Theo ĐBQH chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa Cầm Thị Mẫn, mục tiêu quan trọng nhất của lần sửa đổi này đó là phải xây dựng dự án luật đáp ứng yêu cầu phát huy tiềm năng thế mạnh của đất đai. Đồng thời, làm sao phải giảm thiểu phát sinh các khiếu nại, tố cáo, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng, lợi ích của người dân, doanh nghiệp.
Bổ sung phạm vi thu hồi đất để phát triển hạ tầng du lịch
Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định 30 trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, gồm: Xây dựng công trình giao thông; xây dựng cơ sở y tế; xây dựng cơ sở giáo dục, đào tạo; thực hiện dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang trừ trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất; nhà ở công vụ; cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư… Song lại vắng bóng các dự án phát triển du lịch. Lĩnh vực này tạo ra hàng loạt công ăn việc làm cho người lao động, thúc đẩy các ngành, nghề khác phát triển, như ẩm thực, khách sạn, hàng không, thậm chí là làng nghề truyền thống…
Thực tế có thể thấy, các dự án vui chơi, giải trí gắn với du lịch đòi hỏi quỹ đất phải đủ lớn. Trong khi đó, khâu giải phóng mặt bằng là một trong những thách thức lớn. Hiện nhiều trường hợp, việc giải phóng mặt bằng bị “ách tắc”, thậm chí là phải dừng thi công không thời hạn chỉ vì một, hoặc một số ít hộ dân không chịu thỏa thuận đền bù, hoặc yêu cầu mức giá quá cao so với giá trị của thửa đất hay căn nhà đang sở hữu. Trên thực tế, đối với dự án lớn, quan trọng, tiến độ thi công yêu cầu nhanh, cấp bách thì một số nhà đầu tư, doanh nghiệp không thể đàm phán, thoả thuận được với hàng nghìn người dân trong một thời ngắn được. Do đó, để triển khai được dự án, khai thông bế tắc, nhà đầu tư, doanh nghiệp cần có sự hỗ trợ của Nhà nước trong thu hồi đất.
Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) hiện mới chỉ quy định trường hợp thu hồi đất đối với xây dựng khu vui chơi, giải trí công cộng, sinh hoạt cộng đồng, không thu phí. Các dự án này thường được đầu tư kinh phí từ ngân sách nhà nước, nên có quy mô nhỏ lẻ. Vì thế, quy định trong Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần bao quát đầy đủ các trường hợp Nhà nước giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án, đặc biệt là những dự án hạ tầng du lịch, đô thị quy mô lớn, mang lại giá trị kinh tế - xã hội lớn cho các địa phương. Điều này vừa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhu cầu phát triển của địa phương trong điều kiện nguồn lực eo hẹp, vừa thực hiện đúng tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16.6.2022.
Nên bổ sung trường hợp thu hồi đất với dự án khu chức năng trong khu kinh tế
Một vấn đề nữa được các ĐBQH rất quan tâm đó là việc thu hồi đất để nhà đầu tư có cơ hội tiếp cận nguồn lực đất đai phát triển khu kinh tế. Hiện nay, cả nước có 18 khu kinh tế đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và cả nước. Trong khu kinh tế có các khu chức năng như khu công nghiệp, khu dịch vụ, du lịch, khu vui chơi giải trí, khu đô thị. Khu kinh tế được đưa vào danh mục cần được phát triển và khuyến khích đầu tư. Theo đó, cơ chế, chính sách khu kinh tế được hưởng tương ứng với địa bàn kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Cụ thể, được hưởng các chính sách về tiền thuê đất, tiền sử dụng đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế xuất, nhập khẩu. Do vậy, phát triển khu kinh tế là một trong những chính sách lớn của Đảng, Nhà nước.
Trên thế giới, các khu kinh tế phát triển theo hướng đa ngành hóa, chuyên môn hóa và phát triển bền vững, dựa trên tiêu chí bảo đảm tính hiện đại, cạnh tranh, bắt kịp tiến trình Cách mạng công nghiệp 4.0. Tại Việt Nam, các loại hình khu chức năng trong khu kinh tế chưa có nhiều đổi mới, đột phá. Việc huy động nguồn lực, nguồn vốn đáp ứng nhu cầu phát triển còn nhiều hạn chế, chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư, chưa thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong mô hình phát triển cũng như quản lý tại khu kinh tế.
Việc tạo điều kiện phát triển khu kinh tế, nhất là việc thu hồi đất để tiếp cận nguồn lực về đất đai trong phát triển khu kinh tế là điều cần thiết. Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) hiện nay chỉ quy định trường hợp thu hồi đất trong khu kinh tế đó là khu phi thuế quan, không bao gồm các khu chức năng khác dẫn đến sẽ mất cân bằng phát triển, mất tính cạnh tranh giữa các ngành nghề trong khu kinh tế. Vì vậy, cần có cơ chế thu hồi đất đối với toàn bộ các khu chức năng theo quy hoạch của khu kinh tế và bảo đảm phù hợp phát triển bền vững, cạnh tranh công bằng, minh bạch. Để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong dự thảo Luật lần này cần bổ sung khoản 22, điều 79 cụ thể hơn như sau: “Thu hồi đất với khu vui chơi, giải trí, khu du lịch, khu đô thị và các khu chức năng khác trong khu kinh tế” .
Bên cạnh những nội dung trên, đại biểu Cầm Thị Mẫn cũng rất quan tâm đến nội dung tạo quỹ đất cho mục đích an sinh – xã hội, nhất là xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân, người có thu nhập thấp. Bày tỏ quan điểm của mình, đại biểu cho rằng: Đây là những đối tượng yếu thế mà chúng ta cần phải quan tâm hơn nữa về vấn đề nhà ở. Bởi vậy, trong Luật Đất đai (sửa đổi) cần phải thống nhất, đồng bộ với Luật Nhà ở (sửa đổi), hướng tới tạo quỹ đất phù hợp, đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội hiện nay cho các đối tượng này có chốn “an cư lập nghiệp”.
