Điều gì châm ngòi cho những bạo lực gần đây ở Sudan?

Căng thẳng đã âm ỉ trong nhiều tuần giữa hai vị tướng quyền lực nhất của Sudan, những người chỉ mới 18 tháng trước đó đã cùng dàn dựng một cuộc đảo chính quân sự nhằm làm chệch hướng quá trình chuyển đổi dân chủ của quốc gia này.

Nguồn cơn của xung đột

Cuối tuần qua, căng thẳng giữa người đứng đầu lực lượng vũ trang, Tướng Abdel-Fattah Burhan, và người đứng đầu nhóm bán quân sự Lực lượng Hỗ trợ nhanh (RSF), Tướng Mohammed Hamdan Dagalo, đã dẫn đến một trận chiến chưa từng có để giành quyền kiểm soát quốc gia giàu tài nguyên hơn 46 triệu người.

Cả hai bên, mỗi bên có hàng chục nghìn quân được triển khai ngay tại thủ đô Khartoum, thề sẽ không đàm phán hay ngừng bắn, bất chấp áp lực ngoại giao toàn cầu đang gia tăng. Đó là một thất bại chết người đối với một quốc gia nằm ở ngã tư của thế giới Ảrập và Châu Phi, mà bốn năm trước đã chấm dứt sự cai trị của một nhà độc tài lâu năm thông qua các cuộc biểu tình ôn hòa của quần chúng.

Điều gì châm ngòi cho những bạo lực gần đây ở Sudan? -0
Khói bốc lên ở trung tâm Khartoum - Ảnh: AP

Trong những tháng gần đây, các cuộc đàm phán đã được tiến hành để đưa Sudan quay trở lại quá trình chuyển đổi dân chủ, vốn đã đã bị đình trệ bởi cuộc đảo chính tháng 10.2021.

Dưới áp lực ngày càng tăng của quốc tế và khu vực, các lực lượng vũ trang và RSF đã ký một thỏa thuận sơ bộ vào tháng 12 năm ngoái với các nhóm ủng hộ dân chủ và dân sự. Nhưng thỏa thuận do quốc tế làm trung gian chỉ đưa ra những nét khái quát, khiến những vấn đề chính trị gai góc nhất vẫn chưa được giải quyết.

Trong các cuộc đàm phán quanh co để đạt được thỏa thuận cuối cùng, căng thẳng giữa Tướng Burhan và Dagalo leo thang. Một tranh cãi quan trọng là về cách RSF sẽ được tích hợp vào quân đội và bên nào sẽ có quyền kiểm soát cuối cùng đối với máy bay chiến đấu và vũ khí.

Dagalo, người có RSF đã tham gia vào các cuộc đàn áp tàn bạo trong tình trạng bất ổn của bộ lạc và các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ, cũng cố gắng tự cho mình là người ủng hộ quá trình chuyển đổi dân chủ. Vào tháng 3, ông chỉ trích Burhan , nói rằng các nhà lãnh đạo quân sự không muốn từ bỏ quyền lực.

Các nhà phân tích lập luận rằng Dagalo đang cố gắng minh oan cho danh tiếng của lực lượng bán quân sự của mình, vốn bắt đầu khi các lực lượng dân quân tàn bạo liên quan đến các hành động tàn bạo trong cuộc xung đột Darfur.

Căng thẳng diễn biến nhanh chóng như thế nào?

Tuần trước, RSF bắt đầu triển khai lực lượng xung quanh thị trấn nhỏ Merowe ở phía bắc thủ đô. Thị trấn có vị trí chiến lược với sân bay lớn, vị trí trung tâm và đập điện ở hạ lưu sông Nile. Ngày hôm sau, RSF cũng gửi thêm lực lượng vào thủ đô và các khu vực khác của đất nước mà không có sự đồng ý của lãnh đạo quân đội.

Vào sáng 15.4, giao tranh nổ ra tại một căn cứ quân sự ở phía nam Khartoum, mỗi bên đổ lỗi cho bên kia vì đã khơi mào bạo lực. Kể từ đó, quân đội và RSF đã chiến đấu bằng vũ khí hạng nặng, bao gồm xe bọc thép và súng máy gắn trên xe tải, tại các khu vực đông dân cư của thủ đô và thành phố Omdurman liền kề. Quân đội đã tấn công các căn cứ của RSF bằng các cuộc không kích.

Cuộc giao tranh kéo dài đến nay đã khiến hàng chục người đã thiệt mạng và hàng trăm người bị thương.

Các cuộc đụng độ lan sang các khu vực khác trong nước, bao gồm thành phố ven biển chiến lược Port Sudan trên Biển Đỏ và các khu vực phía đông, trên biên giới với Ethiopia và Eritrea. Giao tranh cũng được báo cáo ở vùng Darfur bị chiến tranh tàn phá, nơi các cơ sở của Liên Hợp Quốc bị tấn công và cướp phá. Liên Hợp Quốc cho biết ba nhân viên của Chương trình Lương thực Thế giới đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ ở đó vào 15.4.

Liệu có triển vọng cho ngừng bắn và đối thoại?

Triển vọng ngừng bắn ngay lập tức dường như rất mong manh. Cả hai tướng Burhan và Dagalo đều yêu cầu bên kia đầu hàng. Tính chất khốc liệt của cuộc giao tranh cũng có thể khiến hai vị tướng khó quay lại đàm phán hơn.

Mặt khác, cả quân đội và RSF đều có sự ủng hộ của nước ngoài, những người nhất trí kêu gọi ngừng ngay các hành động thù địch.

Lịch tôn giáo Hồi giáo cũng có thể đóng một vai trò. Giao tranh nổ ra trong tuần cuối cùng của tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo, với kỳ nghỉ lễ Eid al-Fitr kéo dài ba ngày đánh dấu sự kết thúc của tháng ăn chay vào cuối tuần này. Dân số ngày càng căng thẳng vì nhu yếu phẩm, nhiều người phải bỏ nhà đi vì bạo lực.

Trong khi đó, đã có một loạt các động thái ngoại giao. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết ông đã thảo luận về những diễn biến ở Sudan với các ngoại trưởng của Ảrập Xêút và Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất. Ngoại trưởng Ảrập Xêút cho biết ông đã nói chuyện riêng qua điện thoại với hai vị tướng, đồng thời kêu gọi họ ngừng “mọi hình thức leo thang quân sự”.

Các chế độ quân chủ Ảrập vùng Vịnh là đồng minh thân cận của quân đội cũng như RSF. Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng, cho biết chính quyền Biden nên kêu gọi các đồng minh trong khu vực thúc đẩy hòa bình.

Thế giới 24h

Vụ nổ máy nhắn tin ở Lebanon: HĐBA sẽ họp khẩn cấp, Lebanon chuẩn bị cho kịch bản chiến tranh
Quốc tế

Vụ nổ máy nhắn tin ở Lebanon: HĐBA sẽ họp khẩn cấp, Lebanon chuẩn bị cho kịch bản chiến tranh

Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên Hợp Quốc cho biết sẽ họp khẩn cấp vào ngày 20.9 về vụ nổ hàng nghìn máy nhắn tin ở Lebanon nhằm vào nhóm chiến binh Hezbollah, trong khi Thủ tướng nước này khẳng định Lebanon đang trong tình trạng chiến tranh và đã họp Nội các để chuẩn bị cho các kịch bản.

FED mạnh tay hạ lãi suất và tác động đối với các ngân hàng Trung ương
Quốc tế

FED mạnh tay hạ lãi suất và tác động đối với các ngân hàng Trung ương

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã quyết định hạ lãi suất lần đầu tiên kể từ những ngày đầu của đại dịch Covid-19, với mức giảm mạnh tay là 0,5 điểm phần trăm. Quyết định này mở đầu cho giai đoạn nới lỏng tiền tệ của Mỹ và chắc chắn sẽ khuyến khích làn sóng tương tự ở nhiều quốc gia.

Thêm một làn sóng các vụ nổ mới ở Lebanon: Điều gì đã xảy ra?
Quốc tế

Thêm một làn sóng các vụ nổ mới ở Lebanon: Điều gì đã xảy ra?

Chỉ một ngày sau khi hàng nghìn máy nhắn tin phát nổ ở Lebanon, một loạt thiết bị điện tử khác đã phát nổ ngày 18.9 trong làn sóng thứ hai. Phía Lebanon cáo buộc Israel đứng đằng sau cả hai vụ tấn công. Diễn biến mới này đã làm gia tăng mối lo ngại rằng cuộc xung đột âm ỉ giữa hai bên có thể leo thang thành chiến tranh toàn diện; đồng thời khiến dư luận băn khoăn về khả năng các thiết bị bị xâm phạm, đặc biệt là sau khi các vụ đánh bom như vậy đã giết chết hoặc làm bị thương rất nhiều thường dân.

Vùng Vịnh với tham vọng trở thành siêu cường AI
Quốc tế

Vùng Vịnh với tham vọng trở thành siêu cường AI

Trong vài năm qua, Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất (UAE) đã tiến hành các bước đi quan trọng để trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về trí tuệ nhân tạo (AI). Hiện nay, các nước vùng Vịnh khác, đặc biệt là Ảrập Xêút và Qatar, cũng đang tiếp bước khi đầu tư đáng kể vào công nghệ mới này.

Vụ hàng nghìn máy nhắn tin phát nổ ở Lebanon: Nguy cơ leo thang căng thẳng
Quốc tế

Vụ hàng nghìn máy nhắn tin phát nổ ở Lebanon: Nguy cơ leo thang căng thẳng

Ít nhất 9 người đã thiệt mạng và gần 3.000 người bị thương, bao gồm Đại diện ngoại giao của Iran tại Lebanon, khi các máy nhắn tin phát nổ tại các thành trì của Hezbollah trên khắp Lebanon trong một vụ nổ đồng thời chưa từng có. Hezbollah và Chính phủ Lebanon đổ lỗi cho Israel rằng đây là một cuộc tấn công từ xa tinh vi.

Hồi hộp chờ đợi quyết định lãi suất của Fed
Thế giới 24h

Hồi hộp chờ đợi quyết định lãi suất của Fed

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có cuộc họp chính sách vào ngày 17 - 18.9. Các nhà phân tích và nhà đầu tư đang theo dõi từng diễn biến để xem Fed sẽ quyết định nới lỏng lãi suất đến mức nào, hứa hẹn sẽ tạo ra những chấn động lớn trên thị trường tài chính toàn cầu.

Kenya: Kêu gọi xây dựng luật về an toàn trường học
Thế giới 24h

Kenya: Kêu gọi xây dựng luật về an toàn trường học

Sau vụ hỏa hoạn gần đây tại Học viện Hillside Endarasha ở Quận Nyeri khiến 21 học sinh thiệt mạng, hai công dân Kenya đã kiến ​​nghị lên Quốc hội yêu cầu ban hành Luật An toàn và an ninh trường học toàn diện. Ông Anthony Manyara và ông John Wangai, những người kiến ​​nghị, lập luận rằng cần có khuôn khổ pháp lý cụ thể để giải quyết mối đe dọa ngày càng gia tăng của các thảm họa liên quan đến trường học trên khắp cả nước.

Bầu cử Tổng thống Mỹ và tương lai quan hệ Mỹ - Trung
Thế giới 24h

Bầu cử Tổng thống Mỹ và tương lai quan hệ Mỹ - Trung

Khi Hoa Kỳ tiến gần đến cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024, động thái giữa hai ứng cử viên hàng đầu là bà Kamala Harris và ông Donald Trump, đang có những tác động đáng kể đến quan hệ Trung Quốc - Hoa Kỳ. Về vấn đề này, các chuyên gia cho rằng, đánh giá quan điểm của các cố vấn chủ chốt của hai ứng cử viên có thể giúp phát hiện sự khác biệt trong cách tiếp cận của họ đối với Trung Quốc.

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm
Quốc tế

Australia: Hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân trực tuyến ác ý sẽ bị phạt tù tới 7 năm

Để tăng cường bảo vệ thông tin cá nhân của công dân và bảo đảm quyền riêng tư trong thời đại kỹ thuật số, Chính phủ Australia đã trình dự thảo Luật sửa đổi về quyền riêng tư và các quy định khác năm 2024 lên Quốc hội. Do Bộ trưởng Tư pháp Mark Dreyfus thúc đẩy, dự luật này nhằm củng cố pháp luật về quyền riêng tư, đặc biệt tập trung vào việc hình sự hóa hành vi chia sẻ dữ liệu cá nhân một cách ác ý (doxxing).