hàng triệu màu sắc khác nhau, nhưng thật thú vị là với trại sáng tác đồ họa độc bản 2020, tôi còn biết thêm cách sử dụng chỉ 5 màu mực in cơ bản kết hợp với máy in phẳng để sáng tác ra được những tác phẩm đa sắc”.
Thoát khỏi sự quen thuộc
Tranh in độc bản là hình thức sáng tạo chỉ cho ra một bản duy nhất, không thể sao chép. Họa sĩ vẽ lên một mặt phẳng bất kỳ như mica, kính, kim loại... với các chất liệu đa dạng như mực in, acrylic, sơn dầu, màu nước... sau đó in lên giấy với độ nén cao. Theo họa sĩ Nguyễn Thu Thủy, điều thú vị nhất ở tranh in độc bản là khả năng sáng tạo không giới hạn, từ chất liệu đến cách thức thể hiện cũng như sử dụng những vật liệu đời thường làm vật gián tiếp nhận màu trước khi in lên giấy.
Nghệ sĩ có thể sử dụng những vật thể có sẵn để tạo hình như lá cây, vải, nylon, thậm chí cả những trang sách, trang báo, tùy theo ý đồ sáng tạo mà không phải mô tả bằng cách khắc, cắt như đồ họa truyền thống. Chính những vật liệu gián tiếp đó đã giúp thể loại tranh in này có giá trị khác biệt trong quá trình tạo hình. “Tuy bay bổng, phong phú và đa dạng như thế, nhưng tranh in độc bản lại đòi hỏi sự nghiêm cẩn về kỹ thuật in để tạo ra những bức tranh đạt hiệu quả cao nhất. Sự ngẫu hứng cùng với khả năng nắm vững kỹ thuật sẽ tạo nên những tác phẩm tinh tế đến bất ngờ” - họa sĩ Nguyễn Thu Thủy giải thích thêm.
Chủ đề chính cho trại sáng tác đồ họa độc bản năm nay là tĩnh vật và phong cảnh. Đây là hai thể loại phổ thông nhưng không hẳn là sở trường sáng tác các nghệ sĩ tham gia. Tuy nhiên, có thể nói thành công của trại sáng tác là nhờ sự dẫn dắt kỹ thuật cũng như truyền cảm hứng của họa sĩ Hoàng Nghĩa Hiệp - nguyên Phó trưởng khoa phụ trách Khoa Đồ họa, Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Dường như cùng với ông, những mạch nguồn sáng tạo được tuôn chảy. 14 nghệ sĩ, 14 phong cách, 14 sự trải nghiệm vừa lạ vừa quen như được hội tụ, sẻ chia trong niềm xúc cảm mới. Tĩnh vật hay phong cảnh thông qua quá trình ấn và xử lý chất liệu của mỗi tác giả lại cho ra diện mạo mới. Đôi bức như tiệm cận ranh giới của nghệ thuật trừu tượng. Tất cả như tìm thấy khả năng bứt phá khác, thoát khỏi sự quen thuộc để sáng tạo.
45 tác phẩm của 14 tác giả được chọn ra từ 198 bản in trong vòng 12 ngày của trại sáng tác đồ họa in độc bản cho triển lãm “Cảm xúc tháng sáu” lần này có thể xem là kết quả thuyết phục. Triển lãm sẽ diễn ra trong 3 ngày từ 20 - 22.6 tới tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội. “Có thể nói đây là triển lãm phong phú cảm xúc, nhiều cách tiếp cận với nghệ thuật in độc bản, mang đến rất nhiều năng lượng cho người xem. Mỗi tác giả là một sự khám phá mới, rất riêng, rất độc bản. Khi dấn thân thêm vào hội họa, tôi tin rằng các nghệ sĩ sẽ có một tương lai mới cho cách tiếp cận nghệ thuật” - họa sĩ Hoàng Nghĩa Hiệp chia sẻ.
