Niềm tin sẽ lung lay nghiêm trọng
Phát biểu tại Sở Giao dịch Chứng khoán New York, bà Warren nói: “Nếu Tổng thống Mỹ có thể sa thải Chủ tịch Powell, thị trường ở Mỹ sẽ sụp đổ”. Bà Warren cho rằng, cơ sở nâng đỡ thị trường chứng khoán và cả nền kinh tế toàn cầu chính là niềm tin rằng các tổ chức lớn vận hành độc lập với chính trị. Nếu các đòn bẩy kinh tế then chốt phụ thuộc vào cá nhân một vị tổng thống, thì nước Mỹ sẽ chẳng khác gì “chế độ độc tài”, bà lưu ý.
Cảnh báo trên được đưa ra chỉ vài giờ sau khi ông Trump đăng trên mạng xã hội rằng cần phải sa thải ông Powell ngay lập tức. Ông Trump nhiều lần công khai nhắm vào ông Powell, liên tục hối thúc Ngân hàng trung ương Mỹ hạ lãi suất, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh.
Trong bài đăng trên Truth Social sáng 17.4, ông Trump đã bảo vệ các kế hoạch thuế quan toàn diện của mình và chỉ trích ông Powell là “luôn luôn quá chậm và sai lầm”. Ông Trump viết rằng, ông Powell lẽ ra nên giảm lãi suất từ lâu rồi, nhưng chắc chắn nên giảm lãi suất ngay bây giờ. Ông kết luận, cần phải sa thải ông Powell ngay.
Mặc dù sau đó, một quan chức cấp cao Nhà Trắng giải thích rằng, không nên hiểu tuyên bố công kích của Tổng thống Trump là lời đe dọa sa thải ông Powell, đồng thời khẳng định, không có kế hoạch nào nhằm kết thúc sớm nhiệm kỳ của ông, nhưng tuyên bố này cũng khiến thị trường rối loạn.
Theo kênh CNN, thị trường chứng khoán Mỹ mở cửa với diễn biến trái chiều. Chỉ số Dow Jones trong phiên mở ngày 17.4 giảm 500 điểm, tương đương 1,26%, chủ yếu do cổ phiếu UnitedHealth Group giảm mạnh tới 18% sau khi tập đoàn này cắt giảm dự báo lợi nhuận cho năm nay. Ngược lại, chỉ số S&P 500 tăng 0,4%, trong khi Nasdaq Composite - chỉ số tập trung vào nhóm cổ phiếu công nghệ - tăng 0,5%.
Động thái bán tháo trên thị trường bắt đầu sau khi ông Trump đăng bài trên mạng xã hội, chỉ trích ông Powell và gọi báo cáo mới nhất của Chủ tịch FED là “mớ hỗn độn”. Một ngày trước đó, tại sự kiện do Câu lạc bộ Kinh tế Chicago tổ chức, ông Powell đã cảnh báo rằng các chính sách thuế quan mà chính quyền Trump đề xuất có thể tạo ra áp lực lạm phát, làm giảm tốc độ tăng trưởng và khiến triển vọng điều hành chính sách tiền tệ của FED trở nên khó khăn hơn.
Thế tiến thoái lưỡng nan của FED
FED đã nâng lãi suất trong nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, nhằm kiềm chế lạm phát bùng phát do đại dịch Covid-19 gây ra và bắt đầu giảm dần lãi suất từ năm 2024.
Tuy nhiên, FED cho biết, họ không vội vàng tiếp tục cắt giảm, viện dẫn tình trạng bất định do chính sách thuế quan thay đổi liên tục của ông Trump gây ra. Ngày 16.4, trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế Chicago, ông Powell thừa nhận FED đang trong tình thế tiến thoái lưỡng nan giữa việc kiểm soát lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Với sự bất định gia tăng về tác động của thuế quan, ông cho biết dù dự đoán lạm phát sẽ cao hơn và tăng trưởng chậm lại nhưng vẫn chưa rõ FED sẽ cần tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực nào.
Cũng theo ông Powell, Quốc hội Mỹ giao cho FED hai nhiệm vụ là đạt được mức việc làm tối đa và duy trì giá cả ổn định. Nếu cả lạm phát và thất nghiệp cùng tăng, đó sẽ là một kịch bản "đầy thách thức" vì FED về cơ bản sẽ phải lựa chọn giữa việc giữ lãi suất ở mức cao để chống lạm phát hoặc hạ lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng và tuyển dụng.
Theo hãng tin AP, sự biến động mạnh trên thị trường tài chính kể từ khi Tổng thống Donald Trump công bố thuế đối ứng ngày 2.4 đã dẫn đến suy đoán liệu FED có sớm cắt giảm lãi suất hoặc thực hiện các bước đi khác để trấn an nhà đầu tư hay không.
Hầu hết báo cáo gần đây đều cho thấy nền kinh tế Mỹ vẫn vững vàng. Tuy nhiên, các chỉ số về niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp đã giảm mạnh, khiến các nhà kinh tế lo ngại chi tiêu và đầu tư kinh doanh có thể suy yếu.
Ông Powell cũng chia sẻ nỗi lo này khi cho rằng các động thái thuế quan vừa qua và sự không chắc chắn về các bước đi tiếp theo của chính quyền ông Donald Trump khiến doanh nghiệp trở nên thận trọng hơn về chi tiêu.
Tổng thống có thể sa thải Chủ tịch FED không?
Ông Powell lần đầu được ông Trump bổ nhiệm làm Chủ tịch FED vào năm 2018 và sau đó được Tổng thống Joe Biden tái bổ nhiệm vào năm 2021. Nhiệm kỳ hiện tại của ông sẽ kết thúc vào tháng 5.2026. Trước đây, ông Powell từng tuyên bố, tổng thống không có quyền sa thải ông.
Việc bãi nhiệm hoặc sa thải Chủ tịch FED không hề đơn giản, ngay cả đối với ông Trump, hay bất kỳ tổng thống Mỹ nào khác, bởi vấp phải những rào cản pháp lý nghiêm ngặt. Điều này chỉ có thể thực hiện nếu có lý do chính đáng.
Tòa án Tối cao có thể sẽ là cơ quan đưa ra phán quyết cuối cùng về việc đâu là căn cứ đủ để cấu thành một vụ bãi nhiệm hợp pháp đối với một Chủ tịch FED. Nếu diễn ra cuộc chiến pháp lý về vấn đề này thì cuộc chiến đó có thể kéo dài, nên nhiều khả năng ông Powell vẫn sẽ tiếp tục tại nhiệm cho đến hết nhiệm kỳ.
