Chiều 29.10, Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ và các tỉnh Điện Biên, Vĩnh Long, Kon Tum (Tổ 8) thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia (dự thảo 1 luật sửa 7 luật).
Làm rõ “trường hợp thật sự cần thiết”
Phát biểu tại phiên họp, ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) cho rằng, đầu tư công là một trong những động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế. Do đó, cần thiết phải sửa đổi Luật Đầu tư công để hoàn thiện các cơ chế, chính sách liên quan nhằm tối ưu hóa, tăng cường hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.
Góp ý các nội dung cụ thể, đại biểu Đào Chí Nghĩa dẫn khoản 1, Điều 5 dự thảo Luật quy định: “Trường hợp thật sự cần thiết tách riêng việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, đối với dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội xem xét, quyết định; đối với dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C do cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án xem xét, quyết định theo thẩm quyền…”.
“Tôi đề nghị cơ quan soạn thảo, bổ sung làm rõ nội dung “trường hợp thật sự cần thiết” là những trường hợp nào để các địa phương thống nhất trong triển khai Luật”, đại biểu Đào Chí Nghĩa đề xuất.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đưa điểm a và điểm b khoản 1, Điều 6 về “dự án có cấu phần” và “dự án không có cấu phần” về “Điều 4. Giải thích từ ngữ” để nhất quán trong dự thảo Luật.
Đồng thời, bổ sung lĩnh vực “đối ngoại” vào danh mục ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công tại khoản 1, Điều 7 để bảo đảm tính bao quát và thống nhất với quy định tại khoản 17 Điều 4 của dự thảo Luật về các dự án đầu tư khẩn cấp.
Đáng chú ý, tại dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), Chính phủ đề xuất điều chỉnh về tiêu chí mức vốn để xác định dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A, B, C. Trong đó, tiêu chí vốn để xác định dự án quan trọng quốc gia tăng 3 lần; tiêu chí vốn đối với các dự án nhóm A, B, C tăng 2 lần so với quy định hiện hành.
Theo đại biểu Đào Chí Nghĩa, cơ quan soạn thảo nên cân nhắc điều chỉnh mức vốn dự án quan trọng quốc gia cũng tăng khoảng 2 lần so với quy định hiện hành để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các nhóm dự án.
Không giao Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định đầu tư dự án thực hiện trên địa bàn từ 2 đơn vị hành chính cấp huyện trở lên
Về trình tự, thủ tục quyết định chủ trương đầu tư dự án, dự thảo Luật quy định: Trường hợp dự án thực hiện địa bàn từ 2 đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên do UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản, các UBND cấp tỉnh liên quan có trách nhiệm thống nhất phương án giao 1 UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện dự án, báo cáo HĐND cấp tỉnh thông qua chủ trương giao 1 UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản thực hiện (khoản 2, Điều 30).
“Tôi đề nghị làm rõ nội dung “báo cáo HĐND cấp tỉnh thông qua chủ trương giao 1 UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản thực hiện”. Bởi, nội dung này có thể hiểu rằng HĐND tỉnh A thông qua chủ trương giao UBND tỉnh B là cơ quan chủ quản thực hiện dự án - như vậy là chưa phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương”, đại biểu Đào Chí Nghĩa nêu rõ.
Đồng thời, đại biểu đề nghị không giao thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định đầu tư dự án thực hiện trên địa bàn từ 2 đơn vị hành chính cấp huyện trở lên do UBND cấp huyện là cơ quan chủ quản.
Bởi trong thực tiễn, việc quyết định đầu tư các dự án trên địa bàn từ 2 đơn vị hành chính cấp huyện trong cùng một đơn vị hành chính cấp tỉnh thời gian vừa qua hầu như rất thuận lợi, chưa phát sinh khó khăn, vướng mắc. Điều này khác với các dự án đặc thù được Trung ương giao cho UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản.
Bên cạnh đó, nếu quy định như dự thảo Luật thì khi tổ chức thực hiện sẽ phát sinh nhiều vấn đề mà Chủ tịch UBND cấp huyện được giao quyết định đầu tư dự án rất khó giải quyết hiệu quả các vấn đề có liên quan như: công tác bảo đảm an ninh, trật tự, giải quyết an sinh xã hội, hỗ trợ, chuyển đổi nghề… cho người bị ảnh hưởng bởi dự án.
Góp ý với dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, phạm vi sửa đổi Luật Đầu tư công lần này tương đối lớn, trong đó, luật hóa một số cơ chế chính sách đặc thù đang thực hiện ở các địa phương như Đà Nẵng, Nghệ An, Khánh Hòa. Tuy nhiên, hiện nay, Chính phủ chưa đánh giá tác động mà mới chỉ có đánh giá sơ bộ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc thực hiện các chính sách này.
“Trong khi đó, để luật hóa một chính sách cần đánh giá tác động hết sức kỹ lưỡng. Vì vậy, Chính phủ cần bổ sung đánh giá đầy đủ tác động và nên xem xét thông qua dự thảo Luật này theo quy trình 2 Kỳ họp”, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị.
Đề xuất của đại biểu Tô Văn Tám nhận được sự đồng tình của ĐBQH Trương Thị Ngọc Ánh (Cần Thơ).
Từ thực tiễn điều hành, ĐBQH Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) quan tâm đến Điều 64 của dự thảo Luật quy định việc lập, thẩm định, phê duyệt, giao kế hoạch vốn trung hạn và hằng năm vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư.
“Theo quy định hiện hành, đơn vị sự nghiệp công lập làm gì (đầu tư, sửa chữa nhỏ - PV) từ 1 tỷ đồng trở lên đều phải xin Bộ phê duyệt. Cái này rất vất vả, kẹt dữ lắm luôn. Nếu quy định như Điều 64, theo đó, các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp dành để đầu tư phải lập kế hoạch đầu tư trung hạn và hàng năm trình Bộ, cơ quan trung ương, UBND các cấp trực tiếp quản lý thì sẽ khó cho các đơn vị và mất nhiều thời gian”.
Chỉ rõ thực tế nêu trên, đại biểu Nguyễn Thanh Phương đề nghị, dự thảo Luật nên quy định dự án bao nhiêu tỷ đồng trở lên mới trình cấp trên phê duyệt. Ví dụ, tiêu chí dự án nhóm C của ngành giáo dục là 90 tỷ đồng thì dưới mức này không cần trình cấp trên phê duyệt.
Thông tin thêm với các đại biểu, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh (ĐBQH TP. Cần Thơ), cho biết, giai đoạn 2011 - 2016, "cả nước có khoảng 23 nghìn dự án dù tổng tiền đầu tư công lúc đó rất ít, không nhiều như bây giờ".
“Không có hành lang pháp lý chặt chẽ thì cấp nào cũng quyết định chủ trương đầu tư được, song nguồn lực không bảo đảm nên công trình, dự án dở dang. Có tỉnh nhỏ nhỏ có tới nghìn dự án con con, mỗi năm bố trí vài chục triệu, vài trăm triệu đồng, dự án kéo dài cả chục năm, dẫn đến đầu tư công rất kém hiệu quả”, Chủ nhiệm UB Lê Quang Mạnh cho biết.
Vì thế, Luật Đầu tư công năm 2019 ra đời nhằm mục tiêu cao nhất lúc bấy giờ là kiểm soát chặt chẽ việc quyết định các dự án đầu tư, làm sao tập trung, chống dàn trải, có trọng điểm. Sau đó, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2021 chỉ còn 11 nghìn dự án và nhiệm kỳ này chỉ còn 5.000 dự án trên phạm vi cả nước nhưng tổng vốn đầu tư công cao hơn rất nhiều so với trước. Điều này cho thấy hiệu quả, sự tập trung và kết quả đạt được của Luật Đầu tư công là rất đáng kể.
Giai đoạn hiện nay, vấn đề nổi lên lớn nhất của đầu tư công là giải ngân chậm. Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy giải ngân đầu tư công và đáp ứng sự linh hoạt trong cuộc sống, Chính phủ trình dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) với nhiều nội dung quan trọng, bao gồm 5 nhóm vấn đề lớn, nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư; thúc đẩy thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài; đơn giản hóa trình tự, thủ tục và bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Về ý kiến của đại biểu Nguyễn Thanh Phương, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Mạnh cho biết, Chính phủ vừa ban hành Nghị định 138/2024/NĐ-CP ngày 24.10.2024 quy định việc lập dự toán, quản lý sử dụng chi thường xuyên ngân sách nhà nước để mua sắm tài sản, trang thiết bị; cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng, tối đa không quá 15 tỷ đồng/nhiệm vụ.
