Tăng hiệu quả quản lý các nguồn lực tài chính nhà nước
Thực hiện chức năng Tổng Kế toán Nhà nước và theo quy định của Luật Kế toán năm 2015, Nghị định 25/2017/NĐ-CP ngày 14.3.2017 của Chính phủ, năm 2019 là năm đầu tiên KBNN thực hiện Báo cáo tài chính nhà nước (BCTCNN) cho năm tài chính 2018.
Không chỉ tổng hợp, thuyết minh về tình hình tài chính nhà nước, kết quả hoạt động tài chính nhà nước và lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính nhà nước trên phạm vi toàn quốc và từng địa phương, Báo cáo còn phản ánh thông tin về tình hình thu nhập, chi phí, kết quả hoạt động tài chính của Nhà nước. Đồng thời Báo cáo cũng phản ánh tình hình lưu chuyển tiền tệ bao gồm các luồng tiền thu vào, các luồng tiền chi từ các hoạt động chủ yếu, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính của Nhà nước.
 Hội nghị tập huấn chế độ kế toán ngân sách nhà nước và hoạt động nghiệp vụ kho bạc |
| Ảnh: Hồng Loan |
Các chuyên gia cho rằng đây là bước tiến tất yếu của nền tài chính nước ta. “Ngân sách nhà nước là quỹ tài chính lớn nhất và chiếm khoảng 30% GDP của nền kinh tế, được hình thành chủ yếu từ đóng góp của người dân. Do vậy, minh bạch ngân sách nhà nước là một trong những nguyên tắc quan trọng của quản lý tài chính công hiện đại”, TS. Vũ Sỹ Cường, Học viện Tài chính nói.
Thực tế hiện nay, mặc dù các thông tin tài chính nhà nước đã cơ bản được theo dõi, thể hiện từng phần hoặc khá chi tiết trên báo cáo tài chính của các đơn vị nhưng còn khá rải rác, phân tán. Bên cạnh đó, một số đối tượng kế toán mới chỉ được theo dõi chủ yếu dưới hình thức thống kê mà chưa được hạch toán kế toán đầy đủ và chưa được tổng hợp bài bản theo yêu cầu của quản lý tài chính nhà nước. Trên phạm vi toàn quốc và từng địa phương, cho đến nay cũng chưa có báo cáo chung của Chính phủ, chính quyền địa phương về tài sản nhà nước; nợ công và các khoản phải trả khác của Nhà nước; nguồn hình thành tài sản và nguồn vốn của Nhà nước; tình hình thu, chi và kết quả hoạt động tài chính... Điều này dẫn tới việc đánh giá hiệu quả chi tiêu công, phân tích khả năng tài chính của đất nước, của từng địa phương, đánh giá hiệu quả thực hiện các cơ chế, chính sách về tài chính, ngân sách vẫn còn một số hạn chế.
Trong bối cảnh như vậy, việc Việt Nam lần đầu tiên xây dựng Báo cáo tài chính nhà nước “sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý các nguồn lực tài chính của nhà nước. Báo cáo cũng sẽ góp phần vào quá trình minh bạch hóa trong quản lý ngân sách nhà nước các cấp”, TS. Vũ Sỹ Cường nhìn nhận.
Thu hút sự quan tâm của nhiều đối tượng sử dụng
Tổng giám đốc KBNN Tạ Anh Tuấn cho biết, việc lập và công khai BCTCNN giúp tăng cường tính công khai, minh bạch, nâng cao trách nhiệm giải trình của nền tài chính quốc gia, phù hợp với các thông lệ và xu thế hội nhập quốc tế. BCTCNN có ý nghĩa quan trọng trong quản lý kinh tế, tài chính của đất nước, thu hút sự quan tâm của nhiều đối tượng sử dụng. Mỗi đối tượng này lại có góc nhìn khác nhau về thông tin trên báo cáo để đưa ra những quyết sách phù hợp với yêu cầu của mình.
Cụ thể, với các nhà lãnh đạo, các nhà quản lý, hoạch định chính sách, BCTCNN là một trong những công cụ phục vụ cho việc phân tích, đánh giá hiện trạng và quản lý toàn bộ các nguồn lực, nghĩa vụ và tình hình sử dụng các nguồn lực của Nhà nước (tài sản công, nợ công, thu nhập, chi phí…). Từ đó đưa ra những phương hướng, giải pháp và các quyết sách phù hợp, bảo đảm các tài sản và nguồn lực của Nhà nước được đầu tư, phân bổ và sử dụng một cách hợp lý, cân đối và hiệu quả nhất đối với mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội của đất nước. Không những vậy còn giúp quản lý chặt chẽ việc vay nợ, duy trì tính ổn định và bền vững của nhà nước.
Còn đối với người dân, BCTCNN giúp người dân thấy được nghĩa vụ đóng góp của mình đối với Nhà nước thông qua nghĩa vụ nộp thuế; giám sát, đánh giá tính hiệu quả của Nhà nước trong việc sử dụng tiền thuế để thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước và đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ chính đáng của người dân. Đồng thời, kiểm tra giám sát hoạt động kinh tế - tài chính khác của Nhà nước, đặc biệt là các khoản thu nhập (ngoài các khoản thu từ thuế), chi phí của Nhà nước, nợ công và việc quản lý, sử dụng tài sản công.
Đối với các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức xếp hạng, các nhà đầu tư, các nhà tài trợ, BCTCNN là thước đo tin cậy để tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức xếp hạng đánh giá năng lực, sự tín nhiệm đối với nền tài chính quốc gia. Đây là một trong các yếu tố cơ bản giúp cho các nhà đầu tư, các nhà tài trợ trong việc ra quyết định đầu tư, hỗ trợ cho các địa phương nói riêng cũng như cho cả nền kinh tế nói chung.
Hệ thống kho bạc tập trung cao độ cho nhiệm vụ mới
Với ý nghĩa như vậy của BCTCNN, “toàn bộ hệ thống KBNN đã tập trung cao độ vào việc chuẩn bị các điều kiện cần thiết để triển khai nhiệm vụ này”, Tổng giám đốc Tạ Anh Tuấn cho biết.
Việc xây dựng khung khổ pháp lý cho việc lập BCTCNN được Bộ Tài chính bắt tay triển khai từ khi phê duyệt Đề án Tổng kế toán Nhà nước và đến năm 2018 đã cơ bản hoàn thành. Về phía KBNN trong năm 2019 đã trình lãnh đạo Bộ Tài chính ban hành các công văn hướng dẫn chi tiết về BCTCNN cho các bộ, cơ quan trung ương, địa phương. Đặc biệt, KBNN đã điều chỉnh cơ cấu tổ chức tại KBNN Trung ương, theo đó chuyển đổi Vụ Kế toán nhà nước thành Cục Kế toán nhà nước, thành lập Phòng Tổng hợp báo cáo tài chính nhà nước để thực hiện chức năng tổng kế toán nhà nước tại Trung ương.
Trước đó, năm 2018, các đơn vị thuộc KBNN đã tích cực xây dựng hệ thống thông tin, đặc biệt là xây dựng quy trình nghiệp vụ tiếp cận báo cáo cung cấp thông tin tài chính của các đơn vị. KBNN cũng phối hợp thực hiện kiểm thử người sử dụng, thí điểm các chức năng của hệ thống; đồng thời hỗ trợ các đơn vị cung cấp thông tin và các đơn vị KBNN triển khai sử dụng hệ thống. Đến ngày 10.6.2019, hệ thống KBNN đã chính thức vận hành chức năng tiếp nhận thông tin tài chính trên cổng của Hệ thống Tổng Kế toán; ngày 22.7.2019 chính thức vận hành chức năng xử lý nghiệp vụ, tổng hợp BCTCNN. “Đây là công việc hết sức quan trọng làm nền tảng cho việc lập thành công BCTCNN không chỉ của năm 2018 mà còn của những năm tiếp theo”, Cục trưởng Cục Kế toán Nhà nước (KBNN) Nguyễn Thị Hoài cho biết.
