50 năm kể từ ngày non sông liền một dải, Quốc hội Việt Nam luôn đồng hành cùng dân tộc, quy tụ ý chí và nguyện vọng của toàn dân. Chính tại diễn đàn Quốc hội, những quyết sách mang tầm chiến lược đã được thông qua, tạo nền tảng vững chắc để đưa một nước Việt Nam sau chiến tranh vươn mình trở thành quốc gia đang phát triển năng động, tự tin tiến bước trong kỷ nguyên mới.

Biểu tượng của độc lập, thống nhất và đại đoàn kết

Ngày 25.4.1976, gần một năm sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, non sông thu về một mối, hơn 23 triệu cử tri cả nước đã đi bỏ phiếu, bầu ra Quốc hội của nước Việt Nam thống nhất: Quốc hội Khóa VI. Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử đặc biệt, đánh dấu bước phát triển mới của Nhà nước Việt Nam thống nhất, độc lập, có chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

50 năm qua kể từ dấu mốc lịch sử đó, Quốc hội nước ta không ngừng phát triển, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động, thực sự là diễn đàn chung của Nhân dân cả nước, là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc từ Bắc chí Nam, từ miền núi đến đồng bằng, từ thành thị đến nông thôn, không phân biệt thành phần, tôn giáo; là trung tâm của cải cách lập pháp, là diễn đàn của dân chủ, trí tuệ và đổi mới.

Trong giai đoạn kiến thiết đất nước (1976 - 1986), hòa bình lập lại, đất nước đứng trước muôn vàn khó khăn, cơ sở vật chất kiệt quệ, kinh tế lạc hậu, đời sống Nhân dân thiếu thốn. Gánh vác trọng trách khôi phục và tái thiết đất nước, tại Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội Khóa VI, Quốc hội đã quyết định nhiều vấn đề hệ trọng: đặt tên nước là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, chọn Hà Nội làm Thủ đô, thống nhất hệ thống chính quyền và pháp luật trên cả nước.

Tiếp đó, Quốc hội đã tập trung ban hành các quyết sách nhằm hàn gắn vết thương chiến tranh, thống nhất quản lý nhà nước trên phạm vi cả nước và cải tạo, phát triển kinh tế theo định hướng XHCN. Tiêu biểu, Quốc hội Khóa VI đã thông qua Hiến pháp năm 1980, xác định nhiệm vụ đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng. Quốc hội quyết định kế hoạch kinh tế - xã hội 5 năm đầu tiên sau thống nhất, dồn sức cho công cuộc khôi phục sản xuất, cải thiện đời sống Nhân dân và củng cố quốc phòng, an ninh. Tuy điều kiện đất nước còn nhiều khó khăn, Quốc hội đã nỗ lực hoàn thành trọng trách và sứ mệnh lịch sử, tạo nền tảng pháp lý cho những đổi thay lớn lao trong thập niên tiếp theo.

Trong giai đoạn đổi mới, hội nhập và sáng tạo năm 1986 đến nay: Bước ngoặt lịch sử năm 1986 với chủ trương Đổi mới do Đảng khởi xướng đã thổi luồng sinh khí mới vào mọi mặt đời sống đất nước. Quốc hội đã nhanh chóng nhập cuộc, trở thành mũi xung kích trên mặt trận xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Quốc hội Khóa VIII, Khóa IX liên tục ban hành, sửa đổi nhiều đạo luật kinh tế quan trọng nhằm "cởi trói" cho lực lượng sản xuất. Từ Luật Đầu tư nước ngoài (năm 1987) mở đường thu hút nguồn vốn quốc tế, đến các luật về doanh nghiệp tư nhân và công ty (năm 1990) khôi phục quyền kinh doanh của người dân, và đặc biệt là Hiến pháp năm 1992 tạo khung pháp lý cho kinh tế nhiều thành phần, thừa nhận thị trường và quyền tự do kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật.

Trong thập niên 1990, Quốc hội tiếp tục hoàn thiện môi trường pháp lý cho công cuộc Đổi mới sâu rộng hơn, ban hành Bộ luật Dân sự, Bộ luật Lao động, Luật Đất đai (sửa đổi)… nhằm giải phóng mọi tiềm năng kinh tế. Thành tựu nổi bật cuối giai đoạn này là Luật Doanh nghiệp năm 1999 - được ví như “ngọn gió đại phá bao cấp”, giúp cởi bỏ hàng trăm "giấy phép con", tạo bước đột phá về số lượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Nhờ khung khổ pháp luật thông thoáng hơn, khu vực kinh tế tư nhân dần hồi sinh, đóng góp ngày càng lớn cho nền kinh tế quốc dân.

Quốc hội đồng thời tăng cường chức năng giám sát, yêu cầu bộ máy hành pháp cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý, từ đó tạo chuyển biến tích cực trong môi trường đầu tư kinh doanh, góp phần quan trọng đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng kinh tế và bước vào thời kỳ tăng trưởng cao trong những năm cuối thế kỷ XX.

Bước sang thế kỷ XXI, Việt Nam gia nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu với hàng loạt sự kiện trọng đại: ký Hiệp định Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ (năm 2000), gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (năm 2007), tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP)...

Trên hành trình đó, Quốc hội luôn là lực lượng tiên phong kiến tạo hành lang pháp lý cho hội nhập quốc tế. Quốc hội các Khóa XI, XII, XIII đã phê chuẩn nhiều hiệp định song phương và đa phương quan trọng, đồng thời sửa đổi hệ thống pháp luật bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế. Tiêu biểu, Quốc hội Khóa XIII đã sửa đổi, thông qua Hiến pháp năm 2013, bổ sung các nguyên tắc kinh tế thị trường, nhà nước pháp quyền, hội nhập quốc tế sâu rộng, tạo tiền đề để hoàn thiện các bộ luật về doanh nghiệp, đầu tư, thương mại, hình sự, tố tụng… tương thích với chuẩn mực mới.

Quốc hội chú trọng thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực của tăng trưởng trong kỷ nguyên Cách mạng Công nghiệp 4.0. Nhiều đạo luật chuyên ngành ra đời, như Luật Khoa học và Công nghệ (năm 2013, sửa đổi năm 2023), Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật An ninh mạng… nhằm xây dựng khung pháp lý cho nền kinh tế số, xã hội số...

Quốc hội cũng đẩy mạnh hiện đại hóa chính mình, hướng tới mô hình Quốc hội điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả hoạt động. Chưa bao giờ tinh thần sáng tạo, đổi mới lại thấm nhuần sâu sắc trong nghị trường như giai đoạn hiện nay - giai đoạn mà đất nước đang vươn lên mạnh mẽ, đòi hỏi Quốc hội phải tiếp tục cải tiến, đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của Nhân dân.

Tầm nhìn đến 2045: Quốc hội kiến tạo thể chế, khơi dậy khát vọng hùng cường

Trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân đang khẩn trương triển khai Nghị quyết Trung ương 11 Khóa XIII, chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng và hướng đến mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2045, Quốc hội đóng vai trò tiên phong thúc đẩy cải cách tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 Khóa XII (năm 2017) đã đề ra chủ trương tổng thể về sắp xếp lại bộ máy và tinh giản biên chế. Triển khai chủ trương đó, Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung nhiều luật về tổ chức bộ máy nhà nước, tạo cơ sở pháp lý cho việc sáp nhập các đơn vị hành chính, tinh giản các cấp trung gian và giảm đầu mối. Không chỉ giảm về số lượng, Quốc hội còn chú trọng nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thông qua việc hoàn thiện các quy định về tuyển dụng, đánh giá, đào tạo và sử dụng nhân sự công.

Quốc hội cũng đang tập trung sửa đổi Hiến pháp và các luật liên quan đặt nền móng pháp lý cho việc xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp. Với vai trò lập pháp và giám sát tối cao, Quốc hội đang và sẽ tiếp tục là "đầu tàu" trong công cuộc cải cách bộ máy, bảo đảm bộ máy nhà nước gọn về quy mô, số lượng, mạnh về chất để phục vụ Nhân dân tốt hơn.

Cùng với cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, Việt Nam đang tiến hành cuộc cách mạng về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ngay đầu năm 2025, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15 thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là minh chứng sinh động cho thấy Quốc hội luôn sẵn sàng thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng thành pháp luật để biến chủ trương của Đảng thành thực tiễn cuộc sống.

Quốc hội cũng đang khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý cho các lĩnh vực công nghệ mới, như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, kinh tế số… Chức năng giám sát tối cao được phát huy để bảo đảm nguồn lực đầu tư cho khoa học, công nghệ được thực thi đúng mục đích, hiệu quả. Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, được dẫn dắt bởi những quyết sách của Quốc hội, tin chắc rằng mục tiêu đưa Việt Nam thuộc nhóm quốc gia dẫn đầu về đổi mới sáng tạo trong khu vực không còn xa vời.

Nếu khoa học, công nghệ được xem là động lực “bên trong” để nền kinh tế bứt phá, thì khu vực kinh tế tư nhân chính là động lực “bên ngoài” vô cùng quan trọng, là trụ cột để nền kinh tế đứng vững và tăng trưởng. Liên tục trong các nhiệm kỳ qua, thể chế hóa chủ trương của Đảng và từ yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn, Quốc hội đã sửa đổi các luật về kinh doanh theo hướng cởi trói, thông thoáng hơn: Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Luật Phá sản, Luật Chứng khoán… được bổ sung, hoàn thiện nhằm bảo vệ quyền tự do kinh doanh, quyền tài sản, minh bạch hóa thị trường và giảm thủ tục phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

Quốc hội cũng tăng cường giám sát việc thực thi chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, yêu cầu Chính phủ đơn giản hóa hơn nữa điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp. Quốc hội Khóa XV đặc biệt quan tâm tới việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, cạnh tranh, hợp tác công tư..., coi đây là các công cụ để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân đổi mới sáng tạo, nâng cao giá trị gia tăng.

Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang chuẩn bị những bước đi mới, mạnh mẽ hơn để “kích hoạt” tiềm năng to lớn của kinh tế tư nhân, Quốc hội cũng đang khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo thuận lợi tối đa cho khu vực kinh tế quan trọng này. Với sự đồng hành sát sao của Quốc hội, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam được kỳ vọng sẽ vươn lên chiếm lĩnh vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, trở thành động lực chính cho tăng trưởng, tạo nhiều việc làm và của cải, góp phần xây dựng một nền kinh tế tự lực, tự cường.

Nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ đại thắng mùa Xuân thống nhất đất nước năm 1975, đất nước ta đã chuyển mình mạnh mẽ, đạt được những thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực. Trên hành trình đầy tự hào đó, Quốc hội luôn giữ vai trò là trụ cột vững chắc của chế độ, là chỗ dựa tin cậy của Nhân dân. Những dấu ấn suốt 50 năm qua, từ việc kiến tạo nền tảng pháp lý, quyết định đường lối đổi mới đến dẫn dắt các cuộc cải cách lớn về bộ máy, khoa học, công nghệ và kinh tế tư nhân dưới sự lãnh đạo của Đảng, đều in đậm vai trò của Quốc hội.

Nhìn lại chặng đường nửa thế kỷ qua, có thể khẳng định, Quốc hội đã thực sự làm tròn sứ mệnh là “mái nhà chung” của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là nơi kết tinh ý chí độc lập, tự do và khát vọng phồn vinh, hạnh phúc của Nhân dân.

Từ những năm tháng đầu tiên hậu chiến còn muôn vàn khó khăn đến thời đại Cách mạng Công nghiệp 4.0 hôm nay, Quốc hội luôn là ngọn cờ tập hợp sức mạnh toàn dân, sát cánh cùng Chính phủ chèo lái công cuộc kiến quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng ta. Không khí phấn chấn của ngày toàn thắng 30.4 năm xưa đang được tiếp nối bằng khí thế mới trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với Quốc hội là điểm tựa chính trị vững chắc, tiếp lửa niềm tin cho chặng đường phía trước.

Bước vào kỷ nguyên mới với nhiều thời cơ và thách thức đan xen, Quốc hội Việt Nam tiếp tục khẳng định bản lĩnh của một Quốc hội đổi mới, hành động vì dân. Chặng đường phía trước đòi hỏi Quốc hội phải không ngừng tự hoàn thiện, nâng cao chất lượng đại biểu, đổi mới phương thức hoạt động, xứng đáng với kỳ vọng to lớn của Nhân dân.

Nhìn lại chặng đường đã qua, chúng ta có cơ sở vững chắc để tin tưởng rằng, Quốc hội sẽ tiếp tục làm tròn sứ mệnh “kiến tạo lịch sử” của mình. Với hào khí dân tộc được hun đúc từ mùa Xuân đại thắng, với trí tuệ và ý chí của toàn thể đại biểu và cử tri cả nước, Quốc hội Việt Nam chắc chắn sẽ vững vàng chèo lái "con thuyền" lập pháp, góp phần hiện thực hóa khát vọng một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045.

Nhìn lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên Nhà Quốc hội, mỗi người dân Việt Nam có quyền tự hào về thiết chế dân cử tối cao luôn hết mình vì nước, vì dân. Việt Nam tiến bước, Quốc hội đồng hành - kiến tạo tương lai từ những nền tảng vững bền hôm nay.