Chú trọng hơn hoạt động giám sát chuyên đề

Thông qua các cuộc khảo sát tại 20 xã thuộc các huyện Gia Bình, Lương Tài, Tiên Du, thị xã Quế Võ và TP. Bắc Ninh cho thấy, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2021 - 2026, HĐND cấp xã đã kiện toàn tổ chức, xây dựng Quy chế hoạt động và tiến hành thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Đánh giá về số lượng và chất lượng các đại biểu, hầu hết các xã, phường, thị trấn đã bầu đủ số đại biểu HĐND được ấn định, (riêng một số xã bầu thiếu đại biểu do không đạt tỷ lệ số phiếu theo quy định) qua đó bảo đảm tính đại diện cho cử tri trên địa bàn ứng cử. 

Về tổ chức bộ máy của HĐND cấp xã, đã tiến hành bầu đủ các chức danh theo quy định, gồm Chủ tịch HĐND, 1 phó Chủ tịch HĐND chuyên trách, 2 Ban là Ban kinh tế - xã hội và Ban Pháp chế theo quy định, các Ban HĐND cấp xã đã bố trí đầy đủ các chức danh Trưởng ban, Phó trưởng ban cũng như bảo đảm các thành viên của ban theo quy định, các xã đều kiện toàn thành viên của Ban (hầu hết gồm 5 thành viên), đã giúp bộ máy chính quyền hoạt động tốt hơn trước.

Theo báo cáo của HĐND xã, đối với hoạt động của đại biểu HĐND, do Luật Tổ chức chính quyền địa phương không quy định thành lập Tổ đại biểu tại HĐND cấp xã vì vậy, để bảo đảm cho công tác tuyên truyền nghị quyết, tiếp xúc cử tri... các xã, thị trấn đã chủ động phân công từng đại biểu phụ trách địa bàn các thôn để duy trì hoạt động. 

Tuy nhiên, một số địa phương bầu thiếu đại biểu so với chỉ tiêu như xã Xuân Lai (huyện Gia Bình), xã Minh Tân (huyện Lương Tài), xã Hán Quảng (huyện Quế Võ); riêng phường Tiền An (TP. Bắc Ninh) không có đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Yếu tố này là một phần làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động HĐND cấp xã. Phần nữa, do yêu cầu về cơ cấu, nên trình độ chuyên môn, nhận thức, kỹ năng và trách nhiệm của một số đại biểu còn hạn chế; nhất là trong thời gian đầu nhiệm kỳ, có nhiều đại biểu HĐND tham gia lần đầu nên việc cập nhật các văn bản pháp luật liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của đại biểu dân cử còn hạn chế, dẫn đến hiệu quả hoạt động chưa cao.

Theo Đoàn khảo sát, việc cử thư ký kỳ họp HĐND không thống nhất giữa các địa phương trên toàn tỉnh, có nơi thư ký là đại biểu HĐND, có nơi thư ký là cán bộ văn phòng tham mưu giúp việc, giữa các địa phương chưa thống nhất trong việc thành lập và duy trì hoạt động của tổ đại biểu HĐND cấp xã.

Đối với hoạt động giám sát chuyên đề thiếu chủ động và chưa thường xuyên; nhiều đơn vị báo cáo đã tổ chức giám sát nhưng chưa mang tính khoa học. Đơn cử như chưa tuân thủ trình tự, hồ sơ và quy trình giám sát theo quy định, xây dựng kế hoạch giám sát chưa sâu, đa số các Ban của HĐND cấp xã không tổ chức giám sát chuyên đề. Công tác tiếp xúc cử tri còn chưa được thường xuyên, có địa phương chỉ tổ chức tiếp xúc cử tri 1 lần/năm, có địa phương tổ chức tiếp xúc cử tri nhưng không tập hợp ý kiến cử tri báo cáo tại kỳ họp HĐND. Hạn chế này được một số đơn vị giải trình rằng, đối với HĐND cấp xã đã có lãnh đạo UBND và đại diện ngành giải thích cho cử tri tại buổi tiếp xúc cử tri nên không cần tổng hợp.  

Nhằm khắc phục những khó khăn, hạn chế, đơn vị HĐND cấp xã có ý kiến đề nghị, cần ban hành chế độ phụ cấp cho các trưởng, phó các Ban của HĐND cấp xã kiêm nhiệm. Tiếp tục tổ chức các đợt tập huấn, lớp đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, trong đó tập trung hướng dẫn về chức năng, nhiệm vụ của các ban, cán bộ giúp việc cho Thường trực HĐND, kỹ năng thẩm tra và giám sát cho các ban của HĐND xã trong thực hiện nhiệm vụ. Tổ chức các cuộc giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các địa phương nhằm nâng cao kỹ năng hoạt động...