Thống nhất đầu mối, kiện toàn lực lượng với tiêu chuẩn, yêu cầu cụ thể

Góp ý vào dự thảo Luật, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) khẳng định, hiện nay lực lượng chính bảo đảm an ninh trật tự ở cơ sở là công an chính quy cấp xã. Tuy nhiên, khối lượng công việc đang được giao và sắp tới sẽ được giao đối với công an cấp xã là khá lớn. Do đó, nếu có thể xây dựng được một lực lượng được bồi dưỡng, huấn luyện bài bản nhằm hỗ trợ công an cấp xã thực hiện một số nhiệm vụ được giao sẽ góp phần san sẻ áp lực với lực lượng này, nâng cao chất lượng công tác quán xuyến địa bàn, sâu sát nắm tình hình và bảo đảm an ninh trật tự cơ sở của công an cấp xã.

Đại biểu cũng nêu thực tế, tại cấp cơ sở vẫn đang có một số lực lượng hỗ trợ hàng tháng để thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến bảo đảm an ninh, trật tự như: bảo vệ dân phố, dân phòng, công an xã bán chuyên trách. Song, các lực lượng này hiện hoạt động không thống nhất, nhiều đầu mối theo dõi, chỉ đạo; nhiều nhiệm vụ có sự mâu thuẫn, chồng chéo. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả bảo đảm an ninh trật tự ở cơ sở, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác huấn luyện, bồi dưỡng, thực hiện các nhiệm vụ được giao thì cần phải thống nhất đầu mối, kiện toàn lực lượng với những tiêu chuẩn, yêu cầu cụ thể.

Theo quy định của dự thảo Luật, sau khi luật ban hành, các lực lượng bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách đang sử dụng hiện nay sẽ được kiện toàn, thống nhất thành một lực lượng chung, riêng lực lượng dân phòng vẫn hoạt động theo quy định của Luật Phòng cháy và chữa cháy. Nhưng theo quy định tại khoản 5 Điều 3 Luật Phòng cháy và chữa cháy và khoản 2 Điều 2 dự thảo Luật thì chức năng, nhiệm vụ của lực lượng dân phòng và lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở có sự trùng lắp, đều có nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự tại thôn, tổ dân phố, khu dân cư. Mặt khác, tại Điều 9 dự thảo Luật này cũng quy định về nhiệm vụ hỗ trợ phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở. Như vậy, với các nhiệm vụ của lực lượng mới mà dự thảo Luật quy định thì đã bao gồm cả nhiệm vụ của đội dân phòng.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, cần nghiên cứu, xem xét thống nhất 3 lực lượng bảo vệ dân phố, dân phòng, công an xã bán chuyên trách thành một lực lượng chung để tập trung nhân lực, tránh dàn trải, gây lãng phí, cồng kềnh, chồng chéo. Điều này cũng thuận lợi hơn trong công tác chỉ đạo triển khai thực hiện nhiệm vụ đào tạo, huấn luyện nghiệp vụ, kỹ năng.

Quy định cụ thể các điều kiện cho thôi tham gia lực lượng

Tại Điều 10 về nhiệm vụ hỗ trợ quản lý hành chính về trật tự xã hộicủa lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở nêu rõ, lực lượng này hỗ trợ cùng công an cấp xã nắm thông tin nhân khẩu, kiểm tra nhân khẩu, giấy tờ tùy thân…; hỗ trợ cùng công an cấp xã tuyên truyền, vận động cơ quan, tổ chức và Nhân dân trên địa bàn phụ trách chủ động thực hiện khai báo, giao, nộp pháo, vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ theo quy định… Phân tích rõ hơn, ĐBQH Trần Văn Lâm (Bắc Giang) cho rằng, theo quy định này nghĩa là khi có công an cấp xã thực hiện nhiệm vụ thì lực lượng này được phép cùng làm và hỗ trợ. Mặc dù vậy, đại biểu đặt vấn đề, quy định như dự thảo Luật dễ xảy ra tình trạng lạm dụng và cũng không rõ nếu có sai phạm xảy ra thì chịu trách nhiệm như thế nào. Do đó, đại biểu đề nghị nên xem xét sửa đổi cụ thể hơn quyền hạn, trách nhiệm khi lực lượng này thực hiện các công việc hỗ trợ công an xã.  

Bên cạnh đó, cho ý kiến về quy định liên quan đến các trường hợp cho thôi tham gia lực lượng tại Điều 17, đại biểu Trần Văn Lâm đánh giá, việc cho thôi mới chỉ phụ thuộc vào ý chí chủ quan, đánh giá của lực lượng công an xã mà chưa thấy được vai trò của chính quyền, mặt trận, các đoàn thể và đặc biệt là của Nhân dân, để Nhân dân thấy tín nhiệm hay không tín nhiệm, đồng tình hay không đồng tình. Vì vậy, cần rà soát kỹ lưỡng để quy định rõ ràng, phù hợp, thể hiện tinh thần các lực lượng này được xây dựng lên nhằm góp phần vào công tác bảo đảm an ninh, quốc phòng, trật tự ở cơ sở nhưng cũng tạo được một cơ chế quản lý chặt chẽ, dựa trên sự đồng tình, ủng hộ của Nhân dân và phát huy được hiệu quả được tốt nhất.

Cũng quan tâm đến vấn đề này, ĐBQH Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) chỉ rõ, tại điểm b, khoản 3, Điều 17 dự thảo Luật, một trong các trường hợp cho thôi tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở là khi “không bảo đảm sức khỏe để tiếp tục tham gia”. Đại biểu Hoàng Quốc Khánh nhìn nhận, nêu chung chung như vậy rất khó thực hiện và cần quy định rõ trong dự thảo Luật hoặc trong các văn bản dưới luật về các điều kiện nào là không bảo đảm sức khỏe.

Cũng tại Điều 17, khoản 1 quy định, trong trường hợp cần bổ sung tổ viên, tổ bảo vệ an ninh, trật tự, “Công an cấp xã đề xuất với Chủ tịch UBND cấp xã báo cáo cấp có thẩm quyền quy định tại khoản 2 Điều 14 Luật này”. Trong khi đó, theo Điều 14, “UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trình HĐND cùng cấp xem xét, quyết định số lượng Tổ bảo vệ an ninh, trật tự cần thành lập, số lượng từng chức danh của Tổ bảo vệ an ninh, trật tự tại thôn, tổ dân phố thuộc phạm vi quản lý đối với từng đơn vị hành chính cấp xã hoặc huyện nơi không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã”. Đại biểu Hoàng Quốc Khánh cho rằng, quy định như vậy là chưa đúng theo phân cấp và cũng rất khó trong thực hiện. Do đó, nên rà soát lại theo hướng: nếu cần bổ sung, kiện toàn các chức danh thì công an xã báo cáo với UBND cấp xã, sau đó, UBND cấp huyện sẽ rà soát và báo cáo cấp tỉnh xem xét.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, cần phải tiếp tục làm rõ địa vị pháp lý của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở theo hướng là lực lượng tại chỗ do chính quyền địa phương thành lập, được ngân sách nhà nước bảo đảm, hoạt động đúng cơ chế Đảng lãnh đạo, chính quyền quản lý, điều hành, cơ quan cấp xã làm tham mưu và chỉ huy, chỉ đạo trực tiếp. Cùng đó, tiếp tục rà soát vị trí, chức năng, nhiệm vụ và nghiên cứu bổ sung các quy định về quyền hạn, trách nhiệm của lực lượng này cho rõ hơn, nhất là chức danh tổ trưởng, tổ phó; nhiệm vụ hỗ trợ là hỗ trợ gì, tham gia như thế nào, quyền hạn, trách nhiệm đến đâu để tránh việc lạm quyền và vi phạm pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị quy định rõ hơn việc phối hợp với các lực lượng chuyên trách và lực lượng không chuyên trách hoạt động trên các địa bàn ở cơ sở để tránh chồng chéo; rà soát về tiêu chuẩn tuyển chọn phù hợp để hoàn thành được yêu cầu nhiệm vụ được giao trong điều kiện đặc thù cũng như điều kiện về địa lý của các vùng miền.