Đó là ý kiến của các đại biểu tại Tọa đàm “Thị trường tín chỉ carbon - đường đến Net Zero” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức ngày 23.8.
Nhiều tiềm năng thực hiện mục tiêu Net Zero
Net Zero là cuộc đua mang quy mô toàn cầu và tính chất dài hạn. Để hiện thực hóa cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam đang nỗ lực chung tay của cả hệ thống chính trị, cộng đồng và doanh nghiệp trong việc từng bước thực hiện các mục tiêu Net Zero và tham gia vào thị trường carbon.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cho rằng, các chính sách này bước đầu tạo ra khuôn khổ pháp lý để phát triển thị trường carbon. Hiện các bộ, ngành vẫn đang tiếp tục tập trung xây dựng các quy định liên quan, đặc biệt là các quy định về quản lý quy trình carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon, xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch liên quan đến tín chỉ carbon. Đồng thời, chuẩn bị các điều kiện để thí điểm cơ chế trao đổi bù trừ tín chỉ carbon, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp.
Theo Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác quốc tế, Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Trần Hiếu Minh, trong lĩnh vực lâm nghiệp, liên quan đến mục tiêu giảm phát thải theo cam kết của Việt Nam về Net Zero đến năm 2050, Chính phủ đã thông qua Nghị định 06 năm 2022, giao cho các bộ, quản lý ngành, lĩnh vực về chỉ tiêu giảm phát thải. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giảm phát thải đến năm 2030 là khoảng 130 triệu tấn. Trên cơ sở đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành kế hoạch giảm phát thải của lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó các chỉ tiêu cho lĩnh vực lâm nghiệp và sử dụng đất giảm đến năm 2025 là khoảng bốn 40 triệu tấn và đến năm 2030 là khoảng 80 tấn.
Trong lĩnh vực lâm nghiệp với nỗ lực bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng hiện đã thông qua các chương trình như: Chương trình 327 phủ xanh đất trống đồi trọc, Chương trình 661 về trồng mới 5 triệu ha rừng và các chương trình về phát triển nông nghiệp bền vững từ năm 2010 cho tới nay. Song song với đó là các chính sách cấm khai thác quyền tự nhiên theo Chỉ thị 13 từ cuối năm 2014 tới nay, cùng với đó là nỗ lực liên quan đến thực thi luật về hạn chế bất thường suy thoái rừng cũng như đầu tư vào khu vực lâm nghiệp.
Diện tích và chất lượng rừng trong giai đoạn vừa qua cũng đã tăng lên đáng kể và có thể thấy rằng từ thập niên 90 của thế kỷ trước thì tỷ lệ che phủ rừng từ khoảng 28% thì tới hiện nay tỷ lệ che phủ rừng của Việt Nam đạt được 42,02%.
“Đối với kết quả giảm phát thải, theo tính toán của chương trình hạn chế mất rừng, suy thoái rừng, tăng cường trữ lượng carbon và quản lý tài nguyên rừng bền vững của Việt Nam (gọi tắt REDD+) trong giai đoạn 2014 - 2018, tổng lượng giảm phát thải mà lĩnh vực lâm nghiệp tạo ra khoảng gần 57 triệu tấn. Lĩnh vực lâm nghiệp có tiềm năng tín chỉ carbon để có thể thương mại sau khi đã đóng góp các chỉ tiêu về giảm phát thải Net Zero của Việt Nam”, ông Trần Hiếu Minh khẳng định.
Vẫn còn khó khăn
Nhìn từ phía doanh nghiệp, Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn và Dịch vụ Đổi mới khí hậu KLINOVA Nguyễn Phương Nam cho rằng, doanh nghiệp không chỉ khó khăn về tiền bạc mà cả về thông tin khi các văn bản chưa rõ ràng. Theo ông, tín chỉ carbon hay quyền carbon cần nhìn ở góc độ pháp luật, vì đây là tài sản vô hình và cần được pháp luật bảo vệ. Việc hình thành tài sản này phải được quy định trong pháp luật. Đó là tài sản của doanh nghiệp hay của người lao động, hay của pháp nhân thương mại, hay của từng cá nhân, pháp luật cần phải làm rõ.
Mặt khác, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác quốc tế, Cục Lâm nghiệp Trần Hiếu Minh chia sẻ, nguồn thu từ giảm phát thải cũng rất quan trọng, nó sẽ giúp tái đầu tư cho việc phát triển rừng, đồng thời góp phần tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập, ổn định cho xã hội cũng như là góp phần bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học và đóng góp vào việc thực hiện cam kết thực hiện của Net zero của Việt Nam. Tuy nhiên, ở Việt Nam, đang triển khai chương trình thỏa thuận chi trả giảm phát thải của Ngân hàng Thế giới được triển khai thực hiện tại 6 tỉnh vùng Bắc Trung bộ theo thông tin và tài liệu quý vị đã xem. Chúng tôi đã hoàn thành và chuyển giao cho Ngân hàng Thế giới 10,8 triệu tín chỉ và thu về 51,5 triệu đô la cho 6 tỉnh Bắc Trung bộ.
Tại Hội nghị COP26 với sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Giám đốc Tổ chức tăng cường tài chính doanh nghiệp đã ký Ý định thư hợp tác liên quan đến việc triển khai giảm phát thải tại Tây nguyên và Nam Trung bộ cho 11 tỉnh.
Chia sẻ về những khó khăn trong việc thực hiện các mục tiêu Net Zero, ông Trần Hiếu Minh chia sẻ, sau COP26, lãnh đạo Chính phủ đã giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và hiện nay trực tiếp là Cục Lâm nghiệp đang phối hợp với đối tác tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tìm phương án để đàm phán, ký kết, tổ chức triển khai thị trường carbon trong lâm nghiệp. Tuy nhiên, đây là một hướng phát triển kinh tế khá mới, phức tạp. Hiện nay, khung pháp lý đã định hình, nhưng những quy định cụ thể, hướng dẫn về chính sách vẫn đang thiếu vắng, cần hoàn thiện. Ví dụ, liên quan đến quyền carbon, những quy định về chuyển nhượng, trao đổi, thương mại, quản lý, sử dụng nguồn thu như thế nào. Bên lĩnh vực nông nghiệp thực hiện Chỉ thị 13 về tăng cường quản lý cacbon, chúng tôi đang nghiên cứu xác định tiềm năng và phân bổ hạn ngạch để trên cơ sở đó để làm cơ sở thương mại carbon…
