Sự kết nối của truyền thống
Một thế kỷ trước, tại Quảng Châu, Hồ Chí Minh - cố lãnh đạo vĩ đại của Việt Nam, đã bắt đầu các hoạt động cách mạng của mình tại Trung Quốc. Từ đây mở ra một giai đoạn lịch sử mà Chủ tịch Tập Cận Bình mô tả là "ký ức đỏ chung" giữa Đảng cầm quyền của hai nước.
Ông Tập Cận Bình bắt đầu tới Việt Nam trong chuyến thăm cấp nhà nước lần thứ tư với tư cách là Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) và Chủ tịch nước Trung Quốc. Chuyến đi trùng với dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Việt Nam, hai nước láng giềng Xã hội Chủ nghĩa đã tạo nên mối quan hệ bền chặt như "đồng chí và anh em".
Đằng sau những ẩn dụ này không chỉ là những nghi thức ngoại giao. Trên thực tế, nhà đạo Tập Cận Bình coi tình hữu nghị bền chặt giữa Trung Quốc và Việt Nam là một mục đích sống cần được phát huy. Chuyến thăm sắp tới của ông là thời điểm để lấy cảm hứng từ quá khứ hào hùng để vạch ra lộ trình tương lai cho quan hệ song phương.
“Giống như nhân dân Việt Nam, chúng tôi gọi ông là Bác Hồ”
Trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam năm 2017, Chủ tịch Tập Cận Bình đã mang theo một món quà quốc gia đặc biệt - 19 số báo cũ của tờ Nhân dân Nhật báo, tờ báo chính thức của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Trong số các tờ báo có 16 tờ báo đã ố vàng đăng tin tức về Chủ tịch Hồ Chí Minh. "Những tờ báo này có từ chuyến thăm Trung Quốc năm 1955 của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chúng tôi đã mất khá nhiều công sức để tìm thấy chúng", ông Tập Cận Bình giải thích.
Một ấn bản đáng chú ý, ghi ngày xuất bản là 26.6.1955, có đăng một bức ảnh toàn trang nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với các nhà lãnh Đảng Cộng sản Trung Quốc thế hệ đầu tiên.
Hồ Chí Minh, người mà sau này nhân dân Việt Nam yêu kính gọi là “bác Hồ”, “Hồ Chủ tịch” là người sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam (CPV) tại Hong Kong và là người lãnh đạo công cuộc giải phóng Việt Nam, đã xây dựng mối quan hệ cá nhân chặt chẽ với các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc trong suốt 12 năm hoạt động cách mạng tại Trung Quốc. "Ông ấy giống như một người anh em đối với Chủ tịch Mao Trạch Đông, Thủ tướng Chu Ân Lai và các nhà lãnh đạo Trung Quốc khác", Chủ tịch Tập Cận Bình viết trong một bài báo có chữ ký được tờ báo Nhân dân của Việt Nam đăng tải trước chuyến thăm năm 2017.
Vị lãnh đạo Trung Quốc vô cùng trân trọng những đóng góp không thể phai mờ của những người đi trước vĩ đại này trong việc thúc đẩy tình hữu nghị Trung Quốc-Việt Nam. Trong chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên tới Việt Nam vào năm 2015, trong bài phát biểu trước Quốc hội Việt Nam, Chủ tịch Tập Cận Bình đã trích dẫn lời của cố Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Giữa Trung Quốc và Việt Nam là tình hữu nghị đồng chí và anh em".
Ông Tập Cận Bình từng chia sẻ sự kính trọng của cá nhân của mình đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh khi nói chuyện với thanh niên Việt Nam. "Giống như nhân dân Việt Nam, chúng tôi gọi ông ấy là “Bác Hồ”, ông Tập Cận Bình nói. Ông lưu ý rằng trong trái tim của người dân Trung Quốc cùng thế hệ với ông, Chủ tịch Hồ Chí Minh được nhớ đến như người bạn tốt nhất của người dân Trung Quốc.
Trở lại năm 2011, ông Tập Cận Bình, khi đó là Phó Chủ tịch nước Trung Quốc, đã đến thăm nơi ở cũ của Chủ tịch Hồ Chí Minh để tìm hiểu thêm về cuộc đời của ông. Trước khi rời đi, Tập Cận Bình đã để lại một dòng chữ: "Tinh thần vĩ đại sẽ được tôn vinh trong nhiều thiên niên kỷ, và tình hữu nghị Trung Quốc - Việt Nam sẽ tồn tại qua nhiều thời đại".
Sáu năm sau, trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam năm 2017, ông Tập Cận Bình - với tư cách Tổng Bí thư và Chủ tịch Trung Quốc - một lần nữa đến thăm nơi ở cũ của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tại nhà sàn của Bác, ngôi nhà gỗ nơi bác Hồ từng sống và làm việc, ông Tập Cận Bình đã học cách vỗ tay để gọi cá cùng một cách mà cố lãnh đạo Việt Nam từng sử dụng để gọi cho cá ăn.
Tại đó, khi nói về quan hệ song phương, ông Tập Cận Bình cho biết: "Chúng ta nên học hỏi từ các vị tiền bối như Chủ tịch Hồ Chí Minh, duy trì và phát triển tình hữu nghị Trung Quốc - Việt Nam vì lợi ích của nhân dân cả hai nước".
Trò chuyện bên tách trà và sự đồng điệu trong văn hóa trà đạo
Trong chuyến công du Trung Quốc năm 2024 của Tổng Bí thư Tô Lâm, nhà lãnh đạo Tập Cận Bình đã chuẩn bị một buổi trà đàm để tiếp Tổng bí thư tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh. Nhà lãnh đạo Việt Nam đã chọn Trung Quốc là điểm đến nước ngoài đầu tiên của mình chỉ hai tuần sau khi được trở thành Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Một bài xã luận của tờ Nhân Dân đã nêu bật giá trị mà cả hai nước dành cho tình hữu nghị truyền thống của họ.
Phu nhân của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình, bà Bành Lệ Viên khi đó cũng đã mời Phu nhân của Tổng bí thư Tô Lâm, bà Ngô Phương Ly, đến dự một buổi tiệc trà, nơi họ thưởng thức các buổi biểu diễn truyền thống như Kinh kịch Trung Quốc.
Trong nhiều năm qua, các cuộc trà đàm đã phát triển thành một truyền thống thường lệ nhưng đặc biệt trong các chuyến thăm song phương giữa các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Việt Nam, do văn hóa trà đạo của hai nước có những nét tương đồng. "Không giống như các cuộc nói chuyện chính thức, các cuộc trò chuyện bên tách trà mang lại hình thức giao tiếp thân mật và cá nhân hơn cho cả hai nhà lãnh đạo", Pan Jin'e, Giám đốc Khoa Phong trào Cộng sản Quốc tế, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết.
Truyền thống tặng nhau các món quà lưu niệm trong các buổi trà đàm đã tạo nên những kỷ niệm lâu dài trong tương tác cá nhân giữa các nhà lãnh đạo. Trong chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Việt Nam vào năm 2023, khi đó là nhà lãnh đạo Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, trong một buổi trà đàm với Tập Cận Bình tại Hà Nội, đã tặng ông một món quà: một bức tranh mô tả buổi trà đàm trước đó mà họ đã cùng chia sẻ ở Bắc Kinh. "Bức tranh có thể không đặc biệt đáng chú ý, nhưng giá trị thực sự nằm ở tình hữu nghị anh em được trân trọng", cố Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khi đó đã nói với ông Tập Cận Bình.
Quay trở lại năm 2017, sau một buổi trà đàm ở Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình đã tặng ông Nguyễn Phú Trọng một bản sao bài thơ viết tay của Chủ tịch Hồ Chí Minh bằng tiếng Hán có tựa đề "tẩu lộ" (đi đường). Bài thơ nói về hành trình gian khổ nhưng kiên định của Chủ tịch Hồ Chí Minh để giải phóng dân tộc mình. Ông Tập Cận Bình cũng đã trích dẫn bài thơ này trong bài phát biểu trước Quốc hội Việt Nam năm 2015 để một lần nữa kêu gọi hai quốc gia hướng tới tầm nhìn xa cho quan hệ song phương.
Trung Quốc và Việt Nam đều là những nước Xã hội Chủ nghĩa do các Đảng Cộng sản lãnh đạo, có chế độ chính trị và con đường phát triển tương tự. "Trung Quốc và Việt Nam đạt được những gì chúng ta có ngày hôm nay là vì chúng ta kiên trì cải cách, mở cửa và đổi mới, và vì chúng ta đã tìm ra con đường phát triển phù hợp với điều kiện quốc gia của chúng ta", ông Tập Cận Bình nhấn mạnh.
Trong thời đại chuyển đổi và thách thức này, hai nước láng giềng đã quyết định đặt mục tiêu cao hơn. Trong chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Việt Nam vào năm 2023, lãnh đạo hai bên đã cam kết xây dựng một cộng đồng Trung Quốc-Việt Nam chia sẻ tương lai có ý nghĩa chiến lược. Tập Cận Bình đã nói với cố Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vào cuối chuyến thăm rằng "chúng ta nên cùng nhau bước đi trên con đường này".
Những người trẻ tiên phong
Cũng trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam năm 2023 của ông Tập Cận Bình, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã sắp xếp một cuộc tiếp xúc đặc biệt tại Hà Nội. Sự kiện này quy tụ những đại diện tiêu biểu trẻ tuổi của Trung Quốc và Việt Nam, cũng như những cá nhân đã đóng góp vào quá trình xây dựng tình hữu nghị giữa hai nước.
Tại sự kiện này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi, khuyến khích những người tham dự, đặc biệt là những người trẻ tuổi nỗ lực thúc đẩy tình hữu nghị song phương với tư cách là những người “đi đầu”. Cũng tại đây, Lê Nguyệt Quỳnh, một sinh viên Việt Nam, đã gặp ông Tập Cận Bình lần đầu tiên.
Lê Nguyệt Quỳnh khi đó là sinh viên năm nhất 19 tuổi chuyên ngành kinh tế tại Đại học Thanh Hoa, ngôi trường Đại học mà Chủ tịch Tập Cận Bình từng theo học. Cô mô tả ấn tượng của mình về vị lãnh đạo Trung Quốc: "Ông ấy cho cảm giác gần gũi, cao lớn và nghiêm nghị".
Đại diện cho thanh niên Việt Nam, Lê Nguyệt Quỳnh đã có bài phát biểu trước nhà lãnh đạo Trung Quốc tại sự kiện. Một bức ảnh về khoảnh khắc đó hiện đã trở thành ảnh bìa cho trang cá nhân của cô trên WeChat, ứng dụng nhắn tin tất cả trong một phổ biến nhất của Trung Quốc.
"Mỗi lần một người bạn cùng lớp thêm tôi vào WeChat và thấy tôi đã gặp “bác Tập” (Xi dada) họ đều tò mò về việc chuyện đó xảy ra như thế nào", Quỳnh nói. Thuật ngữ trìu mến Dada là cách gọi thân mật một người chú, bác. "Đó thực sự là một trải nghiệm tuyệt vời", cô nói.
Lê Nguyệt Quỳnh, quê ở Nghệ An, Việt Nam, nơi sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, bắt đầu học tiếng Trung khi còn là học sinh trung học cơ sở. Sau khi tình cờ xem được một đoạn video về chuyến thăm của nhà lãnh đạo Tập Cận Bình đến trường cũ, cô đã quyết tâm theo học tại Đại học Thanh Hoa, ngôi trường mơ ước của mình.
Giống như Quỳnh, nhiều sinh viên Việt Nam đã chọn theo đuổi giáo dục đại học ở Trung Quốc. Khoảng 20.000 sinh viên Việt Nam đã học tập tại Trung Quốc trong năm học 2023-2024. Số lượng sinh viên Trung Quốc tại Việt Nam cũng đang tăng lên.
Niềm tin của ông Tập Cận Bình rằng tình hữu nghị giữa các quốc gia nằm ở sự gần gũi giữa người dân của họ thực sự gây ấn tượng với Quỳnh. "Bất kể bạn đi đâu, nếu hai người từ hai quốc gia có thể làm bạn với nhau, họ sẽ tự nhiên bắt đầu chia sẻ các yếu tố của nền văn hóa của riêng họ với nhau", cô nói. "Và đó là cách tình bạn phát triển và bền vững".
"Và khi nói đến việc duy trì tình hữu nghị giữa hai quốc gia chúng ta", Quỳnh nói, "thật sự chúng tôi, những người trẻ tuổi, phải gánh vác trách nhiệm đó".
