Tham dự phiên họp có đại diện Thường trực Ủy ban Xã hội, lãnh đạo Bộ Tư pháp, Bộ Y tế…
Trình bày Tờ trình đề nghị xây dựng dự án Luật, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Anh Trí cho biết, Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị về Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã xác định nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng pháp luật về chuyển đổi giới tính để đề xuất đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022-2024. Điều 37 của Bộ luật Dân sự cũng quy định, việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật; cá nhân đã chuyển đổi giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi theo quy định của Bộ luật này và luật khác có liên quan.
Do đó, ĐBQH Nguyễn Anh Trí triển khai xây dựng hồ sơ dự án Luật để thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về bảo đảm và thực thi quyền con người, triển khai thực hiện quy định của Bộ luật Dân sự và pháp luật có liên quan về chuyển đổi giới tính, quyền nhân thân của người chuyển đổi giới tính.
Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 22, ĐBQH Nguyễn Anh Trí cho biết, đã xác định lại phạm vi điều chỉnh của đề nghị xây dựng Luật là triển khai, thực hiện quy định của Điều 37 Bộ luật Dân sự về chuyển đổi giới tính, trong đó đối tượng điều chỉnh là người đã can thiệp y học để chuyển đổi giới tính từ nam sang nữ và ngược lại. Do phạm vi, đối tượng điều chỉnh của dự án Luật thay đổi nên ĐBQH cũng đề nghị thay đổi tên gọi là dự án Luật Chuyển đổi giới tính, thay vì tên gọi dự án Luật Bản định giới như trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 22.
Dự án Luật này sẽ quy định về quyền và nghĩa vụ của người có nguyện vọng chuyển đổi giới tính từ nữ sang nam hoặc từ nam sang nữ; cơ quan có thẩm quyền công nhận giới tính của người chuyển đổi giới tính; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với người có nguyện vọng chuyển đổi giới tính.
Tại phiên họp, các đại biểu thống nhất với sự cần thiết ban hành một đạo luật để điều chỉnh việc chuyển đổi giới tính nhằm cụ thể hóa quy định tại Điều 37 của Bộ luật Dân sự (có hiệu lực từ ngày 1.1.2017), đáp ứng nhu cầu thực tiễn của một nhóm đối tượng trong xã hội được thực hiện chuyển đổi giới tính theo quy định của pháp luật để sống với đúng giới tính của mình. Việc nghiên cứu, đề xuất xây dựng dự án Luật này cũng là nhiệm vụ lập pháp được xác định trong Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. ĐBQH đã hết sức tích cực, tâm huyết, với tinh thần cầu thị và ý thức trách nhiệm cao, khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các cơ quan để hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, nhất là sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.
Các đại biểu tham dự phiên họp tán thành với việc thay đổi tên gọi của dự án Luật thành dự án Luật Chuyển đổi giới tính cũng như việc thu hẹp phạm vi điều chỉnh để tập trung triển khai, thực hiện quy định của Điều 37 Bộ luật Dân sự. Đồng thời, cơ bản thống nhất với 4 nhóm chính sách lớn trong đề nghị xây dựng Luật vì đã có sự kế thừa, sắp xếp một cách hợp lý trên cơ sở kết quả nghiên cứu, đề xuất của Bộ Y tế, bảo đảm thống nhất với phạm vi điều chỉnh, tên gọi đã được thay đổi.
Một số ý kiến đề nghị, tại dự án Luật cần có quy định để thể hiện rõ hơn về mức độ can thiệp y học để chuyển đổi giới tính vì vấn đề này ảnh hưởng đến việc xác định quyền, nghĩa vụ của cá nhân sau khi chuyển đổi giới tính. Cũng có ý kiến băn khoăn với quy định về điều kiện được chuyển đổi giới tính dự kiến quy định tại dự thảo Luật quá rộng, có thể tạo ra một số hậu quả nhất định về mặt xã hội.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cho rằng, hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật đã bảo đảm đầy đủ các tài liệu theo quy định tại khoản 1 Điều 37 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đồng thời, ĐBQH cũng đã tích cực hoàn thiện trên cơ sở tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, các bộ ngành liên quan.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa dự án Luật Chuyển đổi giới tính vào dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 (cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Tám, thông qua tại Kỳ họp thứ Chín) để trình Quốc hội xem xét, quyết định. Trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan thẩm tra và ý kiến tham gia của Chính phủ, đề nghị ĐBQH khẩn trương tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật để gửi đến các ĐBQH theo quy định.
