Kiểm toán Nhà nước vừa trình Quốc hộibáo cáo Tổng hợp kết quả kiểm toán tổ chức thực hiện Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội.
Cơ quan này cho biết, riêng về chính sách tài khóa hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động có quan hệ lao động, đang ở thuê, ở trọ, làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực kinh tế trọng điểm, tính đến 31.8.2023, nguồn kinh phí đã bố trí để thực hiện là 4.728,99 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 4.568,97 tỷ đồng, còn lại là ngân sách địa phương.
Tổng kinh phí đã sử dụng đề nghị quyết toán là 3.761,08 tỷ đồng, bằng 56,9% nguồn lực thực hiện chính sách (6.600 tỷ đồng); tổng số người lao động được hỗ trợ là 2.981.196 người, trong đó một số địa phương thực hiện thấp hơn so với nguồn dự kiến, còn dư lớn (TP.Hồ Chí Minh 810,8 tỷ đồng; Bình Dương 408,15 tỷ đồng; Đồng Nai 277,8 tỷ đồng, Long An 196,15 tỷ đồng; Hà Nội 160,19 tỷ đồng...).
Qua kiểm toán cho thấy, công tác tham mưu ban hành văn bản thực hiện chính sách còn chưa kịp thời, đầy đủ, phù hợp dẫn đến vướng mắc, lúng túng và khó khăn trong quá trình thực hiện ảnh hưởng đến tiến độ.
Cụ thể, công tác tham mưu của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho Chính phủ trong việc xây dựng, ban hành Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg ngày 28.3.2022quy định về việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động chậm tiến độ gần một tháng theo quy định tại Nghị quyết số 11/NQ-CP.
Mặc dù Bộ đã có quyết định công bố thủ tục hành chính về việc thực hiện Chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động và một số văn bản chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương triển khai, tuy nhiên quy định còn chưa chi tiết, thiếu cụ thể.
Chẳng hạn, đối với công tác xác định đối tượng, điều kiện, mức hỗ trợ, phương thức chi trả, thiếu hướng dẫn chi tiết việc xác định 02 đối tượng (đang làm việc và quay lại thị trường lao động) khi xác định, đề xuất mức hỗ trợ; hoặc thiếu hướng dẫn chi tiết việc xác định người sử dụng lao động thuộc loại hình doanh nghiệp nào (như tại TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ khi xác định người sử dụng lao động là văn phòng công chứng, ngân hàng, công ty luật, công ty chứng khoán, văn phòng công chứng tư, trường mẫu giáo tư thục…).
Bên cạnh đó, việc quy định thời gian tiếp nhận hồ sơ chậm nhất đến hết ngày 15.8.2022 phải hoàn thành và thực hiện chi hỗ trợ từng tháng cũng gây áp lực cho doanh nghiệp và địa phương. Hầu hết người sử dụng lao động muốn thực hiện chính sách một lần nên dồn việc nộp hồ sơ đề nghị vào cuối tháng 7, đầu tháng 8.2022, dẫn đến hồ sơ dồn nhiều vào thời gian này, gây khó khăn cho việc tiếp nhận, giải quyết của địa phương.
Phương án dự kiến số liệu về đối tượng lao động được hỗ trợ tiền thuê nhà (kèm Công văn số 919/LĐTBXH-VL ngày 27.3.2022 của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) chưa phù hợp, thiếu tin cậy, chưa có các số liệu về số lượng doanh nghiệp, lao động trong khu chế xuất, khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm chi tiết theo từng địa phương...
Về phía các địa phương, một số nơi chưa thực sự quan tâm đến chính sách hỗ trợ cho người lao động như thực hiện công tác tuyên truyền chậm (tỉnh Bình Phước 24.5.2022; tỉnh Tuyên Quang 6.9.2022...). Nhiều tỉnh chậm xây dựng kế hoạch (Ninh Thuận, Bắc Kạn, Thừa Thiên Huế chậm 15 ngày; Đồng Tháp, Quảng Bình, Vĩnh Long, Tuyên Quang, Quảng Ngãi chậm 30 ngày; riêng các tỉnh Hậu Giang, Bình Dương, TP Hải Phòng chậm 60 ngày.
Nhiều tỉnh chậm triển khai thực hiện chính sách (Hà Tĩnh, Hà Giang, Đắc Nông, Kiên Giang, An Giang, Thái Bình, Bình Thuận, Hà Nam, Lạng Sơn, Phú Yên; Phú Thọ, Kon Tum, Hưng Yên, Khánh Hòa, Sóc Trăng, Vũng Tàu, Hậu Giang...).
Tại Hà Nội, chỉ có 6/30 quận, huyện báo cáo chính thức bằng văn bản về dự trù đối tượng và nhu cầu kinh phí, các đơn vị còn lại không có báo cáo; công tác tổng hợp, xác định nhu cầu, đề xuất kinh phí thực hiện chính sách có sự chênh lệch lớn so với số đề xuất thực tế (đề xuất kinh phí là 400,34 tỷ đồng; số đề nghị quyết toán là 224,91 tỷ đồng, chênh lệch 175,43 tỷ đồng).
Việc xác nhận đối tượng lao động được hưởng chính sách còn chậm (theo báo cáo của UBND TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Đồng Nai, còn 10.474 lao động với số tiền hỗ trợ 13,38 tỷ đồng, dẫn đến Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội không đề xuất Chính phủ giải quyết hỗ trợ do đã quá thời hạn (quá ngày 15.8.2022 theoQuyết định số 08/2022/QĐ-TTg)...
Từ kết quả kiểm toán trên, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đề xuất phương án sử dụng đối với kinh phí thực hiện hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động còn dư khoảng 2.838,4 tỷ đồng theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước nhằm phát huy hiệu quả.
Cùng với đó, Bộ cần phối hợp với UBND cấp tỉnh tiếp tục kiểm tra, rà soát, xác định rõ trách nhiệm và báo cáo Chính phủ có hướng giải quyết đối với các trường hợp người lao động đã đáp ứng đủ điều kiện hỗ trợ song chưa được hỗ trợ (các trường hợp đã tiếp nhận hồ sơ nhưng chưa giải quyết, các trường hợp chưa hỗ trợ do các nguyên nhân khách quan...).
