Đó là bởi 9 tháng năm 2022, tốc độ giải ngân vốn đầu tư công mới đạt 46,7%, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2021. Là chưa có nhiều chuyển biến tích cực; còn nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc, chưa phát huy tốt vai trò động lực quan trọng của đầu tư công, nhất là trong quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và hoàn thành các mục tiêu kế hoạch năm 2022 đã đề ra - Thủ tướng nhấn mạnh.
Năm 2022, tổng vốn đầu tư công là khoảng 580.000 tỷ đồng. Các bộ, ngành, địa phương đã giao vốn chi tiết cho các dự án đủ điều kiện 505.000 tỷ đồng; ước giải ngân đến cuối tháng 9 đạt trên 253.000 tỷ đồng, tăng hơn 34.000 tỷ đồng so với cùng kỳ. Nhiều dự án quan trọng quốc gia đang được triển khai đúng tiến độ, tỷ lệ giải ngân tốt; có 4 dự án thành phần dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 đạt kế hoạch đề ra...
Tuy nhiên, việc triển khai kế hoạch đầu tư công năm 2022 vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Đó là giải ngân đầu tư công dù tăng về số liệu tuyệt đối nhưng về tỷ lệ mới đạt 46,7% kế hoạch Thủ tướng giao, thấp hơn 0,7% cùng kỳ năm 2021. Còn có tới 16 bộ, cơ quan Trung ương, địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đầu tư công; 16 bộ, cơ quan Trung ương, địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt thấp dưới 20%.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này được chỉ ra gồm 3 nhóm với 25 tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Cụ thể, nhóm khó khăn thứ nhất là về thể chế, cơ chế, chính sách, cách làm.
Nhóm khó khăn thứ hai là công tác triển khai - đó là việc lập kế hoạch đầu tư chưa sát với khả năng thực hiện, còn tình trạng vốn chờ dự án, thủ tục, khảo sát, thiết kế dự án chưa tốt dẫn tới nhiều dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư nhưng vẫn chưa đủ điều kiện giải ngân. Bên cạnh đó, công tác tổ chức thực hiện tại các bộ, ngành, địa phương còn nhiều bất cập; các cấp, các ngành chưa thực sự vào cuộc; vai trò, trách nhiệm người đứng đầu chưa được đề cao, chưa rõ nét...
Nhóm khó khăn cuối mang tính đặc thù của năm 2022, đó là dù đây là năm thứ hai triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn nhưng thực chất là năm đầu do kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 được Quốc hội thông qua tháng 7.2021 trong lúc giá nguyên vật liệu, xăng dầu tăng cao, khan hiếm nguồn cung nguyên liệu đất cát để san lấp mặt bằng.
Những khó khăn, tồn tại, vướng mắc dẫn đến giải ngân vốn đầu tư công chậm gồm cả nguyên nhân chủ quan, khách quan và đã được chỉ rõ. Đó là trách nhiệm của các chủ đầu tư; là do một số bộ, cơ quan, địa phương chưa thật sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, chưa kịp thời ban hành các giải pháp đẩy nhanh tiến độ thi công. Điều này có thể dẫn chứng qua việc dù có cùng một cơ chế, chính sách nhưng có bộ, địa phương giải ngân tốt, có bộ, địa phương giải ngân rất thấp...
Bởi vậy, như yêu cầu của Thủ tướng là các bộ, ngành, địa phương phải đặc biệt ưu tiên cho nhiệm vụ giải ngân. Phải nêu cao trách nhiệm người đứng đầu, động viên nhau cùng làm, nêu gương cho cấp dưới, với tinh thần làm ngày làm đêm, làm hết việc chứ không hết giờ, tất cả vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì Nhân dân phục vụ. Đã cố gắng thì cố gắng hơn nữa trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức, tình hình không bình thường thì làm việc cũng phải khác bình thường.
