Tăng trưởng kinh tế thấp nhất kể từ đại dịch
Dữ liệu công bố hôm 19.2 cho thấy, nền kinh tế Israel đã suy giảm gần 1/5 trong quý IV năm 2023 do cuộc chiến với nhóm khủng bố Hamas ở Gaza đã gây thiệt hại nặng nề cho chi tiêu, thương mại và đầu tư của người tiêu dùng.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Israel, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này ghi nhận mức giảm 19,4% trong quý IV năm 2023 so với quý III cùng năm.
Cụ thể, trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 12.2023, tiêu dùng tư nhân tại Israel giảm 26,9%, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ giảm 42,4%, xuất khẩu giảm 18,3%, và đầu tư vào tài sản cố định giảm 67,8%. Trong khi đó, chi tiêu chính phủ tăng 88,1% do chi phí xung đột.
Theo số liệu sơ bộ do Cục Thống kê Trung ương Israel công bố, (GDP) của nước này ghi nhận mức giảm 19,4% trong quý IV năm 2023 so với quý III cùng năm.
Sự sụt giảm này đánh dấu mức sụt giảm sâu nhất kể từ quý đầu năm 2020, khi nền kinh tế sụt giảm gần 30% do các lệnh phong tỏa liên quan đến đại dịch Covid-19, vốn ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng và khiến nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa.
Lần này, chiến tranh đã tàn phá nền kinh tế. Sau cuộc tấn công dữ dội do Hamas lãnh đạo vào ngày 7.10, khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng, Israel đã kêu gọi hàng trăm nghìn quân dự bị tham gia chiến đấu và sơ tán những vùng đất rộng lớn ở biên giới Gaza và Lebanon, trong khi các doanh nghiệp phải đóng cửa và người dân sống trong sự nơm nớm lo sợ “những cơn mưa tên lửa” khi đất nước chuyển sang tình trạng chiến tranh. Các lĩnh vực dựa vào lực lượng lao động nước ngoài, như xây dựng và nông nghiệp, bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề.
Mặc dù đến nay một số lượng lớn quân nhân dự bị đã trở về nhà và hoạt động kinh tế đã bắt đầu phục hồi khi các vụ bắn tên lửa từ Gaza vào các thành phố của Israel đã giảm bớt, nhưng sự phục hồi dần dần đó chưa được phản ánh trong những con số thống kê mới nhất.
Yonie Fanning, chiến lược gia trưởng tại Mizrahi-Tefahot Bank, cho biết: “Nhìn một cách tổng quát, con số GDP hiện tại là ước tính ban đầu, dựa trên dữ liệu từ đầu quý, tức là dữ liệu từ tháng 10 đến tháng 11. Trên thực tế, mức độ hoạt động địa phương có thể đang trên đà phục hồi trong tháng 12, với việc các cuộc tấn công bằng tên lửa trên khắp đất nước đã giảm bớt”.
Ông Fanning nói thêm: “Chúng ta sẽ thấy điều này được phản ánh đáng kể trong bản cập nhật số liệu GDP địa phương vào tháng tới, khi có thêm dữ liệu”.
Sự sụt giảm hai con số xảy ra sau khi nền kinh tế tăng trưởng 2,7% trong quý III năm 2023. Phần lớn sự trượt dốc của GDP xuất phát từ việc tiêu dùng tư nhân giảm 26,9% trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 12, mức giảm mạnh 42,4%. trong nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ, xuất khẩu giảm 18,3% và đầu tư vào tài sản cố định giảm 67,8%, đặc biệt là xây dựng nhà ở. Trong khi đó, chi tiêu chính phủ tăng 88,1% do chi phí chiến tranh.
So với cùng kỳ năm trước, dữ liệu sơ bộ từ cục thống kê cho thấy nền kinh tế Israel tăng trưởng 2% vào năm 2023 sau khi tăng trưởng với tốc độ nhanh 6,5% vào năm 2022. Con số GDP hàng năm phù hợp với dự báo của Ngân hàng Trung ương Israel và cao hơn tốc độ tăng trưởng trung bình 1,7% của các nước OECD.
Tiêu dùng tư nhân giảm 0,7% vào năm 2023 sau khi tăng 7,4% vào năm 2022. Nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ giảm 6,9% vào năm 2023 sau khi tăng 12% vào năm 2022. Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ giảm 1,1% vào năm 2023 so với mức tăng của 8,6 vào năm trước.
Các cơ quan xếp hạng tín dụng đồng loạt hạ triển vọng
Suy thoái kinh tế do chiến tranh và dự kiến suy giảm tiêu dùng, nhu cầu và đầu tư tư nhân trong các lĩnh vực như xây dựng, đã khiến Bộ Tài chính, Ngân hàng Israel và các cơ quan xếp hạng tín dụng toàn cầu đồng loạt hạ triển vọng tăng trưởng của Israel trong năm 2023. Giao tranh ước tính gây thiệt hại cho nền kinh tế tới 255 tỷ Shekel.
OECD hạ dự báo GDP của Israel xuống 2,3% vào năm 2023 từ mức 2,9% dự kiến trước khi chiến tranh bùng nổ. Ngân hàng Israel đã cắt giảm triển vọng tăng trưởng vào tháng 11 và kỳ vọng nền kinh tế sẽ tăng trưởng lần lượt 2% vào năm 2023 và 2024. Trong tương lai, OECD dự báo nền kinh tế sẽ tăng trưởng với tốc độ 1,5% trong năm nay, so với 3,3% trước đó và mở rộng thêm 4,5% vào năm 2025.
Đầu tháng này, cơ quan xếp hạng Moody's của Mỹ đã hạ một bậc xếp hạng tín dụng của Israel từ A1 xuống A2 và thay đổi triển vọng thành "tiêu cực", trích dẫn tác động của cuộc chiến đang diễn ra với nhóm khủng bố Hamas ở Gaza đối với gánh nặng nợ nần của chính phủ. cũng như rủi ro tài chính và chính trị.
Tuy nhiên, cơ quan xếp hạng cũng khen ngợi rằng “cho đến nay nền kinh tế đã quản lý khá tốt hậu quả từ cuộc xung đột, với các chỉ số tần số cao cho thấy sự phục hồi nhanh chóng trong ba tháng qua”.
Chiến lược gia trưởng của Bank Hapoalim, Modi Shafrir, cho biết hoạt động kinh tế đã được cải thiện so với tình trạng tê liệt trong các tháng từ tháng 10 đến tháng 11, điều này có thể thấy qua dữ liệu về mua hàng bằng thẻ tín dụng, ngoại thương và nhu cầu nhân viên tăng lên trong tháng 1.2024.
“Khó khăn lớn nhất trong các hoạt động kinh tế chủ yếu là đến từ ngành xây dựng, vốn đã chậm lại do thiếu lao động Palestine, bên cạnh hoạt động kinh tế trầm lắng trong các lĩnh vực du lịch và nông nghiệp ở phía bắc đất nước và phía nam, những cộng đồng xung quanh Gaza”, Ngân hàng Hapoalim viết trong một ghi chú nghiên cứu.
Khi chiến tranh bùng nổ, các công nhân Palestine, lực lượng lao động phụ thuộc vào ngành xây dựng, đã biến mất chỉ sau một đêm, khi Israel ban hành lệnh cấm ngay lập tức đối với công nhân từ Gaza và hạn chế tiếp cận hầu hết những người từ Bờ Tây. Hàng nghìn công nhân nước ngoài từ Trung Quốc, Thái Lan, Philippines và các nước khác cũng đã về nước vì lo ngại vấn đề an ninh.
Trong bối cảnh chiến tranh đang diễn ra, khoảng 200.000 người Israel đã phải sơ tán khỏi nhà ở miền nam bị tàn phá và miền bắc bị đe dọa, đối mặt với nhiều tháng bất ổn kéo dài khi các kế hoạch tái thiết dần hình thành.
