Phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài
Ngành công nghiệp hỗ trợ là một nhánh quan trọng của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung, đóng vai trò như nguồn đầu vào cho chuỗi hoạt động sản xuất và thúc đẩy lưu thông hàng hoá trong nước. Trong nhiều năm qua, nhờ sự quan tâm, hỗ trợ về cả cơ chế chính sách cũng như việc đẩy mạnh đầu tư nhiều nguồn lực, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đã có những bước tiến nhất định, đóng vai trò quan trọng trong việc tham gia vào chuỗi cung ứng cũng như chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công thương Phạm Tuấn Anh cho hay, việc đánh giá tác động ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đến các ngành sản xuất và công nghệ của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước đã cho thấy rõ một trong những điểm yếu lớn nhất của kinh tế Việt Nam là nội lực của ngành sản xuất hạn chế, phụ thuộc lớn vào các chuỗi cung ứng từ nước ngoài.
Theo đánh giá của Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), ngành ô tô Việt Nam sẽ có tiềm năng tăng trưởng mạnh trong năm 2022, khi các hoạt động kinh tế- xã hội phục hồi sau dịch Covid-19, đặc biệt là chính sách giảm 50% phí trước bạ theo Nghị định số 103/2021/NĐ-CP.
Thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan, trong 5 tháng đầu năm 2022, trị giá nhập khẩu nhóm hàng linh kiện và phụ tùng ô tô đạt gần 2,3 tỉ đô la, tăng 6,3% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, riêng tháng 5.2022, các doanh nghiệp nhập khẩu linh kiện và phụ tùng ô tô các loại tăng 11,3% so với tháng trước đó với tổng giá trị lên đến gần 540 triệu đô la Mỹ. Bên cạnh đó, theo số liệu thống kê mới nhất của Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cũng cho thấy, trong tháng 5.2022, tháng cuối cùng ưu đãi 50% thuế trước bạ, doanh số bán hàng của xe lắp ráp trong nước chỉ tăng 1% so với tháng trước. Toàn thị trường tiêu thụ 43.816 xe ôtô trong tháng 5, trong đó xe lắp ráp trong nước đạt 25.580 xe, tăng 1%, còn xe nhập khẩu tăng 7% so với tháng trước.
Có thể thấy, xu hướng nhập khẩu linh kiện và phụ tùng ô tô của Việt Nam tiếp tục chiều hướng tăng lên. Bởi lẽ, các phụ tùng linh kiện ô tô hiện đang sản xuất tại Việt Nam chủ yếu là các phụ tùng thâm dụng lao động, công nghệ giản đơn, như ghế ngồi, kính, săm lốp, bánh xe… Năng lực tổ chức quản lý sản xuất và công nghệ kỹ thuật của phần lớn các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam còn nhiều hạn chế. Đáng chú ý, khoảng cách giữa yêu cầu của các tập đoàn đa quốc gia và năng lực đáp ứng của các doanh nghiệp sản xuất nội địa còn khá lớn.
Nâng tầm năng lực sản xuất, xuất khẩu
Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công thương Phạm Tuấn Anh cho biết Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ. Trong đó, đặt mục tiêu năm 2025, doanh nghiệp Việt Nam có khả năng sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ có tính cạnh tranh cao, đáp ứng được 45% nhu cầu thiết yếu cho sản xuất, tiêu dùng nội địa, chiếm 11% giá trị sản xuất toàn ngành công nghiệp.
Hiện có khoảng 1.000 doanh nghiệp đủ năng lực cung ứng trực tiếp cho các doanh nghiệp lắp ráp và tập đoàn đa quốc gia trên lãnh thổ Việt Nam, trong đó doanh nghiệp trong nước chiếm khoảng 30%, tỷ lệ nội địa hoá trong nhiều ngành còn ở mức thấp. Để các doanh nghiệp này trở thành nhà cung ứng sản xuất và cung ứng linh kiện, thiết bị gốc không phải là điều đơn giản. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp trong nước phải nâng tầm năng lực sản xuất thông qua việc xây dựng năng lực và sự sẵn sàng của các doanh nghiệp về tư duy, công nghệ, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng…
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao năng lực sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước, thời gian qua, Cục Công nghiệp đã phối hợp với các tập đoàn đa quốc gia triển khai nhiều chương trình đào tạo, tư vấn đổi mới công nghệ sản xuất, giúp các doanh nghiệp cải thiện năng suất, đủ năng lực tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu. Đặc biệt, phải kể đến chương trình hợp tác giữa Cục Công nghiệp và Công ty Ô tô Toyota Việt Nam thông qua việc ký kết Biên bản ghi nhớ qua các năm về việc hợp tác hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ.
Bên cạnh đó, để nâng cao năng lực xuất khẩu linh kiện ôtô cũng như tận dụng ưu đãi thuế quan từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA), giới chuyên gia cũng cho rằng, cần có các chính sách ưu đãi, hỗ trợ cụ thể để triển khai các chương trình kết nối kinh doanh nhằm tăng cường liên kết, liên doanh giữa doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ôtô trong nước với các doanh nghiệp lớn trên thế giới để tạo dựng thị trường, thu hút đầu tư các nhà sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh và các nhà cung cấp cụm linh kiện, linh kiện lớn trên thế giới. Đồng thời, cần xây dựng các gói tín dụng ưu đãi cho phát triển ngành.
