Khuyến khích từ chức với người có từ 2/3 ĐBQH, HĐND đánh giá “tín nhiệm thấp”
Đa số đại biểu Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An bày tỏ đồng tình cao với sự cần thiết sửa đổi Nghị quyết số 85/2014/QH13 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn nhằm thể chế hóa Quy định số 96-QĐ/TW ngày 2.2.2023 của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị và Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9.11.2022 Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Đồng thời, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất trong việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, HĐND; khắc phục hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn thi hành; tăng cường trách nhiệm của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
Cho ý kiến vào dự thảo, đại biểu Trần Đức Thuận đánh giá: Dự thảo Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) đã cụ thể hóa rất rõ các nội dung người được lấy phiếu tín nhiệm phải báo cáo, gồm báo cáo kết quả hoạt động kèm kê khai tài sản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Về nguyên tắc lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm tại Điều 5, đại biểu cho rằng: Tại khoản 2 điều này, dự thảo đã bổ sung thêm từ “minh bạch” so với Nghị quyết số 85/2014/QH13… Tuy nhiền, việc lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm bản chất là thực hiện quy trình bỏ phiếu kín, nhưng trong nguyên tắc này không nhắc đến hình thức bỏ phiếu như thế nào? “Đây là điều rất quan trọng để chi phối các điều luật khác. Do đó, nên chăng bổ sung thêm từ “bằng hình thức bỏ phiếu kín” để phù hợp với quy trình lấy phiếu tín nhiệm?”, đại biểu nhấn mạnh.
Về căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm đối với người lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm tại Điều 6, đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng: Dự thảo đã cụ thể hóa rõ các nội dung người lấy phiếu tín nhiệm phải báo cáo cụ thể… “Trước đây, Nghị quyết số 85/2014/QH13 chỉ nêu 2 tiêu chí gồm: Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; việc chấp hành Hiến pháp và pháp luật; kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Còn dự thảo Nghị quyết lần này đã quy định chi tiết các nội dung, như: Phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, việc chấp hành Hiến pháp và pháp luật như thế nào…”, đại biểu nêu rõ.
Đại biểu cũng cho rằng: Trước kỳ họp Quốc hội, HĐND, người lấy phiếu tín nhiệm phải có báo cáo kết quả, kèm theo kê khai tài sản gửi cho UBTVQH, song trong dự thảo không thấy nhắc đến cơ quan quản lý trực tiếp đối tượng phê chuẩn (không thấy vai trò của cơ quan quản lý trực tiếp)… Do đó, đại biểu đề nghị, cần bổ sung nội dung này vào dự thảo, nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm đánh giá của người quản lý trực tiếp.
Cho rằng cán bộ hiện nay được đánh giá đa chiều, theo đó, tất cả quy trình nhận xét đều có ý kiến sinh hoạt nơi cư trú, đại biểu Trần Đức Thuận đề nghị bổ sung nhận xét của nơi cư trú về đối tượng được Quốc hội, HĐND lấy phiếu tín nhiệm để vừa cung cấp các thông tin cụ thể giúp ĐBQH nhận xét, đánh giá sát; đồng thời qua đó để các vị này có liên hệ thường xuyên, gần gũi hơn nơi cư trú.
Liên quan đến quy định về hệ quả đối với người được lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm, đại biểu nhận định: Dự thảo lần này có nhiều đổi mới, cụ thể, rất rõ ràng. Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị đối với người được lấy phiếu tín nhiệm có từ 2/3 tổng số ĐBQH, đại biểu HĐND trở lên đánh giá “tín nhiệm thấp” thì nên khuyến khích người đó từ chức; không nên thực hiện quy trình như trong dự thảo quy định: “trường hợp không xin từ chức thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn có trách nhiệm trình Quốc hội, HĐND tiến hành miễn nhiệm tại kỳ họp đó hoặc kỳ họp gần nhất”.
Đánh giá kết quả việc thực hiện chính sách, pháp luật của người được lấy phiếu tín nhiệm
Cũng liên quan đến sửa đổi Nghị quyết số 85/2014/QH13 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, HĐND bầu hoặc phê chuẩn, ĐBQH Hoàng Minh Hiếu cho rằng: Để việc lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm được hiệu quả thì thông tin về quá trình hoạt động của những người lấy phiếu quan trọng nhất. “Thời gian qua, tại cuộc thảo luận chương trình xây dựng luật, pháp lệnh rất nhiều đại biểu đề nghị tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật. Do đó, căn cứ đánh giá cần bổ sung đánh giá kết quả việc thực hiện chính sách, pháp luật của những người được lấy phiếu tín nhiệm.
Tại khoản 2, Điều 6 về kết quả thực hiện kết luận chức trách, nhiệm vụ được giao, đại biểu Hoàng Minh Hiếu đề nghị bổ sung kết quả thực hiện chính sách pháp luật, để có cơ sở thông tin các ĐBQH có thể đánh giá về nội dung này; đồng thời, tại Điều 10 về quy trình lấy phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, dự thảo Nghị quyết cũng cần bổ sung nội dung giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổng hợp thông tin về thực hiện công tác xây dựng chính sách, pháp luật những người được lấy phiếu tín nhiệm (từ đầu nhiệm kỳ đến thời điểm lấy phiếu tín nhiệm), để có thêm cơ sở thông tin giúp cho các ĐBQH đánh giá trong việc tiến hành lấy phiếu tín nhiệm.
Liên quan Điều 21 về sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 119/2020/QH14 ngày 19.6.2020 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Đà Nẵng và Nghị quyết số 131/2020/QH14 tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Hồ Chí Minh, đại biểu Hoàng Minh Hiếu cơ bản thống nhất với đề xuất trong tờ trình là không lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận TP. Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh. “Xuất phát lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm dựa trên nguyên lý những người được lấy phiếu là lúc bổ nhiệm dựa trên tín nhiệm chính trị để giữ chức vụ được bầu, phê chuẩn. HĐND các thành phố không bổ nhiệm hay không trực tiếp bầu hoặc phê chuẩn thì họ không chịu trách nhiệm và không phải dựa trên tín nhiệm chính trị tại các cơ quan này”, đại biểu nêu rõ.
Cũng theo đại biểu, việc lấy phiếu tín nhiệm ở đây không phù hợp, do đó nhất trí với tờ trình là không lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch HĐND quận ở TP. Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, Nghị quyết số 119/2020/QH14 và Nghị quyết số 131/2020/QH14 vẫn còn việc đại biểu HĐND thành phố có quyền chất vấn Chủ tịch UBND quận, Chánh án TAND quận, VKSND quận… Dựa trên nguyên lý này, đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhấn mạnh cân nhắc việc có nên chất vấn tại HĐND thành phố hay không?
Theo đại biểu, nếu trong trường hợp cho chất vấn tại HĐND thành phố thì số lượng những người được chất vấn ở TP. Hồ Chí Minh rất lớn và sẽ không đủ thời gian (19 quận và hơn 20 các cấp sở, ngành). “Khi đã bổ nhiệm chức vụ Chủ tịch UBND quận theo hình thức mang tính hành chính thì nên kiểm soát quyền lực theo cơ chế về mặt hành chính (thanh tra, kiểm tra)”, đại biểu nhấn mạnh.
Tăng cường phân cấp, phân quyền, đi kèm với đề cao trách nhiệm
Liên quan đến dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, đại biểu Võ Thị Minh Sinh đồng tình cao việc ban hành nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh (được ban hành từ năm 2017)
Theo đại biểu, việc ban hành Nghị quyết mới về TP. Hồ Chí Minh tại thời điểm này rất cần thiết và phù hợp; nếu chậm hơn thì sẽ mất nhiều cơ hội để TP phát triển xứng đáng với vai trò, vị thế và trọng trách được Trung ương giao. Do đó, đại biểu đề nghị các chính sách mới dành cho TP. Hồ Chí Minh cần mang tính đột phá mạnh mẽ, vượt trội, có sức nặng, xứng tầm; bảo đảm tính khả thi, phù hợp với thực tiễn… “Bên cạnh đó, cơ chế đột phá cần đi đôi với năng lực, khả năng quản lý, điều hành, kiểm soát; bảo đảm tính minh bạch, lan tỏa, tác động sâu rộng không chỉ đối với TP. Hồ Chí Minh, mà còn mang lại hiệu ứng tích cực đối với vùng, miền và cả nước; nhất là với các tỉnh, thành có cơ chế đặc thù”, đại biểu Võ Thị Minh Sinh nhấn mạnh.
Trên cơ sở đó, đại biểu Võ Thị Minh Sinh đề nghị tăng cường phân cấp, phân quyền, đi kèm với đề cao trách nhiệm; đồng thời, cần có cơ chế tăng cường sự giám sát của Nhân dân; cơ chế để bảo vệ, khuyến khích những người nhiệt huyết, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm; bổ sung quy định về tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện; đặc biệt là cơ chế giám sát của Nhân dân, với vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, theo nguyên tắc: “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt để Nhân dân làm chủ”.
“Các điều kiện, quyền lợi của người dân phải được công khai, minh bạch; có các quy định cụ thể để tăng tính đồng thuận của Nhân dân và hạn chế tối đa việc khiếu nại, khiếu kiện của người dân”, đại biểu Võ Thị Minh Sinh nhấn mạnh.
