Xây dựng TP Cần Thơ thành trung tâm phát triển của đồng bằng sông Cửu Long
Trình bày dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho biết, việc xây dựng Nghị quyết này là cần thiết, bởi đây là đô thị loại I trực thuộc Trung ương có vị trí trung tâm Vùng đồng bằng sông Cửu Long, mang những đặc trưng cơ bản của một trung tâm đa chức năng, có sức lan tỏa về kinh tế, văn hóa, xã hội.
Ảnh: Lâm Hiển
Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 5.8.2020 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã đề ra mục tiêu phát triển Thành phố đến năm 2030 là “thành phố sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc văn hóa sông nước đồng bằng sông Cửu Long; là trung tâm của vùng về dịch vụ thương mại, du lịch, logistics, công nghiệp chế biến, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, giáo dục đào tạo, y tế chuyên sâu, khoa học công nghệ, văn hoá, thể thao; là đô thị hạt nhân vùng đồng bằng sông Cửu Long…”.
Theo dự thảo Nghị quyết, về quản lý tài chính – ngân sách nhà nước, đối với mức dư nợ vay, thành phố được vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước, các tổ chức khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho Thành phố vay lại với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 60% số thu ngân sách Thành phố được hưởng theo phân cấp. Tổng mức vay và bội chi ngân sách Thành phố hằng năm do Quốc hội quyết định theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Đối với việc nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm luồng hàng hải Định An - Sông Hậu, dự án xã hội hóa nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm luồng hàng hải Định An - Sông Hậu là đối tượng được áp dụng các chính sách ưu đãi đầu tư đặc biệt theo quy định tại Điều 20 Luật Đầu tư năm 2020; trình tự, thủ tục lựa chọn nhà đầu tư được thực hiện theo quy định của Chính phủ...
Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết do Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Nguyễn Phú Cường trình bày. Theo đó, đa số ý kiến cho rằng, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội để thực hiện thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Cần Thơ là đủ cơ sở chính trị, căn cứ thực tiễn, nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển TP Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; tạo cơ chế thu hút đầu tư, nâng cao đời sống nhân dân, xây dựng TP Cần Thơ thành trung tâm phát triển của vùng, mang bản sắc sông nước đồng bằng sông Cửu Long.
Về phạm vi chính sách trong dự thảo Nghị quyết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, các cơ chế, chính sách đặc thù được Chính phủ trình đã bảo đảm tính tương đồng với các thành phố được áp dụng cơ chế đặc thù và phù hợp với Nghị quyết 59, tuy nhiên chưa có bước đột phá; một số chính sách mới đề xuất còn có điểm chưa rõ căn cứ, chưa cụ thể, cần sớm hoàn thiện để bảo đảm tính thuyết phục khi trình Quốc hội thông qua.
Ảnh: Lâm Hiển
Về Dự án nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm luồng hàng hải Định An - Sông Hậu, dự thảo Nghị quyết quy định: “Dự án xã hội hóa nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm luồng hàng hải Định An - Sông Hậu là đối tượng được áp dụng các chính sách ưu đãi đầu tư đặc biệt theo quy định tại Điều 20 Luật Đầu tư. Thường trực Ủy ban cho rằng, để thể chế hóa Nghị quyết 59 của Bộ chính trị; góp phần phát triển Thành phố trên cơ sở khai thác lợi thế, khắc phục những khó khăn đặc thù của Cần Thơ và đồng bằng Sông Cửu Long thì việc cho phép áp dụng ưu đãi đầu tư đối với Dự án này là cần thiết, có ý nghĩa quan trọng trong xã hội hóa nguồn lực, khai thác hiệu quả tiềm năng vận tải thủy nội địa, tạo thuận lợi cho tiêu thụ sản phẩm chủ lực vùng ĐBSCL, giảm chi phí logistic.
Tuy nhiên, để bảo đảm đủ căn cứ để xem xét, quyết định; đúng về mặt thẩm quyền; tạo cơ sở đầy đủ cho việc thực hiện, Ủy ban đề nghị Chính phủ, một là báo cáo cụ thể về quy mô, tính chất, thời hạn hoạt động, kết quả dự kiến cụ thể của Dự án; những đặc thù và tính hợp lý để Chính phủ đề xuất đưa Dự án vào diện áp dụng thí điểm, làm rõ phạm vi có thể nhân rộng sau thí điểm. Hai là cụ thể hóa toàn bộ chính sách ưu đãi thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào dự thảo Nghị quyết để bảo đảm đúng thẩm quyền, công khai, minh bạch. Ba là, làm rõ tính kết nối của địa bàn thực hiện dự án là Cần Thơ với các địa bàn có sông Hậu đi qua để phát huy tối đa hiệu quả, bảo đảm tính hợp lý. Bốn là, đánh giá kỹ tác động môi trường, có giải pháp khắc phục tác động tiêu cực, tránh tình trạng sạt lở, ảnh hưởng đến đời sống người dân như đã xảy ra đối với một số dự án trước đây.
Có ý kiến cho rằng, đây là Nghị quyết thí điểm đối với các cơ chế có tính chất ổn định để sau khi tổng kết có thể áp dụng lâu dài. Còn ưu đãi đối với một dự án cụ thể là chính sách mang tính thời điểm, áp dụng theo đời dự án. Do vậy, việc đưa nội dung về Dự án vào Nghị quyết này cần được cân nhắc. Việc áp dụng ưu đãi đặc biệt cho các dự án xã hội hóa như trên có thể sẽ ảnh hưởng đến mặt bằng chính sách, tạo tiền lệ cho các trường hợp nạo vét luồng hàng hải tương tự khác.
Đánh giá đầy đủ tác động khi nạo vét dự án luồng hàng hải Định An – sông Hậu
Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất hồ sơ dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Quốc hội tại Kỳ họp bất thường theo trình tự, thủ tục rút gọn, đồng thời thống nhất đề nghị Quốc hội cho phép thành phố Cần Thơ được thí điểm áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù.
Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, cần hoàn thiện một số nội dung trước khi trình Quốc hội. Cụ thể là: hoàn thiện 6 nhóm chính sách về các quy định về áp dụng pháp luật, về hiệu lực thi hành Nghị quyết theo đúng cái kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Thông báo số 558, lưu ý việc sử dụng nguồn cải cách tiền lương, thu nhập tăng thêm chỉ được thực hiện khi thành phố Cần Thơ tự cân đối được ngân sách.
Đối với việc thành lập Trung tâm liên kết chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định các chính sách ưu đãi cho Trung tâm như Chính phủ trình. Đề nghị, bổ sung vào dự thảo Nghị quyết quy định nhằm bảo đảm việc thành lập trung tâm phù hợp với các quy hoạch và các quy định pháp luật có liên quan; đồng thời, quy định cụ thể việc áp dụng các chính sách ưu đãi cho trung tâm khi hết thời hạn 5 năm thực hiện thí điểm.
Về nạo vét luồng hàng hải Định An – sông Hậu đến các cảng của Cần Thơ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý chủ trương áp dụng một số cơ chế, chính sách ưu đãi như Chính phủ trình; đề nghị Chính phủ lưu ý đánh giá về hiệu quả kinh tế - xã hội gắn với quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long; đánh giá tính khả thi chính sách và đánh giá đầy đủ tác động khi tiến hành nạo vét dự án, nhất là tác động đến môi trường, trách nhiệm của Bộ Giao thông và Vận tải, và các địa phương khác có liên quan; thời hạn ưu tiên thống nhất là 5 năm.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện hồ sơ dự thảo nghị quyết gửi Quốc hội và cơ quan thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách thẩm tra chính thức trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp bất thường tới đây của Quốc hội Khóa XV.
