Phát huy vai trò cơ quan thường trực của HĐND
Thường trực HĐND là cơ quan thường trực của HĐND, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các nhiệm vụ được HĐND giao và quy định khác của pháp luật liên quan; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND. So với quy định của Luật cũ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tăng thêm khá nhiều thẩm quyền cho Thường trực HĐND. Cụ thể như trong thời gian HĐND không họp, Thường trực HĐND được quyết định biện pháp giải quyết các công việc đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn; điều chỉnh dự toán, phân bổ tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách hằng năm và báo cáo HĐND tại kỳ họp gần nhất.
Quy định này trước đây có trong các luật chuyên ngành và văn bản hướng dẫn như vấn đề điều chỉnh dự toán ngân sách có trong Luật Ngân sách Nhà nước. Việc quy định cụ thể thẩm quyền này trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) sẽ là hành lang pháp lý quan trọng để Thường trực HĐND phát huy vai trò cơ quan thường trực của HĐND, nhất là giữa hai kỳ họp, tạo sự chủ động, linh hoạt trong thực thi nhiệm vụ.
![Hệ thống điều hành các kỳ họp của HĐND được HĐND một số tỉnh áp dụng nhằm thực hiện mô hình "HĐND điện tử"](https://cdn.daibieunhandan.vn/images/56a756867631bd8077f2131985728b2af5b0a4c7f3dc6dd6e79d1027cacfe7f8/1.jpg "Hệ thống điều hành các kỳ họp của HĐND được HĐND một số tỉnh áp dụng nhằm thực hiện mô hình "HĐND điện tử"")
Hệ thống điều hành các kỳ họp của HĐND được HĐND một số tỉnh áp dụng nhằm thực hiện mô hình "HĐND điện tử"
Luật cũng quy định Thường trực HĐND có quyền quyết định số lượng thành viên các Ban của HĐND cấp mình. Phê chuẩn danh sách và việc cho thôi làm Phó Trưởng Ban, Ủy viên của Ban của HĐND trong số đại biểu HĐND theo đề nghị của Trưởng Ban của HĐND (Khoản 7, Điều 29). Trước đây, theo Luật 2015, việc quyết định số lượng thành viên các Ban của HĐND và cho thôi làm Phó Trưởng Ban của Ban của HĐND thuộc thẩm quyền của HĐND. Quy định như vậy là phù hợp, tạo tính chủ động linh hoạt cho cơ quan thường trực.
Bên cạnh đó, việc cho phép Thường trực HĐND xem xét, chấp thuận việc cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu HĐND trong các trường hợp: đại biểu HĐND không còn công tác tại cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở đơn vị hành chính mà mình đang là đại biểu và không cư trú tại đơn vị hành chính mà mình đang là đại biểu; theo đề nghị của đại biểu HĐND vì lý do sức khỏe hoặc vì lý do khác (Khoản 3, Điều 36) trong thời gian HĐND không họp cũng là quy định phù hợp với yêu cầu thực tiễn và tạo chủ động cho cơ quan Thường trực - đại biểu H'Bic Buôn Jă - thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk bày tỏ.
Số hóa hoạt động của HĐND
Một sửa đổi, bổ sung rất phù hợp và bắt kịp thời đại công nghệ thông tin bùng nổ như hiện nay. Đó là việc Luật định HĐND quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình bằng hình thức biểu quyết. Việc biểu quyết có thể bằng hình thức trực tiếp, trực tuyến hoặc bằng hình thức phù hợp khác theo Quy chế làm việc của HĐND.
So với Luật 2015 chỉ quy định HĐND quyết định các vấn đề tại phiên họp toàn thể bằng hình thức biểu quyết công khai hoặc bỏ phiếu kín, quy định mới này thể hiện rõ nét việc số hóa hoạt động của cơ quan dân cử khi đưa hình thức biểu quyết trực tuyến của đại biểu trong thực hiện chức năng quyết định. Ngoài ra, Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi cũng đã có những đổi mới tạo tính chủ động cho người đứng đầu cơ quan dân cử. Như việc quy định Chủ tịch HĐND quyết định tạm đình chỉ công tác đối với Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng Ban, Phó Trưởng Ban của HĐND cùng cấp, Chủ tịch HĐND cấp dưới trực tiếp trong các trường hợp theo quy định của cấp có thẩm quyền (Điểm d, Khoản 1, Điều 30).
Quy định Thường trực HĐND quyết định tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu HĐND khi đại biểu bị khởi tố hoặc trong quá trình xem xét, xử lý hành vi vi phạm của đại biểu HĐND, có cơ sở xác định phải xử lý kỷ luật từ cảnh cáo trở lên đối với đại biểu là cán bộ, công chức, viên chức hoặc xử lý bằng pháp luật hình sự mà cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đã có văn bản đề nghị tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu. Bổ sung quy định về thẩm quyền điều hành hoạt động của HĐND khi khuyết Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND hoặc Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND bị xử lý kỷ luật (Khoản 4 Điều 30).
Thực hiện Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư ngày 28.2.2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, theo lộ trình sẽ không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện. Tuy nhiên, trong Luật Tổ chức chính quyền sửa đổi hiện hành vẫn đang quy định tổ chức và hoạt động của HĐND cấp huyện. Theo đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi trao khá nhiều quyền cho HĐND cấp huyện, tháo gỡ “điểm nghẽn” trong thực hiện chức năng quyết định của HĐND cấp huyện, như việc cho phép HĐND cấp huyện ban hành cơ chế, chính sách.
Sắp xếp, tinh gọn bộ máy có thể sẽ không còn HĐND cấp huyện và nếu như tiếp tục điều chỉnh Luật Tổ chức chính quyền địa phương, hy vọng thẩm quyền này sẽ được trao cho HĐND cấp xã, vừa phù hợp với các quy định về phân cấp, phân quyền; đồng thời, tạo thuận lợi để HĐND xã chủ động, linh hoạt trong thực hiện trọng trách đại diện cho quyền làm chủ của Nhân dân địa phương.
