Sau khi nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Uỷ ban Kinh tế, các ý kiến phát biểu, kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam tại Kỳ họp thứ Tám này.
Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam là dự án có quy mô chưa từng có ở nước ta, chưa có tiền lệ thực hiện, đã được cơ quan có thẩm quyền cho ý kiến và là dự án có tác động nhiều mặt đến đời sống kinh tế - xã hội, tài chính, ngân sách và nợ công; trong điều kiện Việt Nam chưa có công nghệ, chưa có nguồn nhân lực, chưa chủ động được nguồn vốn so với thực trạng ngân sách như hiện nay thì vốn đầu tư dự án chủ yếu từ nguồn vốn vay.
Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra hoàn thiện hồ sơ dự án và lưu ý một số nội dung:
Tiếp tục rà soát để tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư và phương án thiết kế sơ bộ bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả. Bổ sung thuyết minh về phương án so sánh để làm rõ cơ sở lựa chọn hướng tuyến của dự án theo đề xuất của Chính phủ.
Đánh giá thêm về diện tích trồng lúa, diện tích rừng phải chuyển đổi và các giải pháp bảo đảm chỉ tiêu về đất trồng lúa, tỷ lệ che phủ rừng mà cấp thẩm quyền đã quyết định. Đánh giá kỹ tác động của dự án đến môi trường…
Đánh giá kỹ yếu tố tác động đến tiến độ thực hiện dự án để có giải pháp phấn đấu đến năm 2035 cơ bản hoàn thành toàn tuyến. Lưu ý việc thu hồi đất, đền bù hỗ trợ tái định cư, việc lựa chọn nhà đầu tư, việc đáp ứng công nghệ, nhân lực, vật liệu…
Về nguồn vốn thực hiện dự án, tổng vốn đầu tư cho dự án đặc biệt lớn, kể cả về chi phí xây dựng, chi phí vận hành, khai thác, do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, để bảo đảm khả thi cần đánh giá kỹ lưỡng hơn, đặt trong điều kiện đất nước đang triển khai nhiều dự án hạ tầng cấp thiết, cấp bách trên lĩnh vực giao thông vận tải, năng lượng để có giải pháp kiểm soát rủi ro, đặc biệt là tránh rủi ro không hoàn thành đưa vào sử dụng do thiếu vốn, rủi ro mất cân đối ngân sách trong trung hạn khi các hoạt động tiến hành trả nợ, trả lãi lớn…
Thống nhất cần có chính sách vượt trội, đặc biệt để thực hiện dự án, tuy nhiên để bảo đảm khả thi, tăng tính thuyết phục đề nghị Chính phủ rà soát lại 19 chính sách, thuyết minh cụ thể hơn, đánh giá tác động kỹ lưỡng, chỉ đưa vào Nghị quyết những chính sách thực sự cần thiết, tác động tiêu cực ít, bảo đảm cơ chế phân công, phối hợp, kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan, đơn vị cũng như cơ chế kiểm tra, giám sát, không để xảy ra thất thoát, lãng phí, tiêu cực. Lưu ý các chính sách cơ quan thẩm tra đề nghị không nên quy định, chỉnh sửa, hoặc đánh giá kỹ tác động theo quyết định.
Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần rà soát hoàn thiện các tiêu chuẩn, định mức liên quan, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất khi triển khai thực hiện. Tính toán, thuyết minh thêm về công nghệ và chuyển giao công nghệ, bảo đảm làm chủ công nghệ đường sắt, làm nguyên vật liệu, các điều kiện bảo đảm khác trong quá trình xây dựng và quá trình đưa dự án vào khai thác sử dụng. Ưu tiên phát triển công nghệ phụ trợ và công nghệ đường sắt.
“Làm rõ cơ sở tính toán, dự báo về nhu cầu vận tải của dự án. Rà soát, thuyết minh thêm về hiệu quả kinh tế - xã hội, hiệu quả tài chính của dự án. Nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của cơ quan thẩm tra để hoàn thiện hồ sơ dự án và dự thảo Nghị quyết về sự phù hợp với các quy hoạch, kế hoạch có liên quan, phạm vi, quy mô đầu tư, phương án thiết kế sơ bộ, lựa chọn công nghệ, tiêu chuẩn kỹ thuật, hình thức đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư…”, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.
