Tăng tính tích cực, chủ động tham gia chất vấn của đại biểu
Dù luật không quy định, nhưng để công tác chuẩn bị phiên chất vấn và trả lời chất vấn được chủ động, chu đáo, chất lượng, trước mỗi kỳ họp khoảng 20 ngày, Thường trực HĐND tỉnh có công văn đề nghị đại biểu HĐND tỉnh gửi trước câu hỏi chất vấn để chuyển đến các ngành hữu quan nghiên cứu, trả lời. Có thể tự đại biểu đặt câu hỏi chất vấn hoặc thống nhất theo sự phân công của tổ đại biểu HĐND. Theo luật định, quyền chất vấn thuộc về từng cá nhân đại biểu HĐND, nhưng cách làm này vừa thể hiện tính thống nhất trong tổ đại biểu, vừa tạo ra những nhân tố mới, có tính luân phiên tham gia chất vấn. Mặt khác, nội dung chất vấn được cân nhắc, thảo luận chặt chẽ, tăng trách nhiệm của người chất vấn - vừa có trách nhiệm với cử tri, vừa có trách nhiệm với tập thể tổ đại biểu. Để tăng tính tích cực, chủ động của đại biểu, Thường trực HĐND tỉnh còn quy định việc tham gia chất vấn, truy vấn tại các kỳ họp là nội dung quan trọng, có trong thang điểm thi đua hàng năm về hoạt động HĐND. Từ cách làm này, nhiều đại biểu HĐND tỉnh đã tích cực tham gia chất vấn tại kỳ họp, số câu hỏi tại các kỳ họp sau tăng hơn các kỳ họp trước.
Nội dung chất vấn có trọng tâm, trọng điểm
Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn thường được tổ chức vào buổi sáng ngày bế mạc kỳ họp. Để bảo đảm về thời gian, vừa có trọng tâm, trọng điểm, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã lãnh đạo Thường trực HĐND tỉnh phân loại, dự kiến nội dung chất vấn bố trí trả lời trực tiếp trên hội trường hoặc trả lời bằng văn bản gửi đến đại biểu. Sau đó, trong phiên họp với UBND tỉnh và các ngành liên quan sẽ thống nhất nội dung chất vấn được bố trí trả lời trực tiếp trên hội trường. Đó là những vấn đề được đại biểu đặt ra sắc sảo, thuyết phục, có chiều sâu, mang tính phổ biến, tính thời sự; đang gây khó khăn, trở ngại cho sự phát triển KT - XH và làm cử tri bức xúc, xuất phát từ công tác quản lý nhà nước; được đúc kết từ hoạt động giám sát, nghiên cứu các báo cáo trình tại kỳ họp, đặc biệt là qua lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cử tri và nhân dân.
Tại các kỳ họp HĐND tỉnh gần đây, những vấn đề nóng trong quá trình phát triển KT - XH, phản ánh đúng tâm trạng và mong muốn của cử tri, như: tiến độ triển khai các dự án công nghiệp và dịch vụ, về khai thác tài nguyên, khoáng sản, ô nhiễm môi trường, về hệ thống giao thông, sản xuất nông nghiệp, cung cấp điện sinh hoạt và sản xuất, về công tác giáo dục đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân, công tác xét xử của ngành tòa án… được đưa ra trả lời chất vấn trực tiếp tại hội trường.
Tái chất vấn và truy vấn đến cùng
Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp được truyền hình và phát thanh trực tiếp đã thu hút sự quan tâm theo dõi đặc biệt của đông đảo cử tri. Bảo đảm tính dân chủ, trước khi tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch HĐND báo cáo tổng hợp về nội dung chất vấn của đại biểu; đề xuất dự kiến chất vấn được thực hiện theo nhóm vấn đề; lấy ý kiến thống nhất biểu quyết của HĐND tỉnh về chương trình và cách thức tiến hành phiên chất vấn. Người trả lời chất vấn tại các kỳ họp HĐND tỉnh phần lớn là thủ trưởng có trách nhiệm cao nhất, bảo đảm có đủ thẩm quyền nhận trách nhiệm và đưa ra các cam kết, giải pháp tháo gỡ khó khăn, khắc phục hạn chế đối với những vấn đề đại biểu đặt ra. Chủ tịch UBND tỉnh được bố trí trả lời chất vấn sau cùng, kết hợp chung với phần báo cáo kết quả thực hiện ý kiến, kiến nghị của cử tri và kết quả thực hiện các lời hứa, cam kết tại lần trả lời chất vấn trước đó; đồng thời, người đứng đầu UBND tỉnh sẽ trả lời bổ sung, làm rõ thêm nội dung trả lời chất vấn của các sở, ngành khác đối với những vấn đề thuộc trách nhiệm chung của nhiều ngành, địa phương.
Các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp HĐND tỉnh đều diễn ra dân chủ, cởi mở, thẳng thắn, phát huy được trí tuệ, trách nhiệm của cả người hỏi và người trả lời; vừa thể hiện sinh động, vừa bảo đảm nghiêm túc. Trong điều hành, chủ tọa có sự linh hoạt, gợi mở và tạo điều kiện để nhiều đại biểu tham gia truy vấn đến cùng; yêu cầu các thủ trưởng cơ quan liên quan tham gia trao đổi, trả lời làm rõ những vấn đề liên quan ngành phụ trách. Điều hành luôn hướng vào trọng tâm vấn đề, khắc phục tình trạng diễn giải dài dòng của người trả lời; có chính kiến, quan điểm cụ thể, công tâm, khách quan đối với từng nội dung đặt ra. Tại nhiều kỳ họp gần đây, Chủ tịch HĐND tỉnh có kết luận bằng văn bản về phiên chất vấn và trả lời chất vấn, làm cơ sở để người trả lời chất vấn triển khai thực hiện các cam kết, lời hứa, báo cáo kết quả tại kỳ họp thường lệ tiếp theo; cũng là cơ sở để HĐND, cử tri theo dõi, giám sát kết quả thực hiện. Đặc biệt, tạo cơ sở pháp lý để người trả lời chất vấn thực hiện nghiêm túc lời hứa của mình, tại kỳ họp thường lệ cuối năm 2013, lần đầu tiên HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết về phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Trong đó, yêu cầu cụ thể về chất lượng và lộ trình thực hiện các nội dung chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp.
Thời gian qua, việc theo dõi, giám sát kết quả thực hiện các lời hứa, cam kết của những người có trách nhiệm trả lời chất vấn được HĐND tiến hành thường xuyên, chặt chẽ; tiến hành tái chất vấn, đeo bám, truy đến cùng những lời hứa, cam kết chưa được giải quyết. Các chủ thể trả lời chất vấn tại kỳ họp trước đều báo cáo đầy đủ bằng văn bản kết quả thực hiện lời hứa, cam kết gửi đến đại biểu tại kỳ họp tới, để đại biểu tiếp tục theo dõi, giám sát.
Nhiều vấn đề được giải quyết kịp thời sau chất vấn
Mục đích quan trọng cần đạt và cũng là cơ sở đánh giá hiệu quả hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn chính là việc giải quyết được những vấn đề lớn, bức xúc cử tri và đại biểu đặt ra. Thực tế thời gian qua, nhiều vấn đề đã được giải quyết kịp thời. Đối với những vấn đề lớn, ảnh hưởng từ đặc điểm phát triển kinh tế của tỉnh, nhất là phát triển công nghiệp cần có thời gian xử lý căn cơ, dứt điểm cũng được quan tâm giải quyết từng phần, có chuyển biến tích cực với lộ trình cụ thể, rõ ràng, dứt khoát. Trong số những vấn đề được giải quyết, nổi bật là việc UBND tỉnh và các ngành chức năng đã tập trung rà soát quy hoạch dự án công nghiệp và dịch vụ, thu hồi nhiều dự án tiến độ triển khai chậm; giải quyết vấn đề bố trí tái định cư của người dân đối với một số dự án cụ thể; tập trung xử lý dứt điểm nhiều điểm nóng, điểm đen về ô nhiễm môi trường, nhất là tại các khu, cụm công nghiệp, cơ sở chăn nuôi; siết chặt công tác quản lý khai thác tài nguyên, khoáng sản, nhất là khai thác hầm đất, hầm sét; tập trung khắc phục những hạn chế trong sản xuất nông nghiệp... góp phần thúc đẩy phát triển KT - XH của địa phương.
Bên cạnh đó, hình thức chất vấn và đối thoại giữa hai kỳ họp đã tổ chức gần hai năm qua với tên gọi Chương trình Đối thoại, được phát trực tiếp trên sóng của Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh theo định kỳ mỗi quý/lần (Đến nay, tỉnh đã tổ chức 7 chương trình với những chủ đề thiết thực) được cả hệ thống chính trị và cử tri đánh giá cao. Qua đó, đã có tác động tích cực, góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, khắc phục hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ KT - XH của địa phương.