Lễ hội nhằm tưởng nhớ, tri ân Đức Thánh Quý Minh Đại Vương - một trong những vị thần được thờ tụng theo tín ngưỡng dân gian. Theo truyền thuyết, ngài là một trong ba anh em - ba vị tướng được phong Thánh gồm Tản Viên, Cao Sơn và Quý Minh, là người có công trấn ải Nam Sơn, thuộc Hoa Lư tứ trấn, bảo vệ đất nước thời Hùng Vương thứ XVIII.
Lễ hội Tràng An cũng gắn với Lễ mở cửa rừng (phát lát) được tổ chức hàng năm, là nét văn hóa đặc sắc, truyền tải thông điệp sống hài hòa và tôn trọng thiên nhiên của tổ tiên, cha ông ta. Điều này cũng đặc biệt quan trọng đối với một di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới như Quần thể danh thắng Tràng An.
Đây là dịp để nhân dân địa phương và du khách dâng lễ cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu; đồng thời tôn vinh những bậc tiền nhân đã có công khai phá và bảo vệ vùng đất thiêng của Di sản Tràng An.
Tham dự Lễ hội Tràng An 2025, nhân dân và du khách thập phương được hòa mình vào đoàn rước rồng từ khu vực cổng Tam Quan - trung tâm thành phố Hoa Lư tới khu vực bến thuyền Tràng An, xuôi theo dòng nước soi bóng những dãy núi hùng vĩ vào tới đền Suối Tiên để thực hiện các nghi lễ dâng hương, hoa, lễ vật lên ban thờ Đức Thánh Quý Minh Đại Vương.
Tại không gian lễ hội - trên dòng sông Sào Khê còn có hoạt động giới thiệu những nét văn hóa truyền thống, rực rỡ sắc màu, mang đậm đặc trưng của các vùng miền thông qua các sân khấu thực cảnh trình diễn hát chèo, hát xẩm, hát văn, đàn tính, cồng chiêng… của các nghệ nhân, nghệ sỹ trong tỉnh và các tỉnh bạn tham gia biểu diễn.
Theo đại diện Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An, Lễ hội Tràng An là dịp để cộng đồng địa phương thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó, sẻ chia, cùng nhau bảo tồn và phát huy giá trị di sản theo phương châm “sống trong di sản, gìn giữ di sản và hưởng lợi từ di sản”; đồng thời nhắc nhở về trách nhiệm bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa và truyền lại những giá trị tốt đẹp cho thế hệ mai sau trên một vùng di sản mà “Thiên nhiên tạo tác - Lịch sử chắt lọc - Con người truyền lửa, khát vọng vươn lên”.
