Nguồn sữa trong nước chỉ đáp ứng 40% tổng nhu cầu chế biến
Bộ Công thương cho biết, sau 10 năm thực hiện Quy hoạch Phát triển ngành công nghiệp chế biến sữa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2023 tại Quyết định số 3399/QĐ-BCT, các định hướng phát triển ngành công nghiệp chế biến sữa Việt Nam đến nay tuy chưa đạt được đầy đủ một số mục tiêu đề ra song cũng có bước phát triển mạnh mẽ.
Nếu như năm 2015, sản xuất trong nước mới chỉ đáp ứng khoảng 34% nhu cầu sữa chế biến, thì đến năm 2020 nâng lên 38%. Mức tiêu thụ sữa bình quân đầu người cũng có sự gia tăng đáng kể, từ mức 16 kg/người/năm (2015) lên 24 kg/người/năm (2022).
Nhiều thương hiệu của công ty sữa đã được người tiêu dùng tin dùng như Công ty CP Sữa Việt Nam (Vinamilk), Công ty CP Thực phẩm sữa TH (TH True Milk), Công ty CP Giống bò sữa Mộc Châu (Mộc Châu Milk)… Sản phẩm của một số doanh nghiệp ngành sữa không những được tiêu dùng và có uy tín ở thị trường nội địa mà còn được xuất khẩu sang gần 50 nước.
Dù vậy, phát triển ngành sữa Việt Nam vẫn còn những bất cập, hạn chế.
Thứ nhất, hiện mới chỉ có 25% của tổng số bò sữa được nuôi tập trung ở trang trại, với trên 70.000 bò sữa (chủ yếu tại trang trại của Vinamilk và TH Milk). Tuy nhiên, do nguồn cung cấp thức ăn chăn nuôi và giá trị đầu tư chăn nuôi còn cao dẫn đến các sản phẩm sữa của Việt Nam là một trong những sản phẩm sữa có giá thành cao so với sản phẩm sữa cùng loại trên thế giới.
Thứ hai, thiếu quy hoạch hoặc có quy hoạch nhưng quản lý quy hoạch còn hạn chế, mạng lưới sản xuất nguyên liệu sữa tươi và khu vực chế biến sữa chưa đáp ứng yêu cầu phát triển chung của ngành. Ở nhiều địa phương, việc đầu tư xây dựng các cơ sở chế biến mất cân đối với nguồn nguyên liệu, làm giảm hiệu quả sản xuất, kinh doanh, dẫn tới phát triển ngành chưa ổn định, không bền vững.
Thứ ba, công nghiệp chế biến sữa vẫn còn hạn chế, dẫn đến đóng góp của công nghiệp chế biến trong nâng cao giá trị gia tăng cho các sản phẩm sữa hàng hoá hiện nay vẫn còn thấp.
Thứ tư, chất lượng và chủng loại sản phẩm sữa chưa đa dạng, phát triển các sản phẩm từ sữa chưa nhiều, tính cạnh tranh kém, giá trị gia tăng chưa cao, giá sữa xuất khẩu thường thấp hơn giá thị trường thế giới cùng loại 5 - 10%. Sản phẩm chế biến còn đơn điệu.
Thứ năm, nguồn cung nguyên liệu chưa đáp ứng được nhu cầu chế biến sữa trong nước. Sản xuất sữa nguyên liệu phải đối mặt với sự mất cân bằng cung và cầu khi nguồn sữa trong nước chỉ đáp ứng khoảng 35 - 40% tổng nhu cầu sữa dùng chế biến.
“Sự phụ thuộc nhiều vào thị trường nước ngoài đối với nguyên liệu đầu vào tạo ra nguy cơ chèn ép lợi nhuận do biến động giá của các sản phẩm sữa nhập khẩu. Nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên liệu cũng gia tăng nguy cơ gây thiệt hại cho doanh nghiệp chế biến”, Bộ Công thương nêu.
Hoàn thiện dự thảo chiến lược phát triển ngành sữa trong tháng 9
Trong bối cảnh hiện nay, Bộ Công thương cho rằng, việc xây dựng Chiến lược phát triển ngành sữa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là rất cần thiết và cấp bách, nhằm hiện thực hóa các mục tiêu đã được đặt ra của giai đoạn trước cũng như trong giai đoạn mới.
Đó là phát triển bền vững ngành sữa, ngành công nghiệp chế biến sữa trở thành ngành có công nghệ hiện đại với cơ cấu ngành đồng đều, sản phẩm có giá trị gia tăng cao đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, hội nhập với kinh tế khu vực và thế giới.
Hiện, Bộ Công thương đang xây dựng đề cương chiến lược, trong đó sẽ đặt ra các chỉ tiêu về sản phẩm, sản lượng; chỉ tiêu về thị phần sữa sản xuất trong nước; chỉ tiêu về xuất khẩu và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu; định hướng phát triển các sản phẩm sữa theo hướng xanh, tuần hoàn và tiết kiệm năng lượng...
Đề cương dự kiến sẽ đưa ra các nhóm giải pháp gồm hoàn thiện thể chế môi trường kinh doanh, nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển ngành công nghiệp chế biến sữa Việt Nam theo hướng hiện đại, xanh và bền vững; đẩy mạnh xuất khẩu sữa Việt Nam; cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, tham gia trong chuỗi cung ứng ngành công nghiệp chế biến sữa.
Theo kế hoạch, tháng 9.2024 sẽ hoàn thiện dự thảo chiến lược, báo cáo Bộ trưởng trình Thủ trướng Chính phủ phê duyệt.
