Tăng trưởng năm 2023 sẽ đạt 4,7%
Trong bản cập nhật kinh tế mới nhất có tựa đề "Để đầu tư công thúc đẩy tăng trưởng" công bố ngày 10.8, WB cho rằng môi trường bên ngoài khó khăn và nhu cầu trong nước suy yếu đang làm cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam chậm lại. Năm 2023, Việt Nam sẽ tăng trưởng 4,7%, sau đó phục hồi dần về 5,5% trong năm 2024 và 6% trong năm 2025.
Theo WB, nhu cầu trong nước chững lại nhưng dự kiến vẫn là động lực tăng trưởng chính trong năm nay; tiêu dùng tư nhân vẫn được kỳ vọng duy trì với tốc độ tăng 6% (so cùng kỳ) - tuy nhiên có thấp hơn mức tăng trưởng trước đại dịch là 7% năm 2019 - đóng góp 3,4 điểm phần trăm cho tăng trưởng GDP.
Tổng đầu tư đóng góp 1,8 điểm phần trăm cho tăng trưởng; trong đó, đầu tư tư nhân được dự báo vẫn chưa khởi sắc với tốc độ tăng 4,3% so với 8,2% năm 2019 do những rủi ro bên ngoài, theo đó đóng góp 1,2 điểm phần trăm cho tăng trưởng GDP. Đầu tư công dự kiến tăng 9,5%, đóng góp 0,6 điểm phần trăm cho tăng trưởng GDP, nhưng chỉ bù đắp được phần nào cho đầu tư tư nhân bị suy giảm.
Do thanh khoản được cải thiện và Ngân hàng Nhà nước tái ban hành hướng dẫn về tái cơ cấu thời hạn trả nợ, những hạn chế về huy động tài chính trong lĩnh vực bất động sản/xây dựng dự kiến sẽ được nới ra và đầu tư sẽ dần phục hồi từ năm 2024 trở đi.
Dự báo tăng trưởng của WB dựa trên giả định xuất khẩu hàng hóa sẽ phục hồi dần trong nửa cuối năm 2023, nhất là trong quý IV, do nhu cầu của Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ sẽ dần phục hồi. Hướng tới năm 2024, tăng trưởng kinh tế được dự báo sẽ dựa vào sự phục hồi của xuất nhập khẩu, với dự kiến tăng trưởng toàn cầu sẽ tăng trở lại, và đầu tư tư nhân được cải thiện.
Theo bà Carolyn Turk, Giám đốc quốc gia WB tại Việt Nam, “để thúc đẩy tăng trưởng, Chính phủ có thể hỗ trợ tổng cầu thông qua thúc đẩy đầu tư công hiệu quả, qua đó tạo việc làm và kích thích các hoạt động kinh tế khác. Ngoài các biện pháp hỗ trợ ngắn hạn, Chính phủ không nên bỏ qua các cải cách thể chế, bao gồm cả trong lĩnh vực năng lượng và ngân hàng vì những lĩnh vực này là điều bắt buộc đối với tăng trưởng dài hạn”.
Xác định chỉ tiêu giải ngân và bảo đảm hiệu lực thực thi
WB cho rằng, chính sách tài khóa cần đóng vai trò chủ đạo, bảo đảm ngân sách đầu tư năm 2023 được triển khai tốt hơn bởi dư địa tài khóa còn dồi dào. Ngân sách đầu tư công theo kế hoạch nếu được triển khai đầy đủ sẽ nâng đầu tư công lên 7,1% GDP trong năm 2023, so với mức 5,5% GDP dự toán trong năm 2022, với xung lực tài khóa khoảng 0,4% GDP để hỗ trợ tổng cầu. Chính phủ đã lên kế hoạch nâng đầu tư công thêm 38% (so cùng kỳ) cho năm 2023 - tương đương 1,6% GDP.
Trong nửa đầu năm 2023, công tác triển khai đang được đẩy nhanh khi giải ngân vốn đầu tư công tăng tới 43,3% so cùng kỳ năm trước. Mặc dù vậy, WB cho rằng, tiến độ triển khai đầu tư công lâu nay vẫn chậm, ví dụ như năm 2022 chỉ đạt 67,3%. Các bước đi nhằm đẩy nhanh và cải thiện hiệu suất triển khai sẽ giúp giải quyết những hạn chế phát sinh về hạ tầng để phục vụ tăng trưởng, bao gồm nhu cầu đầu tư cấp thiết cho mạng lưới truyền tải điện cũng như nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu.
“Những bước đi đó bao gồm xác định chỉ tiêu giải ngân đầu tư và bảo đảm hiệu lực thực thi, trách nhiệm giải trình ở các cấp chính quyền để hoàn thành chỉ tiêu; tập trung cao độ để giải ngân các chương trình đầu tư quan trọng của quốc gia như đường cao tốc, truyền tải điện và các chương trình mục tiêu quốc gia; cho phép có sự linh hoạt trong các quy định về phân bổ ngân sách được xác định trong Chương trình phục hồi và Phát triển kinh tế 2022 - 2023 (1,8% GDP); và cho phép được linh hoạt phần nào để thực hiện một số hoạt động đấu thầu sớm trước khi phân bổ ngân sách”, bà Dorsati Madani, chuyên gia kinh tế cao cấp WB tại Việt Nam cho biết.
Báo cáo cũng cho biết, bên cạnh đầu tư công, các chính sách nhằm hỗ trợ người lao động và các hộ gia đình bị ảnh hưởng khi kinh tế suy yếu thông qua nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống bảo đảm an sinh xã hội cũng là cách để hỗ trợ cho tổng cầu. Để làm được điều đó, các cấp có thẩm quyền cần cải tổ cách tiếp cận lựa chọn và xác định đối tượng cũng như cơ chế cung cấp hỗ trợ trong hệ thống an sinh xã hội sao cho nó trở thành công cụ linh hoạt để hỗ trợ cho những người dễ tổn thương khi gặp cú sốc kinh tế.
Bên cạnh đó, WB cũng khuyến cáo Việt Nam cần tiếp tục cải cách nhằm giảm nhẹ gánh nặng quy định hành chính cho các doanh nghiệp, đây là điều kiện cần để nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh. Quan trọng hơn, phải tiếp tục triển khai cải cách doanh nghiệp Nhà nước có thể tạo xúc tác để thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân, nâng cao năng suất và từ đó sẽ nâng cao hiệu quả tổng thể của nền kinh tế.