Ngày càng trưởng thành, lớn mạnh, có đóng góp đặc biệt với sự nghiệp cách mạng của Đảng

Tại cuộc gặp mặt, các đại biểu khẳng định, Đảng, Nhà nước đã luôn quan tâm tới đội ngũ văn nghệ sĩ, ban hành nhiều cơ chế, chính sách và tạo thuận lợi và không gian cho văn học nghệ thuật phát triển, tạo điều kiện cho các văn nghệ sĩ thỏa sức sáng tạo, cống hiến cho nền nghệ thuật nước nhà; góp phần làm phong phú cho đời sống xã hội, đời sống tinh thần của nhân dân.

Các đại biểu cũng kiến nghị, đề xuất nhiều nội dung liên quan đến hoàn thiện thể chế nhằm khuyến khích sự phát triển các lĩnh vực văn học nghệ thuật trong thời gian tới.

Phát biểu tại cuộc gặp mặt, vui mừng gặp các đại biểu văn nghệ sĩ toàn quốc - những người con ưu tú, tinh hoa, lực lượng nòng cốt, sáng tạo, hiền tài của dân tộc, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, văn hóa là sản phẩm đặc biệt của con người, của dân tộc. Giữ gìn và phát huy sức mạnh của văn hóa là lĩnh vực mà bất cứ quốc gia nào cũng phải quan tâm bởi nhiệm vụ này gắn liền với sự phát triển xã hội, làm phong phú đời sống tinh thần của người dân và sự vận hành hiệu quả của nhà nước.

Tổng Bí thư nêu rõ, kể từ khi có Đảng, có chính quyền, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm tới đội ngũ văn nghệ sĩ, đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách và tạo mọi điều kiện thuận lợi, không gian phát triển về văn học nghệ thuật; các anh chị em văn nghệ sĩ đắm mình trong đời sống xã hội, trong cuộc sống của nhân dân. Và đáp lại, đội ngũ văn nghệ sĩ ngày càng trưởng thành, lớn mạnh và có nhiều đóng góp đặc biệt đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, chấn hưng của dân tộc.

Tổng Bí thư khẳng định, với những đóng góp to lớn, đội ngũ văn nghệ sĩ cách mạng đã trở thành đội quân văn hóa của Đảng, nhân tố nòng cốt làm nên sức vóc, bề dày văn hóa mới, thúc đẩy hình thành và phát triển nền công nghiệp văn hóa định hướng xã hội chủ nghĩa, không ngừng nuôi dưỡng nguồn sống tinh thần của quần chúng nhân dân, góp phần bồi đắp nên văn hiến lâu đời, đặc sắc của dân tộc, góp phần làm rạng rỡ non sông đất nước, được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng, danh hiệu cao quý. Hơn hết là đã đi vào được lòng người, trở thành hành trang tinh thần tri kỷ và quý báu của nhân dân.

Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ lòng tri ân sâu sắc, chúc mừng, biểu dương những thành tựu đã đạt được trong hoạt động văn học nghệ thuật của đội ngũ văn nghệ sĩ trong 80 năm qua của đất nước.

Xây dựng đội ngũ thật sự là những chiến sĩ cách mạng kiên trung trên mặt trận văn hóa tư tưởng của Đảng

Bên cạnh những thành tựu đạt được, Tổng Bí thư cũng cho rằng, cần thẳng thắn nhìn nhận, so với thời kỳ kháng chiến kiến quốc, những hoạt động văn học nghệ thuật trong giai đoạn đổi mới của đất nước có phần chững lại, kém khí thế, nhiệt huyết, thiếu vắng những tác phẩm có sức khái quát nghệ thuật cao, có năng lực hiệu triệu, lay động, cổ vũ, khích lệ toàn dân, toàn quân, muôn người như một, chung sức đồng lòng quyết tâm thực hiện những chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước.

Nền văn học nghệ thuật chưa phản ánh sinh động, đầy đủ thực tiễn công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế; giá trị văn hóa truyền thống bị mai một, lúng túng, bị động, chưa chủ động tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại; chưa kịp thời ngăn chặn “luồng gió độc” của văn hóa ngoại lai xâm hại văn hóa dân tộc.

Nhiều sản phẩm theo xu hướng giải trí vụn vặt, nhất thời, một số kích động những bản năng thấp hèn, một số lại vồ vập những quan điểm nghệ thuật nước ngoài thiếu chọn lọc, xa rời chức năng “chân, thiện, mỹ”, chưa hoàn thành sứ mệnh cao cả là ngọn đuốc nhân văn, ngọn đuốc trí tuệ soi lối, dẫn đường, kiến tạo ra những giá trị và lối sống lành mạnh, tiến bộ.

Một số văn nghệ sĩ còn thụ động, thiếu khát khao, chưa dấn thân, thậm chí còn tha hóa tư tưởng chính trị, có tư duy lệch lạc, chệch theo thị hiếu tầm thường, theo lợi ích cá nhân trước mắt, sa ngã, thậm chí vi phạm pháp luật. Môi trường hoạt động nghệ thuật có lúc, có nơi chưa thực sự tạo ra nguồn cảm hứng góp phần khơi dậy khát vọng đam mê của văn nghệ sĩ.

Trong sáng tác, biểu diễn, chuyển hóa các tác phẩm văn học nghệ thuật còn không ít những tác phẩm và những hoạt động chưa thể hiện tính tiên tiến, bản sắc dân tộc. Số lượng tác phẩm nhiều nhưng ít tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao về tư tưởng và thẩm mỹ.

Hoạt động lý luận và phê bình nghệ thuật còn lạc hậu và có biểu hiện tụt hậu, chưa giải đáp được nhiều vấn đề của cuộc sống, còn xa rời thực tiễn, xơ cứng, chưa thực hiện tốt vai trò dẫn dắt, chi phối. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ văn nghệ sĩ còn bất cập, yếu kém, tụt hậu, không đồng đều. Một số hội văn học nghệ thuật chậm đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, lúng túng trong việc tập hợp, phối hợp và phát huy tiềm năng của đội ngũ văn nghệ sĩ.

Đất nước ta đang đứng trước cánh cửa lịch sử để bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh. Để đạt được mục tiêu lớn đòi hỏi sự bứt phá của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong đó có sự đóng góp của nền văn học nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sĩ có vai trò đặc biệt quan trọng đang đặt ra rất cấp bách. Nhấn mạnh điều này, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: Đảng, Nhà nước và Nhân dân trông chờ, tin tưởng vào sự chuyển mình, vươn lên mạnh mẽ, đóng góp tích cực của đội ngũ văn nghệ sĩ trong giai đoạn cách mạng mới. Tổng Bí thư đề nghị, gia tăng mạnh mẽ đóng góp, cống hiến của đội ngũ văn nghệ sỹ trong thực hiện các mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập Nước.

Tổng Bí thư cho rằng, cần phấn đấu tạo ra bộ sưu tập mới những tác phẩm để đời, bổ ích, phản ánh sinh động hiện thực giai đoạn cách mạng mới; soi đường, chiếu sáng cuộc sống, có sức mạnh lay chuyển cảm xúc, hiệu triệu toàn dân, toàn quân thực hiện chủ trương của Đảng; khơi dậy, quy tụ lòng dân, nhân lên sức dân, cùng toàn Đảng, toàn dân toàn quân, tạo thành sức mạnh vô địch đưa sự nghiệp cách mạng Việt Nam vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao mới; tích cực đóng góp xây dựng văn minh nhân loại.

Tổng Bí thư cũng cho rằng, cần tập trung xây dựng con người XHCN. Sứ mệnh cao cả nhất của đội ngũ văn nghệ sỹ cách mạng là kiến tạo nhân cách văn hóa, xây dựng con người XHCN. Qua các tác phẩm tốt để gieo vào trái tim người đọc, người xem những điều tốt đẹp, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, hoàn thiện nhân cách, đạo đức, trí tuệ, bản lĩnh con người Việt Nam, hướng họ đến với những giá trị của chân, thiện, mỹ; bài trừ, thanh lọc những cái xấu, cái ác; định hướng, dẫn dắt nhân dân tới những giá trị cao quý, tương lai tươi sáng và khát vọng chân chính.

Văn nghệ sĩ phải đập cùng nhịp đập trái tim của Tổ quốc

Tổng Bí thư cũng đề nghị, tập trung xây dựng nền văn học nghệ thuật dưới sự lãnh đạo của Đảng xứng tầm trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, với 3 trụ cột cơ bản.

Đó là xây dựng đội ngũ văn nghệ sỹ thật sự là những chiến sĩ cách mạng kiên trung trên mặt trận văn hóa tư tưởng của Đảng; tập trung xây dựng đội ngũ văn nghệ sĩ có tư tưởng lành mạnh, lập trường đúng đắn, trung thành với lý tưởng của Đảng, gắn bó máu thịt với vận mệnh của dân tộc, với sự nghiệp đổi mới, với đời sống lao động sản xuất của nhân dân, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; có ý thức sâu sắc về sứ mệnh, thiên chức nghệ thuật cao cả; có tác phong làm việc đúng đắn, có đạo đức trong sáng, chịu đựng được gian khổ, chất phác.

Đồng thời, chống xa rời quần chúng, xa rời thực tế, xa rời chính trị, xa rời lao động; luôn trau dồi tư tưởng chính trị, quan điểm lập trường cách mạng, tri thức, vốn sống, vốn hiểu biết; có khát vọng, hoài bão lớn về sự sáng tạo, dám đổi mới, sắc bén, mạnh mẽ, nhiệt huyết trong miêu tả, ca ngợi cũng như phê bình; tích cực thâm nhập, không ngừng đi sâu nắm bắt thực tiễn, phản ánh chân thực mọi góc cạnh cuộc sống, nhất là những chủ đề phục vụ mục tiêu xây dựng đất nước ngày càng phát triển, phồn thịnh, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân theo đúng chủ trương của Đảng.

Văn nghệ sĩ phải không ngừng bám sát nhịp sống, hơi thở của nhân dân, hòa mình cùng đất nước, dám đi vào những vấn đề gai góc, phức tạp, nhạy cảm của cộng đồng, đến với vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, biên cương, hải đảo, phát hiện và phản ánh những nhân tố mới, cách làm hay, những vấn đề mới nảy sinh trong cuộc sống, tham gia tích cực và có trách nhiệm vào các nhiệm vụ của xã hội. Vốn sống của văn nghệ sĩ phải vươn ra khắp mọi miền Tổ quốc; phải đập cùng nhịp đập trái tim của Tổ quốc.

Về tác phẩm, Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu, cần phải có bản sắc, giá trị tư tưởng xã hội chủ nghĩa và nghệ thuật cao; phản ánh tâm hồn, phong thái, cốt cách; khơi dậy khí phách, niềm tự hào dân tộc, những điều lớn lao, mạnh mẽ của con người và dự báo tương lai; có khả năng lan tỏa đạo đức XHCN, bổ ích đối với công chúng, tạo thành sức mạnh văn hóa giúp dân tộc trường tồn. Nhiệm vụ bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc, văn hóa dân gian là cực kỳ quan trọng bởi văn hóa dân tộc là bản sắc, văn hóa dân gian là truyền thống.

Tổng Bí thư nêu rõ, nghệ thuật phải giản dị và có linh hồn, có thần (dễ hiểu, dễ thấm, dễ ngấm), đồng thời phải hay, đặc sắc, độc đáo, thu hút, lan tỏa và thuyết phục được quần chúng; vừa phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc như chủ nghĩa yêu nước, nhân văn sâu sắc, giàu bản sắc dân tộc, vừa là tấm gương chân thực phản ánh hiện thực sống động sự bứt phá, vươn mình của đất nước, của dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Người sáng tạo nghệ thuật phải thấu hiểu chủ trương chiến lược mà Đảng đang lãnh đạo thực hiện, thấu hiểu tình trạng đất nước, thấu hiểu cuộc sống của nhân dân, trên nền tảng mỹ học Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh để có được những tác phẩm tái hiện lại đời sống một cách giản dị chân thành; vừa cổ vũ, động viên, khích lệ, khơi dậy khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, vừa dám phê bình, tố cáo những mặt sai trái, không làm ngơ, bỏ qua các ngóc ngách gay cấn. Chỉ khi nghệ thuật phản ánh hiện thực chân thực đúng đắn, nghệ thuật mới sinh sôi và có như vậy nghệ sĩ, nghệ thuật mới có công chúng, đi được vào lòng công chúng, sống được với thời gian và trở nên có giá trị.

Tạo nguồn lực, không gian cho văn nghệ sĩ tự do sáng tạo, sáng tác

Tổng Bí thư đề nghị, đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý, phát triển, ươm tạo, bồi dưỡng, phát huy các tài năng văn học, nghệ thuật. Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng cần có Nghị quyết Trung ương về phát triển văn hóa, văn nghệ trong giai đoạn mới.

Ban Bí thư, Trung ương MTTQ Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, sớm tham mưu triển khai có hiệu quả “Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển Văn hóa giai đoạn 2025-2035”; thực hiện mục tiêu quốc gia về văn hóa đến năm 2045; kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW, ngày 16.6.2008, của Bộ Chính trị về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới” và nghiên cứu ban hành Chiến lược quốc gia về xây dựng nền văn học nghệ thuật trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; xác định cụ thể các mục tiêu, chỉ tiêu hướng đến về tác phẩm, về xây dựng phát triển ngành công nghiệp văn hoá định hướng XHCN, về cơ chế ươm tạo, bồi dưỡng, phát huy các tài năng văn học, nghệ thuật, về đóng góp đối với văn minh nhân loại.

Đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo quản lý, tạo mọi điều kiện để văn nghệ sĩ thâm nhập sâu rộng thực tế sôi động của đất nước, đồng hành, gắn bó máu thịt với công cuộc lao động sáng tạo của nhân dân ta trên mọi lĩnh vực của đời sống, nâng cao lòng yêu nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đổi mới chính sách đãi ngộ, sử dụng, tôn vinh tài năng của văn nghệ sĩ trên cơ sở toàn diện, chặt chẽ, khoa học, công tâm, minh bạch và kịp thời, tạo sự phấn khởi, tin tưởng trong xã hội, sự đồng thuận, đoàn kết trong văn nghệ sỹ; có nhiệm vụ cụ thể, phong trào sáng tác theo các chủ trương chiến lược của Đảng.

Tổng Bí thư yêu cầu, Quốc hội, Chính phủ, các Ban của Đảng, các cơ quan liên quan cần phối hợp tháo gỡ những nút thắt về pháp luật, cơ chế, chính sách, ngân sách, tài chính, đầu tư... tạo nguồn lực, tạo không gian cho văn nghệ sỹ tự do sáng tạo, sáng tác. Đi đôi với đó là phải đấu tranh với những tư tưởng lệch lạc, suy thoái, phi văn hóa. Bên cạnh đó, phải chú trọng đào tạo bồi dưỡng nhân tài, nguồn nhân lực đủ mạnh cho đội ngũ Văn nghệ sĩ phục vụ cho kỷ nguyên mới của dân tộc.